O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov

Oq-qora skanerlar shtrixli va nimrangli tasvirlarni o`qishi mumkin.
Shtrixli tasvirlar nimranglarni, yoki boshqacha aytganda, qo`l rang darajalarini
uzatmaydi. Nimrangli tasvirlar qo`l rangning 16, 64 yoki 256 darajalarini
anglash va uzatish imkonini beradi. 
Rangli skanerlar oq-qora va rangli asl nusxalar (originallar) bilan
ishlaydi. Birinchi holatda ular ham shtrixli, ham nimrangli tasvirlarni o`qish
uchun ishlatilishi mumkin. Rangli skanerlarda rangli RGB (Red-Green-Blue)
moduli ishlatiladi. Skanerlanadigan tasvir aylanadigan RGB yorug`lik filtri
yoki ketma-ket yondiriladigan uchta rangli chiroqlar orqali yoritiladi. Har bir
asosiy rangga mos signal alohida qayta ishlanadi. Uzatiladigan ranglar soni
256 tadan 65536 tagacha (High Color standarti) va hatto 16,8 milliontagacha
(True Color standarti) tebranishi mumkin. Skanerlarning o`tkazish qobiliyati

---

23 
tasvirning bir dyumdagi ajratiladigan nuqtalar miqdori bilan o`lchanadi va 75
dan 1600 dpi gacha (dot perinch) bo`ladi.
Konstruktiv jihatdan skanerlar dastakli va stolli bo`ladi. Stolli skanerlar,
o`z navbatida planshetli, rolikli va proeksion bo`ladi. Shaffof tashuvchilardan 
tasvirni o`qiydigan slayd-skanerlar alohida ajralib turadi. Dastakli skanerlarning
tuzilishi juda oddiydir. Ular qo`l bilan tasvir bo`ylab siljitiladi. Ular yordamida
bir marta o`tishda tasvir satrlarining ozgina miqdori kiritiladi (ularning qamrab
olishi odatda 105 mm dan oshmaydi). Dastakli skanerlarda qayd qiluvchi chiroq
bo`lib, u skanerlashning ruxsat etiladigan tezligi oshganligini operatorga bildirib
turadi. Bu skanerlar kichik o`lchamli va past narxdadir. Skanerlash tezligi 5-
50 mm/s (o`tkazish qobiliyatiga bog`liq).
Tarmoq adapteri - kompyuterni mahalliy tarmoqqa ulash imkonini 
beruvchi qurilma;
Bunda foydalanuvchi tarmoqdagi boshqa kompyuter ma`lumotlaridan
foydalanish imkoniyatiga ega bo`ladi. Tarmoq adapterlarining bir nechta turlari
bo`lib, axborotni uzatish va qabul qilish tezligi bilan farqlanadi. Unda axborot
tezligi bit/sek bilan o`lchaniladi. Tarmoq texnologiyasining rivojlanishi bu
adapterlarning keng tarqalishiga va qo`llanishiga olib keldi. Hozirgi kunda
SHKlarni bu adaptersiz tasavvur qilish mushkul albatta. Shuning uchun Pentium
IV rusumli SHKlar bu adapterlar uning prosessorlariga biriktirilgan (yopishgan)
ko`rinishlari bor. Ularning tezligi 100 Mbit/sek.