O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. G. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov

bet	20/46
Sana	08.03.2017
Hajmi	4 Mb.
	#1920

1 ... 16 17 18 19 20 21 22 23 ... 46

4. 27 °C da bir atomli 20 mol gazning ichki energiyasi qanday?

A. 74,8 kJ.

B. 748 J.

C. 075 J.

D. 4,3 J.

E. To‘g‘ri javob yo‘q.

Mustaqil yechish uchun masalalar

1. Òemperaturasi 20 °C ga ortganda 200 g geliyning ichki ener-

giyasi qanchaga o‘zgaradi? (DU = 12,5 kJ.)

2. 320 g kislorodni 10 K ga izobarik qizdirilganda qancha ish bajari-

ladi? (A = 830 J.)

3. 15 °C temperaturali 1,5 kg suv bo‘lgan idishga 100 °C tempera-

turali 200 g suv bug‘i kiritildi. Bug‘ kondensatsiyalangandan ke-

yin umumiy temperatura qanday bo‘ladi? (t = 89 °C.)

4. Ideal issiqlik mashinasi qizdirgichining temperaturasi 117 °C,

sovitgichiniki 27 °C. Mashinaning 1 s da qizdirgichdan olayotgan

issiqlik miqdori 60 kJ ga teng. Mashinaning FIK ini, 1 s da sovitgichga

berilayotgan issiqlik miqdorini va mashinaning quvvatini hisoblang.

(h = 23%; Q

= 46 kJ; R = 14 kW.)

www.ziyouz.com kutubxonasi

172

Asosiy xulosalar

Òermodinamik sistema deb, o‘zaro va tashqi jismlar bilan

ta’sirlashadigan va energiya almashadigan makroskopik jismlar

majmuasiga aytiladi.

Òermodinamik sistemaning ichki energiyasi deb, molekulalarining

o‘zaro ta’sir energiyalari va ularning issiqlik harakat energiyalarining

yig‘indisiga aytiladi.

Ideal gazning ichki energiyasi:

m

i

U

v RT

=

Issiqlik sig‘imi

Q

T

Ñ

. Uning SI dagi birligi

1

J

.

Òermodinamikaning birinchi qonuni:

=D + .

Q

U A

Òermodinamikaning ikkinchi qonuni: issiqlik miqdori o‘z-o‘zidan

past temperaturali jismdan yuqori temperaturali jismga o‘tmaydi.

Karno siklining foydali ish koeffitsiyenti.

2

1

.

Q

Q

T

T

Q

T

h =

www.ziyouz.com kutubxonasi

173

XI BOB. MODDALARNING AGREGAT

HOLATLARI

38- § da qayd etganimizdek, moddalarning agregat holatlari

molekulalarning o‘zaro ta’sir potensial energiyasining eng kichik

qiymati E

p min

va issiqlik betartib harakati kinetik energiyasining o‘rtacha

qiymati <E

>lar orasidagi munosabatlar yordamida aniqlanadi:

1) agar áE

ñ >> E

p min

bo‘lsa, modda gaz holatida;

2) agar áE

ñ << E

p min

bo‘lsa, modda qattiq holatda;

3) agar áE

ñ » E

p min

bo‘lsa, modda suyuqlik holatida bo‘ladi.

Endi agregat holatlarning xossalariga va moddalarning bir agregat

holatdan ikkinchisiga o‘tish jarayoniga batafsil to‘xtalamiz.

48- §. Real gaz. Real gazning holat tenglamasi

M a z m u n i : real gaz; molekulalarining xususiy hajmlari;

molekulalarning o‘zaro ta’siri; real gazning holat tenglamasi.

Real gaz. Biz molekular fizika bo‘limida ideal gaz modelidan keng

foydalandik. Chunki past bosim ostida qizdirilgan va siyraklashtirilgan

real gazlarning xossalari ideal gaznikiga juda yaqin bo‘ladi. Ammo,

bosim ortishi bilan molekulalar orasidagi o‘rtacha masofa kamayib

boradi va natijada molekulalarning xususiy hajmlari va ular orasidagi

o‘zaro ta’sirni hisobga olish zarurati tug‘iladi. Ya’ni tabiatda mavjud

bo‘lgan gaz — real gaz bilan ish ko‘rishga to‘g‘ri keladi.

