O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi muqimiy nomidagi

MUNDARIJA

KIRISH 4
I BOB. PEDAGOGIKANING UMUMIY ASOSLARI 6
1.O‘zbekiston Respublikasi ta’lim tizimini rivojlantirishning konseptual asoslari 6
1.1.O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida”gi Qonuni va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” 6
1.2.Kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy tarkibiy qismlari 8
1.3. Ta’lim sohasidagi davlat siyosatining asosiy prinsiplari. 10
2.PEDAGOGIKA SHAXS TARBIYASI VA RIVOJLANISHI TO‘G‘RISIDAGI FAN 13
2.1.Pedagogika fanining shakllanishi 13
2.2.Pedagogika fanining obyekti, predmeti va vazifalari 17
2.3.Pedagogik fanlar tizimi 22
2.4.Pedagogika fanining boshqa fanlar bilan aloqasi 23
3.ILMIY PEDAGOGIK TADQIQOTLAR METODOLOGIYASI VA METODLARI 24
3.1.Pedagogika metodologiyasi tushunchasi 25
3.2.Pedagogik tadqiqotlarning metodologik prinsiplari 29
3.3.Pedagogik tadqiqot metodlari 31
3.4.Pedagogik tadqiqot tuzilishi 35
4.SHAXSNING RIVOJLANISHI, TARBIYASI VA IJTIMOIYLASHUVI 38
4.1.Insonni biologik va ijtimoiy rivojlanishi hamda uning shaxsini shakllanishi 38
4.2.Shaxs rivojlanishining umumiy qonuniyatlari va harakatlantiruvchi kuchlari 41
4.3.Shaxsni shakllanishiga ta’sir etuvchi omillar 42
5.YAXLIT PEDAGOGIK JARAYON 44
5.1.Yaxlit pedagogik jarayon tushunchasi va tuzilishi 44
5.2.Pedagogik jarayon qonuniyatlari va prinsiplari 46
II BOB. TA’LIM NAZARIYASI (DIDAKTIKA) 47
6.Didaktika - pedagogik ta’lim nazariyasi 47
6.1.Ta’lim nazariyasi yoki didaktika to‘g‘risida umumiy tushuncha 47
6.2.Ta’lim nazariyasining asosiy kategoriyalari 52
6.3.Ta’lim jarayonining gnoseologik asoslari 54
6.4.Ta’lim jarayonining qonuniyatlari va harakatlantiruvchi kuchlari 55
6.5.Ta’lim jarayonining tuzilishi va funksiyalari 58
7.TA’LIM JARAYONI YAXLIT TIZIM SIFATIDA 64
7.1.Ta’lim qonuni, qonuniyati va prinsipi tushunchasi. 64
7.2.Ta’limning asosiy qonun va qonuniyatlari tasnifi. 64
7.3.Ta’lim prinsiplari va qoidalari. 64
7.1.Ta’lim qonuni, qonuniyati va prinsipi tushunchasi 64
7.2.Ta’limning asosiy qonun va qonuniyatlari tavsifi 71
7.3.Ta’lim prinsiplari va qoidalari 74
8.TA’LIM MAZMUNI 85
8.1.Ta’lim mazmuni tushunchasi va mohiyati 85
8.2.Ta’lim mazmunini shakllantirishning asosiy nazariyalari 88
8.3.Ta’lim mazmunini tanlash prinsiplari va mezonlari 90
8.4.Davlat ta’lim standarti 94
8.5.Ta’lim mazmunini aks ettiruvchi me’yoriy hujjatlar 96
9.TA’LIM METODLARI VA VOSITALARI 100
9.1.Metod tushunchasi va mohiyati 100
9.2.Ta’lim metodlari evolutsiyasi 101
9.3.Ta’lim metodlari klassifikatsiyasi 103
9.4.Ta’lim vositalari 108
9.5.Ta’lim metodlari va vositalarini tanlash 110
10.TA’LIMNI TASHKIL ETISH SHAKLLARI VA TURLARI 111
10.1.Ta’lim shakli va uni tashkil etish tushunchasi 111
10.2.Ta’lim shaklini rivojlanish bosqichlari 112
