O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

2. Un va yorma ishlab chiqarish zavodlaridagi texnologik jarayonlarning 
umumiy tavsifi. 
Zamonaviy  tegirmon  va  yorma  zavodlari  yuqori  darajada  mexani-
zastiyalashtirilgan  va  avtomatlashtirilgan,  ish  surati  yuqori  suratda  uzluksiz  
bajaradigan  korxona  turiga kiradi. 
Tegirmondagi texnologik jarayonlar bir yoki bir necha oqimdan boshlanib un 
tortish  davrida  o’nlab,  yuzlab  oqimlarga  ajrali  b  (yirikligi  va  sifati  bo’yicha) 
alohida  ishlov  beriladi.  Oxirida  bir  yoki  bir  necha  nazoratchi  oqim  orqali  tayyor 
mahsulot chiqadi. 
Zamonaviy  tegirmon  va  yorma  zavodlarida  ishlab  chiqarish  texnologik 
jarayoni 3 ta bo’limda amalga oshiriladi. 
Tegirmonlarda: 

---

 
6 
1. Donni tozalab, yuzasiga ishlov berib un tortishga tayyorlash. 
2. Un tortish. 
3.  Un  navlarini  tayyorlash,  vitaminlash,  qoplash  va  qadoqlash.  Tegirmonni 
birinchi  (tayyorlov)  bo’limida  don    massasi    begona  aralashmalardan    tozalanadi.  
Donning  yuzasiga  quruq  va  suv  bilan  ishlov  beriladi.  Har  xil  sifatli  donlardan  un 
tortishga mos aralashma tayyorlanadi. 
Ikkinchi (un tortish) bo’limida donni yanchish jarayonida donlar birinchi yirik 
yanchilib  yorma,  dunst  va  kepak  ajratib  olinadi.  Hosil  bo’lgan  yorma  va  dunst 
sifati bo’yicha saralanadi, qayroqlanadi va mayin yanchilib un holiga keltiriladi. 
Uchinchi  (qoplash)  bo’limining  vazifasi  ikkinchi  bo’lim  orasida  boshlanadi. 
Bunda  hosil  bo’lgan  har  xil  sifatli  un  oqimlaridan  un  o’lchanib  aralashtiriladi  va 
davlat  standartlari  talablariga  javob  beradigan  un  navlari  oqimlari  hosil  qilinadi. 
Tayyorlangan  un  navlari  kerak  bo’lsa  suvda  eruvchan  sintetik  vitaminlar  bilan 
boyitiladi. Har bir un navi bo’yicha alohida qoplanadi va qadoqlanadi. 
Un  tortish  jarayonining  samaradorligi  donlarning  tabiiy  boyligi  va  un 
tortishga sarflangan elektroenergiyaning foydalanish darajasi bilan baholanadi. Bu 
samaradorlikka  qayta  ishlanadigan  donlarning  texnologik  xossalari,  texnologik 
jarayonlarning  tuzilishi,  jixoz  va  uskunalarning  ish  rejimlari,  texnologik  va  trans-
port vositalarning samarali ishlashi tasir ko’rsatadi. 
Yorma zavodlarida: 
1. Donni tozalab, yuzasiga ishlov berish. 
2. Donni qobiqlarini ajratish. 
3. Yormalarni qoplash va qadoqlash. 
Birinchi  (tayyorlov)  bo’limida  don  massasi  begona  aralashmalardan 
tozalanadi. Donning yuzasiga suv bilan ishlov beriladi. 
Ikkinchi  (qobiq  ajratish)  bo’limida  don  massasi  yirikligi  bo’yicha 
frakstiyalarga  ajratiladi,  donning  qobiqlari  ajratiladi  va  saralanadi,  maydalanadi, 
qayroqlanadi va silliqlanadi, yorma va hosil bo’lgan chiqindilar nazorat qilinadi. 
Uchinchi  (qoplash)  bo’limida  tayyor  mahsulot  yormalar  navi  va  nomeri 
bo’yicha alohida qoplanadi.