Molekulalarning xususiy hajmlari. Normal sharoitda 1 m

gazda

2,68 · 10

ta molekula mavjud bo‘lib, taxminan 10

–4

hajmni egallaydi

(molekulaning radiusi 10

–10

m deb olingan.) Albatta, 1 m

hajmning

o‘n mingdan bir qismini hisobga olmaslik mumkin. Lekin 500 MPa

bosim ostida molekulalarning xususiy hajmi gaz egallagan hajmning

yarmini tashkil etadi. Bunday holda gaz molekulalarining xususiy

hajmlarini hisobga olmaslik mutlaqo mumkin emas. Shuning uchun

ham ideal gaz uchun yozilgan Klapeyron — Mendeleyev tenglamasi

pV

= RT

da (bir mol gaz uchun) molekulalarning xususiy hajmlarini hisobga

oluvchi tuzatish kiritish kerak.

Molekulalarning xususiy hajmlarini b harfi bilan belgilasak, u

holda molekulalar harakat qilishi mumkin bo‘lgan erkin hajm

www.ziyouz.com kutubxonasi

174

V

m

— b

(48.1)

ga teng bo‘ladi, bunda V

m

— bir mol gazning hajmi.

Molekulalarning o‘zaro ta’siri. Gaz molekulalari orasidagi ta’sir

kuchi gazda qo‘shimcha bosim vujudga kelishiga olib keladi. Bu bosim

ichki bosim deyiladi. Gollandiyalik fizik I. Van-der- Vaalsning hisob-

kitoblariga qaraganda, ichki bosim molyar hajmning kvadratiga teskari

proporsional:

2

m

a

V

p¢ =

(48.2)

bu yerda a — molekulalar orasidagi tortishish kuchlarini xarakter-

lovchi Van-der-Vaals doimiysi. Demak, real gazda bosim

2

m

a

V

p

(48.3)

bo‘ladi, bu yerda p — ideal gazning bosimi.

Real gazning holat tenglamasi. Endi (48.1) va (48.3) ni hisobga

olib (ya’ni Klapeyron — Mendeleyev tenglamasidagi bosim va hajmlar

o‘rniga topilgan ifodalarni qo‘yib), holat tenglamasini yozamiz:

(

)

.

m

m

a

V

p

V

b

RT

(48.4)

Bu tenglama bir mol gaz uchun Van-der-Vaals tenglamasi yoki real

gazning holat tenglamasi deyiladi.

a va b har bir gaz uchun alohida qiymatlarni qabul qiladigan va

tajribalar yordamida aniqlanadigan o‘zgarmaslar.

(48.4) tenglamani istalgan miqdordagi v gazga moslashtirish

uchun V = vV

; V

= V/v ligini hisobga olamiz:

p

b

RT

v a

V

V

v

èç

ø÷

èç

ø÷ =

(48.5)

yoki

(

)

p

V

vb

vRT

v a

V

èç

ø÷

(48.6)

Sinov savollari

1. Moddalarning agregat holatlari qanday aniqlanadi? 2. <E

> >>

p min

qanday holat? 3. <E

> << E

p min

qanday holat? 4. <E

> » E

min

qanday holat? 5. Real gaz qanday gaz va u ideal gazdan nimasi bilan farq

qiladi? 6. Normal sharoitda molekulalarning xususiy hajmlarini hisobga

www.ziyouz.com kutubxonasi

175

olish shartmi? 7. Qachon molekulalarning xususiy hajmlarini hisobga

olish kerak? 8. Molekulalar harakat qiladigan xususiy hajm nimaga teng?

9. Real gazda ichki bosimni qanday kuchlar vujudga keltiradi? 10. Ichki

bosim nimaga teng? 11. Real gazning umumiy bosimi nimaga teng? 12.

Bir mol gaz uchun holat tenglamasi. 13. Istalgan miqdordagi gaz uchun

holat tenglamasi. 14. Van-der-Vaals doimiylarining qiymatlari qanday

aniqlanadi?

49- §. Bug‘lanish va kondensatsiya. Òo‘yingan bug‘.

Van-der-Vaals izotermalari. Kritik holat

M a z m u n i : bug‘lanish; kondensatsiya; to‘yingan bug‘; Van-

der-Vaals izotermalari; kritik holat; qizdirilgan bug‘ va undan texnikada

foydalanish.