10.3. O‘quv jarayonining tashkil etish shakllari 114
10.4.Ta’lim turlari 120
11.O‘QUVCHILAR BILIM, KO‘NIKMA VA MALAKLARINI TASHHIS ETISH 121
11.1.Ta’lim sifatini tashhislash 121
11.2.Nazorat turlari, shakllari va metodlari 124
11.3.O‘quv faoliyati natijalarini baholash va qayd etish 125
11.4.Baholashdagi kamchiliklar 127
III BOB. TARBIYA NAZARIYASI 128
12.TARBIYA JARAYoNINING MOHIYATI VA MAZMUNI 128
12.1.Tarbiya jarayoni tarbiya nazariyasining predmeti sifatida 128
12.2.Tarbiyaning umumiy konsepsiyalari 129
12.3.O‘zbekistonda tarbiyaning zamonaviy konsepsiyasi 132
13.TARBIYA QONUNIYATLARI VA PRINSIPLARI. 133
13.1.Tarbiya jarayoni mohiyati 133
13.2.Tarbiya jarayoni qonuniyatlari 137
13.3.Tarbiya jarayoni prinsiplari 139
14 . JAMOA TARBIYA OB’EKTI VA SUB’EKTI SIFATIDA 144
14.1.Jamoa nazariyasining shakllanishi va uning mohiyati 144
14.2.O‘quvchilar jamoasining rivojlanish bosqichlari 146
15.TARBIYANING UMUMIY METODLARI, VOSITALARI VA SHAKLLARI 149
15.1.Tarbiya metodlari to‘g‘risida tushuncha 149
15.2.Tarbiya metodlari klassifikatsiyasi 150
15.3.Tarbiya metodlari tasnifi 151
15.4.Tarbiya vositalari 158
15.5.Tarbiya shakllari 160
16.TARBIYA JARAYONIDA SHAXSNING SHAKLLANISHI 161
16.1.Tarbiya mazmuni muammosi 162
16.2.O‘QUVCHILAR ILMIY DUNYOQARASHINI SHAKLLANTIRISH VA AQLIY TARBIYASI 163
16.3.YOSHLARNI FUQAROLIK TARBIYASI 165
Ma’naviy-axloqiy tarbiya 169
16.5.MEHNAT TARBIYASI 175
16.6.O‘QUVCHILARNI ESTETIK TARBIYASI 178
16.7.YOSHLARNI JISMONIY TARBIYASI 179
IVBOB. TA’LIM MUASSASASI MENEJMENTI 183
17. BOSHQARUV NAZARIYASINING UMUMIY ASOSLARI 183
17.1.Boshqaruv nazariyasining asosiy tushunchalari va prinsiplari 183
17.2.Pedagogik tizimni boshqarishning asosiy prinsiplari, metodlari va shakllari 184
18.O‘ZBEKISTONDA TA’LIM TIZIMI VA UNI BOSHQARUV ORGANLARI 188
18.1.O‘zbekistonda ta’lim tizimi va uni boshqaruv organlari. 188
18.2.Ta’lim muassasalari, ularning turlari va tashkiliy tuzilmasi 190
19.MAKTABNI ICHKI BOSHQARUVI ASOSLARI 192
19.1.Maktabni ichki boshqaruvi tushunchasi va vazifalari 192
19.2.Boshqaruv faoliyatining tashkiliy shakllari 194
19.3.Maktab xodimlarini malakasini oshirish 197
VBOB. KORREKSION PEDAGOGIKA 199
20.KORREKSION PEDAGOGIKA ASOSLARI 199
20.1.Korreksion pedagogika pedagogik fanlarning tarmog‘i sifatida 199
20.2.Korreksion pedagogikaning asosiy vazifalari, prinsiplari va metodlari 200
20.3.Anomal bolalar va ularning umumiy tavsifi 201
20.5.O‘zbekiston Respublikasida anomal bolalarning ijtimoiy holati 213
VIBOB. PEDAGOGIKA TARIXI 218
21.Pedagogika tarixi fan sifatida. Eng qadimgi davrlardan VII asrlargacha ta’lim-tarbiya va pedagogik fikrlar 218
21.1.Pedagogika tarixi fanining maqsad va vazifalari 218
21.2.O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoevning talim-tarbiy jarayinida milliy meros, pedagogic qadriyatlardan foydalanish to‘g‘risidagi qarashlari 219
