O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi k. Z. Xomitov, F. A. Hamidova birja ishi

Hisob-kitob – kliring palatasi. Kliringning vazifalari quyidagi-
lardan iborat:
– bitimga doir axborotni yig‘ish, taqqoslash, to‘g‘rilash (tuza-
tish) bo‘yicha operatsiyalarning amalga oshirilishini nazarda tutuv-
chi o‘zaro majburiyatlarni belgilash, aniqlash, hisobga olish;
– bitim yakunlari bo‘yicha pul mablag‘larini o‘tkazish va qim-
matli qog‘ozlarni yetkazib berish uchun asos bo‘luvchi hujjatlarni 
tuzish hamda ularni ijro uchun jo‘natish;
– pul mablag‘lari va qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha majburi-
yatlarning bir yilning o‘zida bajarilishini, ya’ni «to‘lovga qarshi 
yetkazib berish» tamoyiliga rioya etilishini nazorat qilish, shu jum-

---

114
ladan, tuzilgan va ijro uchun yuborilgan hisob-kitob hujjatlarining 
harakatini nazorat qilish;
– tuzilgan bitim bo‘yicha majburiyatlarning bajarilishini nazorat 
qilish:
– savdolar ishtirokchilari tomonidan qimmatli qog‘ozlar oldi- 
sotdisini amalga oshirish uchun kiritiladigan pul mablag‘lari va 
qimmatli qog‘ozlarni deponentlashga qabul qilish;
– savdolar tashkilotchilari (fond birjalari, fond boyliklari bilan 
birjadan tashqari savdo-sotiqni tashkil etuvchi muassasalar)ga sav-
do ishtirokchilarining deponentlangan qimmatli qog‘ozlari va pul 
mablag‘lari haqidagi axborotni taqdim etish;
– hisob-kitob – kliring tashkilotlarining a’zolari uchun zaxi-
ra fondidan ma’olag‘larni shartnoma asosida berish yo‘li bilan 
bitimlarning kafolatli ijro etilishini ta’minlash.
Tayanch so‘zlar: investitsiya fondlari, investorlar, fondlarni boshqarish, 
xatarlarni kamaytirish, hisob-kitob – kliring tizimi, hisob-kitob – kliring palatasi.
Nazorat savollari:
1. Investitsiya fondi nima?
2. Investitsiya fondlari qanday tashkil etiladi?
3. Investitsiya fondlari qanday faoliyat yuritadi va boshqariladi?
4. Hisob-kitob – kliring tizimi nima?
5. Hisob-kitob – kliring palatasining vazifalari nimalardan iborat?
115
XIII BOB