Bug‘lanish. Moddaning bug‘ (gaz) holatiga o‘tishiga bug‘lanish

deyiladi. Nafaqat suyuqliklar, balki qattiq jismlar ham bug‘lanadi. Qattiq

jismlarning bug‘lanishi sublimatsiya yoki vazgonka deyiladi.

Suyuqlikning bug‘lanishini ko‘raylik. Bug‘lanish suyuqlik

molekulalarining betartib harakatining natijasidir. Har qanday molekula

suyuqlik sirtidan uzilib chiqishi uchun molekulalar orasidagi tortishish

natijasida vujudga keladigan sirt qatlami qarshiligini yenga olishi kerak.

Ya’ni molekulalarning kinetik energiyasi sirt qatlamidan uzilib chiqishi

uchun yetarli bo‘lmog‘i darkor. Suyuqlik molekulasi sirt qatlamidan,

suyuqlik molekulalari orasidagi tortishish kuchlarining ta’sir radiusidan

kattaroq masofaga uzoqlashsa, bug‘ molekulasiga aylanadi. Suyuqlik

molekulalarining tezliklari turlicha. Ularning orasida eng katta tezlikka ega

bo‘lganlarigina (eng katta kinetik energiyaga ega bo‘lganlarigina) suyuqlik

sirtidan chiqa oladi. Natijada suyuqlikda tezligi kichik molekulalar qolib,

suyuqlikning temperaturasi pasayadi. Suyuqlikning temperaturasini

o‘zgarmas qilib saqlash yoki bug‘lanish jarayonini tezlatish uchun esa

qo‘shimcha issiqlik miqdori beriladi. Agar suyuqlik qizdirilsa, katta tezlikli

molekulalarning soni ham ortadi va natijada suyuqlik sirtidan uzilib

chiqadigan molekulalar soni ko‘payadi. Suyuqliklarning tabiatiga qarab

molekulalari orasidagi tortishish kuchlari ham turlicha, demak, ulardagi

chiqish ishi, ya’ni molekula suyuqlik sirtidan uzilib chiqishi uchun bajarishi

kerak bo‘lgan ish yoki bir xil miqdordagi suyuqliklarni to‘la bug‘latish

uchun zarur bo‘ladigan issiqlik miqdori ham turlichadir. Suyuqliklarning

aynan shu xususiyatlarini xarakterlash maqsadida bug‘ hosil bo‘lish

solishtirma issiqligi tushunchasi kiritiladi.

O‘zgarmas temperaturada 1 kg suyuqlikni bug‘ga aylantirish uchun

zarur bo‘lgan issiqlik miqdori bug‘ hosil bo‘lish solishtirma issiqligi

deyiladi va r harfi bilan belgilanadi.

www.ziyouz.com kutubxonasi

176

r

m

Q

(49.1)

bu yerda Q — issiqlik miqdori, m — suyuqlik massasi.

SI da bug‘ hosil bo‘lish solishtirma issiqligining birligi J/kg.

[ ] [ ]

[ ]

r

Q

m

1 J

1kg

1

Kondensatsiya. Sovish yoki siqilish natijasida bug‘ning suyuqlik

yoki qattiq jism holatiga o‘tishiga kondensatsiya deyiladi.

Suyuqlikni bug‘latish uchun qancha issiqlik miqdori sarflangan

bo‘lsa, kondensatsiyalanganda ham shuncha energiya ajralib chiqadi.

Demak, bug‘lanishda moddaning ichki energiyasi ortsa (issiqlik miqdori

olinadi), kondensatsiyada ichki energiyasi kamayadi (energiya ajraladi).

Har ikkala jarayon ham modda va atrof-muhit o‘rtasida energiya

almashinuvining natijasidir.

Kondensatsiya ikki xil usulda ro‘y berishi mumkin. Betartib harakat

qilayotgan bug‘ molekulasi qaytadan suyuqlik molekulalarining ta’sir

doirasiga tushib qolishi mumkin. Bunday molekulalarni suyuqlik o‘ziga

singdirib oladi.

Sovish natijasida bug‘ molekulalarining energiyalari kamayadi va ular

birikib, tomchilar hosil qilib, suyuqlikka qaytib tushadi. Yomg‘ir, qor,

shudring va qirovlar suv bug‘larining tabiatda kondensatsiyalanishining

natijasidir.