21.4.Eng qadimgi davrdan VII asrgacha ta’lim-tarbiya va pedagogik fikr taraqqiyoti 222
21.5.Eng qadimgi yozma manbalarda ta’lim-tarbiya g‘oyalarining yoritilishi 223
22.VII asrdan XIV asrning birinchi yarmigacha O’rta Osiyoda tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar 228
22.1 Islom dinining tarqalishi, uning ta’lim-tarbiyaga ta’siri 228
22.2.Diniy kitoblarning tarbiyaviy ahamiyati 229
22.3.Qur’oni karim -axloqiy-falsafiy ta’limotlar manbai 231
22.4.Hadis ilmining paydo bo‘lishi 232
23.SHARQ UYG’ONISH DAVRIDA PEDAGOGIK FIKRLARNING RIVOJLANISHI. SHARQ UYG’ONISH DAVRIDA TA’LIMIY-AXLOQIY FIKRLAR RIVOJI. 237
23.1.IX-XI asrlar sharq uyg‘onish davri 237
23.2.Al-Xorazmiyning pedagogik qarashlari 240
23.3.A.N.Forobiyning asarlarida pedagogik fikrlar 241
23.4.Al-Beruniyning ilmiy pedagogik qarashlari 243
23.5.Yu.X.Hojibning «Qutadg‘u bilig» asari pandnoma asar sifatida 248
23.6. A.Yugnakiyning «Hibbat-ul haqoyiq»asarida didaktik qarashlar 250
23.7.Kaykovusning «Qobusnoma» asarining tarbiyaviy ahamiyati 253
24.XIV asrning ikkinchi yarmi va XVI asr Movarounnahrda tarbiya , maktab va pedagogik fikrlar rivoji 258
24.2.Mirzo Ulug‘bekning pedagogik g‘oyalari 259
24.3.Boburning pedagogik fikrlari 260
25.XIV asrning ikkinchi yarmi XVI asrda Movarovunnaharda pedagogik fikrlar rivoji 261
25.1.Alisher Navoiy asarlarida ta’lim- tarbiya masalalari 261
25.2.A.Jomiyning pedagogik qarashlari 261
25.3.J.Davoniyning pedagogik qarashlari 262
26.XVII asrlardan XIX asrning birinchi yarimigacha tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar 263
26.2.Munis Xorazmiyning «Savodi ta’lim» asari 267
26.3.Muhammad Sodiq Qoshg‘ariyning «Odob as- solihin» asari 268
27.XIX asrning ikkinchi yarmi va XX asr boshlarida Turkiston o‘lkasida maktab, tarbiya va pedagogik fikrlar 273
27.1.XIX asrning ikkinchi yarimida Turkistonda maktab tuzilmasi 273
27.3.Turkistonda jadidchilik harakati M.Behbudiy M.Qori Abdurashidxonov, A.Avloniy va A.Shakuriylarning yangi usul maktablarini ochishdagi xizmatlari 280
28.1924-1991 yillarda O‘zbekistonda ta’lim tizimi va pedagogik fikrlar rivoji 294
28.1. Turkiston o‘lkasida 1917-1924-yillardagi ta’lim siyosati 294
28.2.1924-1945-yillarda ta’lim va pedagogika fani 297
28.3.1945-1991-yillarda O‘zbekistonda ta’lim tizimi va pedagogika fani 301
29.1.Mustaqil O‘zbekiston ta’lim tizimi. Mustaqillik yillarida pedagogik fikrlar rivoji 305
29.2.Mustaqillik yillarida pedagogik fikrlarning rivojlanishining asosiy yo‘nalishlari. 305
29.1.Mustaqil O‘zbekiston ta’lim tizimi. Mustaqillik yillarida pedagogik fikrlar rivoji 305
29.2.Mustaqillik yillarida pedagogik fikrlarni rivojlanishining asosiy yo‘nalishlari 307
30.Eng qadimgi davrlardan XIX asrning birinchi yarmigacha jahon pedagogika fanining taraqqiyot tarixi 312
