O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi r. D. Do‘smuratov

 
6.2.2. Dehqonchilik xarajatlarining hisob obyektlari va mod-
dalari 
 
Dehqonchilik tarmog‘i xarajatlari va mahsulotlarining chiqishini 
hisobga olish 2010-«Dehqonchilik» schotida amalga oshiriladi. Bu 
schotning debetida ishlab chiqarishga qilingan xarajatlar, kreditida – 
mahsulotning chiqishi hisobga olinadi. Debet va kredit bo‘yicha yo-
zuvlar yil davomida o‘sib boruvchi summalarda tashkil qilinadi; shunga 
ko‘ra joriy balansda schotning ma’lumotlari yoyilgan holda ko‘rsatiladi. 
Faqat yil oxiriga kelib schot bo‘yicha qoldiq aniqlanib, uni yakuniy 
balansda dehqonchilik tarmog‘ining tugallanmagan ishlab chiqarish 
summasi sifatida aks ettiriladi. 
Dehqonchilik tarmog‘ida xarajatlar quyidagi obyektlar bo‘yicha hi-
sobga olinadi: 
1. Ekinlar yoki ekin guruhlari 
2. Qishloq xo‘jalik ishlari 
3. Taqsimlanadigan xarajatlar 
4. Boshqa obyektlar 
Xarajatlarni u yoki bu ekin turining joriy yildagi hosiliga bevosita 
o‘tkazish mumkin bo‘lgan barcha hollarda ular birinchi guruh bo‘yicha 
xarajatlar obyektlariga taalluqli schotlarda hisobga olinadi. Ikkinchi 
guruhda xarajatlarni hisobga olish obyektlari tarkibida kelgusi yil hosili 
uchun qilingan qishloq xo‘jalik ishlarini bajarish xarajatlari aks 
ettiriladi, bularni tabiiyki, hosili joriy yilda olinadigan ekinlar 
xarajatlarini hisobga olish obyektlariga o‘tkazib bo‘lmaydi. Ularni 
hisobga oluvchi uchinchi guruh obyektlari tarkibida hisobning bir necha 
yoki ko‘pgina obyektlariga o‘tkaziladigan, demak, ularga 
taqsimlanadigan (joriy ta’mirlash, sug‘orish va sho‘r yuvish xarajatlari 
va boshqalar) xarajatlar hisobga olinadi. To‘rtinchi guruh obyektlari 
tarkibida ozuqa ishlab chiqarish va ayrim boshqa xarajatlar hisobga 
olinadi. 
Yuqorida aytilgan to‘rtala guruh bo‘yicha konkret tarzda hozirgi 
kunda xarajatlar hisob obyektlarining quyidagi nomenklaturasi qabul 
qilingan. 
Birinchi guruh. Don va dukkakli don ekinlari. Kuzgi don ekinlari. 
Kuzgi don ekinlari (kuzgi bug‘doy, kuzgi javdar, kuzgi arpa). Bahorgi 

---

 
 
169
bug‘doy. Bahorgi boshqa boshoqli don ekinlar (bahorgi javdar, bahorgi 
arpa, suli); yem-xashak  ekinlar: tariq, qora bug‘doy, sholi. 
Jo‘xori.  Dukkakli don ekinlar – no‘xat, loviya, dukkakli xashaki 
ekinlar – xashaki no‘xat va xashaki no‘xat aralashmasi, lyupin (shirin, 
achchiq), seradella (doni uchun) boshqa dukkakli ekinlar.