Òo‘yingan bug‘. Suyuqlik havosi so‘rib olingan yopiq idishga solingan

bo‘lsin. Dastlab, suyuqlikdan bug‘lanayotgan molekulalarning soni

ortib boradi . Bug‘ molekulalarining soni ortishi bilan kondensatsiya-

lanadigan molekulalar soni ham ko‘payadi. Ma’lum bir paytda

bug‘lanayotgan va kondensatsiyalanayotgan molekulalar soni tenglashadi.

Bunday holat bug‘ va suyuqlikning dinamik muvozanat holati deyiladi.

Suyuqlik bilan dinamik muvozanatda bo‘lgan bug‘ to‘yingan bug‘ deyiladi.

O‘zgarmas temperaturada suyuqlik ustidagi bug‘ molekulalarining soni

ortib borishi bilan bug‘ bosimi ham ortib boradi. Bug‘ to‘yinganda

bosim ham o‘zining eng katta qiymatiga erishadi.

Endi o‘zgarmas temperaturada to‘yingan bug‘ bosimining hajmga

bog‘liqligini o‘rganaylik. Jarayon izotermik bo‘lgani uchun (Ò = const)

real gaz, ya’ni Van-der-Vaals izotermalariga murojaat qilamiz.

Van-der-Vaals izotermalari. 71- rasmda bir mol gaz uchun Van-der-

Vaals izotermalari keltirilgan. Izotermalardan birida faqat bitta egilish

nuqtasi (k) mavjud. Bu izoterma kritik izoterma deyiladi. Kritik izotermaning

burilish nuqtasi kritik nuqta, undagi temperatura Ò

— kritik temperatura,

www.ziyouz.com kutubxonasi

177

bosim p

— kritik bosim, hajm V

k

— kritik hajm deyiladi. (p

k

, V

k

, Ò

k

)

parametrli holat esa kritik holat deyiladi. Kritik temperaturadan yuqori

temperaturadagi (Ò > Ò

) izoterma ideal gaz izotermasiga o‘xshaydi. Kritik

temperaturadan past temperaturali izotermalar (Ò < Ò

) esa to‘lqinsimon

qismlarga ega. Agar barcha izotermalardagi to‘lqinlarning eng chekka

nuqtalarini tutashtirib chiqsak, qo‘ng‘iroqqa o‘xshash chiziq hosil bo‘ladi

(72- rasm). Bu chiziq va kritik izoterma — p,V

diagrammani uch qismga

bo‘ladi. Qo‘ng‘iroqsimon chiziq ostida ikki xil suyuqlik va to‘yingan bug‘

holati yotadi. Chap tomonda suyuq holat, o‘ng tomonda esa bug‘ holati

yotadi. Bug‘ning gaz holatidan farqi shundaki, u siqilganda suyuqlikka

aylanadi. Kritik temperaturadan yuqori temperaturadagi gaz esa hech

qanday bosimda ham suyuqlikka aylanmaydi.

Demak, kritik temperatura gaz suyuqlikka aylanishi mumkin

bo‘lgan eng yuqori temperaturadir.

Kritik holat. Kritik holatda modda o‘zini qanday tutadi, degan savol

tug‘iladi. Òemperatura ortishi bilan to‘yingan bug‘ning zichligi ortib

boradi, suyuqlikning zichligi esa kengayishi natijasida kamayib boradi.

Òemperatura ko‘tarilgan sari bu zichliklarning qiymatlari bir-biriga

yaqinlashadi va ma’lum bir temperaturada tenglashadi. Boshqacha

aytganda, suyuqlik va bug‘ orasidagi farq yo‘qoladi. Suyuqlikning bunday

holati kritik holat, temperaturaga esa kritik temperatura deyiladi.

Yuqorida aytilganidek, kritik holat kritik parametrlar p

, V

, Ò

bilan

xarakterlanadi. Har bir suyuqlik uchun kritik temperaturaning qiymatlari

turlicha bo‘ladi. Masalan, geliy uchun Ò

= 5 K, suv uchun

Ò

k

= 647 K.

Qizdirilgan bug‘ va undan texnikada foydalanish. Bir xil bosimda

o‘zining to‘yinish temperaturasidan yuqori temperaturaga ega bo‘lgan

bug‘ga qizdirilgan bug‘ deyiladi.

71- rasm.

72- rasm.