30.1.Qadimgi Sharq, qadimgi Yunoniston va Rim davlatlarida maktab va tarbiya 312
30.2.Qadimgi yunon va rim faylasuflarining tarbiya to‘g‘risidagi fikrlari 314
30.3.XII asrlarda Rossiyada pedagogik asarlarning nashr etilishi 319
30.4.Ya.A.Komenskiyning pedagogik nazariyasi 320
30.5.I.G.Pestolotsining didaktik qarashlari 321
30.6.A.Distervegning didaktik g‘oyalari 325
31.XIX asrning ikkinchi yarmi va XX asrning boshlarida jahon pedagogika fanining rivoji 327
31.1.XIX asr oxiri XX asr boshlarida G‘arbiy Yevropa va AQSH da pedagogika sohasida fikrlar 327
31.2.M.V.Lomonosov va uning rus pedagogikasi hamda maktablari rivojiga qo‘shgan o‘rni 329
31.3.L.N. Tolstoyning pedagogik qarashlari 330
31.4.K.D.Ushinskiyning didaktik qarashlari va pedagogik merosi 332
32.Hozirgi davrda jahon mamlakatlari ta’lim tizimi va pedagogika fani rivoji 336
32.1.Jahon ta’lim tizimidagi global tendensiyalar 337
32.2.Rivojlangan davlatlar ta’lim tizimi 338
32.3.Xalqaro grantlar va ta’lim dasturlari 348
VII BOB. PEDAGOGIK MAHORAT 349
33.Pedagogik fikr tarixi va maktab amaliyotida o’qituvchi mahorati masalalari 349
33.1.Pedagogik faoliyat va uning xususiyatlari 349
33.2.Pedagogik faoliyatga qo’yilgan talablar 351
33.3.Pedagogik mahorat tushunchasi 354
33.4.Pedagogik mahoratning asosiy tarkibiy qismlari 356
33.5.Pedagogik fikrlar taraqqiyotida o’qituvchi mahorati masalalari 358
34.O’qituvchi faoliyatida pedagogik qobiliyat 361
34.1. Qobiliyat va pedagogik qobiliyat tushunchasi 361
34.2.Pedagogik qobiliyatning turlari va ularning tavsifi 363
34.3.O’qituvchining kommunikativ madaniyati 366
34.4.Pedagogik boshqaruv mahorati 370
35.O’qituvchi faoliyatida muloqot madaniyati va psixologiyasi 373
35.1.Pedagogik muloqot haqida tushuncha. Muloqotga qo’yiladigan talablar 373
35.2.Pedagogik muloqot tuzilishi 376
35.3.Pedagogik nizolar va ularning oldini olish yo’llari 377
36.Pedagogik takt va pedagogik etika 381
36.1. Takt va pedagogik takt haqida tushuncha 381
37. Pedagogik texnika va uni shakllantirish metodikasi 390
37.1. Pedagogik texnika haqida tushuncha 390
37.2.Pedagogik texnikaning tarkibiy qismlari. Mimika, pantomimika 391
38.Nutq texnikasi va madaniyati 396
38.1.Nutq haqida tushuncha 396
39.O’qituvchi mehnatini ilmiy tashkil etish 401
39.1.O’qituvchi mehnatini ilmiy tashkil etishning mohiyati 401
39.2.O’qituvchi mehnatini ilmiy tashkil etish prinsiplari 403
40.O’z o’zini tarbiyalash va o’z ustida ishlash 405
40.1. Pedagogik mahoratni shakllanishida refleksiyaning o’rni 405
41.Pedagogik tajribani to’plash tizimi 407
41.1.Ilg’or pedagogik tajribani o’rganishda materiallarni to’plash 407
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 415

O`quv-uslubiy nashr
Yo’ldоshev O`tkir Jumaqo’zievich
Abdurashidоv Adxam Abdulhamitovich