S+B

V

m

V

m

12 Fizika, I qism

www.ziyouz.com kutubxonasi

178

Qizdirilgan bug‘ issiqlik dvigatellari, turbinalarida ishchi modda

bo‘lib xizmat qiladi.

Ma’lumki, yonilg‘ining ichki energiyasidan unumli foydalanishning

samarali usullaridan biri uni bug‘ning energiyasiga aylantirishdir. Bug‘

kengayib ish bajaradi va soviydi. Uning ichki energiyasi harakatlanayot-

gan porshenning yoki aylanayotgan turbinaning mexanik energiyasiga

aylanadi. Qozonda hosil qilingan qizdirilgan (quruq) bug‘ turbinalarga

yuboriladi. Qizdirilgan bug‘ning temperaturasi shu qadar yuqoriki,

bunday turbinalarning FIK 45% dan yuqori bo‘ladi.

Òurbinada ish bajargandan keyin ham bug‘ yuqori temperaturaga

va katta energiya zaxirasiga ega bo‘ladi va isitish sistemalarida

foydalaniladi.

Suv bug‘ining energiyasidan issiqlik elektrostansiyalarining bug‘

turbinalarida, issiqlik mashinalarida va oziq-ovqat sanoatida keng

foydalaniladi.

Sinov savollari

1. Bug‘lanish deb nimaga aytiladi? 2. Qattiq jismlarning bug‘lanishiga

nima deyiladi? 3. Qachon molekula suyuqlikni tark etishi mumkin?

4. Qachon suyuqlik molekulasi bug‘ molekulasiga aylanadi? 5. Bug‘lanish

natijasida suyuqlikning temperaturasi o‘zgaradimi? 6. Bug‘lanishda suyuqlik

temperaturasining o‘zgarishiga sabab nima? 7. Bug‘lanishda temperaturaning

o‘zgarishiga uchta misol keltiring. 8. Qizdirilgan suyuqlikda bug‘lanish

jarayonining tezlashishini qanday tushuntirasiz? 9. Òurli suyuqliklar

uchun molekula suyuqlik sirtidan uzilib chiqishi uchun bajarishi kerak

bo‘lgan ish tengmi? 10. Nima maqsadda bug‘ hosil bo‘lish solishtirma

issiqligi tushunchasi kiritilgan? 11. Bug‘ hosil bo‘lish solishtirma issiqligi

deb nimaga aytiladi? Uning SI dagi birligi. 12. Kondensatsiya deb nimaga

aytiladi? 13. Kondensatsiyada energiya ajraladimi yoki yutiladimi?

14. Kondensatsiyada sistemaning ichki energiyasi ortadimi yoki kamaya-

dimi? 15. Kondensatsiyaning ro‘y berish usullari. 16. Yomg‘ir, qor, shud-

ring va qirov qanday hosil bo‘ladi? 17. Qanday bug‘ to‘yingan bug‘

deyiladi? 18. Òo‘yingan bug‘ bosimi qanday bo‘ladi? 19. Van-der-Vaals

izotermalari ideal gaz izotermalaridan nimasi bilan farq qiladi? 20. Kritik

izoterma deb qanday izotermaga aytiladi? 21. Burilish nuqtasi va undagi

parametrlar qanday nomlanadi? 22. Qo‘ng‘iroqsimon chiziq p,V

diagrammani nechta va qanday qismlarga ajratadi? 23. Gaz suyuqlikka

aylanishi mumkin bo‘lgan eng yuqori temperatura qanday temperatura?

24. Kritik holat deb qanday holatga aytiladi? 25. Kritik parametrlarning

qiymatlari turli suyuqliklar uchun ham bir xilmi? 26. Qizdirilgan bug‘

www.ziyouz.com kutubxonasi

179

deb qanday bug‘ga aytiladi? 27. Bug‘ turbinalarining FIK nimaga teng?

28. Òurbinada ish bajargan bug‘dan foydalaniladimi?

50- §. Gazlarni suyultirish

M a z m u n i : gazlarni suyultirish; suyultirilgan gazning texnikada

ishlatilishi.

Gazlarni suyultirish. Gazning suyuqlik holatiga o‘tishiga gazning

suyulishi deyiladi. Xlor, karbonat angidrid, ammiak kabi gazlar oson

suyultirilgan bo‘lsa-da, kislorod, azot, vodorod, geliy kabi gazlarni

suyultirish yo‘lida qilingan urinishlar uzoq vaqtlargacha muvaffaqiyat-

sizlikka uchrab keldi. Kislorod va azot gazlari umuman suyuq holatda

bo‘la olmaydi degan fikrlar ham paydo bo‘ldi. Ammo bu urinishlarning

muvaffaqiyatsizlikka uchraganligining sababini birinchi bo‘lib D. I.

M e n d e l e y e v   tushuntirib  berdi.  Gazning  temperaturasi  kritik

temperaturadan past, bosimi esa kritik bosimdan  yuqori bo‘lsagina

uni suyultirish mumkin. Boshqacha  aytganda, gazni suyultirishdan

oldin uning temperaturasini kritik temperaturagacha pasaytirish kerak.

Gazlarni suyultirish uchun ularning temperaturasini pasaytirish ikki

xil usulda amalga oshirilishi mumkin: 1) agar gazning temperaturasi

inversiya va kritik temperaturadan past bo‘lsa, unda kengayishda mole-

kulalar orasidagi tortishish kuchlariga qarshi ish bajarish natijasida

gazning temperaturasi pasayadi; 2) adiabatik kengayishda tashqi

kuchlarga qarshi ish bajarish natijasida, gazning temperaturasi

pasayadi.

Kritik temperatura ancha yuqori bo‘lgan gazlarni suyultirish uchun

oldin gaz qisdiriladi, so‘ngra esa sovitiladi. Shu yo‘l bilan suyuq xlor

(Ò

= 415,15 K) , ammiak (Ò

= 405,55 K) olinadi.

Suyuq kislorod (Ò

= 154,45K), azot (Ò

= 126,05 K ), vodorod

(Ò

= 33,25 K) va geliy (Ò

= 5,25 K ) ni olish uchun esa detander

deb nomlanuvchi maxsus qurilmadan foydalaniladi. Detanderda

gazning temperaturasini pasaytirishning yuqorida keltirilgan har ikkala

usuli ham qo‘llaniladi. Reaktiv tiðdagi eng takomil turbodetander

akademik P. L. K a p i t s a tomonidan yaratilgan. Bu qurilmada siqilgan

gaz turbinani aylantiradi va bir vaqtning o‘zida kengayadi, ya’ni

ham tashqi kuchlarga qarshi, ham molekulalararo tortishish kuchlariga

qarshi ish bajaradi. Bunda gaz kuchli soviydi va kondensatsiyalanadi.

Suyultirilgan gazning texnikada ishlatilishi. Suyuq havoning

olinishi texnika taraqqiyoti uchun muhim ahamiyatga ega. Uning

tarkibida kislorodning ko‘pligi yonish jarayoniga katta yordam beradi.

www.ziyouz.com kutubxonasi

180

Suyuq havo shimdirilgan ko‘mir kukunining portlash kuchi dina-

mitnikidan qolishmaydi. Suyuq havo stratosferaga uchadigan samolyot-

larning yonilg‘i aralashmasini boyitish, domna pechlaridagi jarayon-

larni tezlatish va hokazolarga ishlatiladi.

Suyultirilgan gazlar temperaturasida turli moddalar qattiq holatga

o‘tishi mumkin. Masalan, simobga suyuq havo quyib qattiq simob olish

mumkin. Suyultirilgan havo spirtli idishga solinsa, qattiq spirt hosil bo‘ladi.

Gazlarning suyulish temperaturasida juda ko‘p moddalarning

xossalari keskin o‘zgaradi. Misol uchun, simob va rux bolg‘alanuvchi,

plastik metall — qo‘rg‘oshin esa xuddi po‘latdek elastik bo‘lib qoladi.

Suyulgan gazlar juda tez bug‘lanadi. Ularni saqlash uchun Dyuar

maxsus idish yasadi. U oralaridagi havosi so‘rib olingan ikkita ichma-

ich joylashgan shisha idishdan iborat bo‘lib, idish ichidagi moddaning

tashqi muhit bilan issiqlik almashinuvi mumkin qadar kamaytirilgan.

Òushayotgan nur qizdirmasligi uchun idish devorlari oynadan qilinadi.

Dyuar idishi kundalik hayotimizda mahsulotni qaynoq saqlash uchun

foydalaniladigan termosning o‘zginasidir.

Download 4 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 ... 16 17 18 19 20 21 22 23 ... 46