O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 
21-rasm. Sun‟iy quritish moslamalari 
Nazorat savollari 
1. 
Dorivor o‗simlik xom-ashyolarini quritish usullari?. 
2. 
Sun‘iy quritish usullari?.
3. 
Sun‘iy quritish kamchiliklari? 
4. 
Sun‘iy quyosh-yoqilg‗ilik quritish qurilmalari?. 
7 -MAVZU. DORIVOR O„SIMLIKLARNING ER USTKI QISMLARINI 
QURITISH USULLARI 
Reja 
1. 
Quritishning umumiy tartib qoidalari 
2. 
Barg quritish usuli 
3. 
O‗simlikning er ustki qismi (o‗t) quritish usuli 
4. 
Kurtaklar quritish usuli 
5. 
Po‗stloqlar quritish usuli 
6. 
Gullar quritish usuli 
 
Tayanch iboralar: Barg,o‗simlikning er ustki qismi (o‗ti), Kurtaklar, 
Po‗stloqlar, Gullar va boshqalar 
 
• 
Quritishning umumiy tartib qoidalari quyidagilardan iborat:
1. Tarkibida efir moylari mavjud xom-ashyo 30-35 (40)
0 
S haroratda 
quritiladi. 10-15 sm qalinlikda efir moylarini uchib ketishiga yo‗l qo‗ymagan 
holda. 
2. Tarkibida glikozidlar mavjud xom-ashyo 50-60
0
S haroratda. Ushbu 
holda fermentlar glikozidlarni tarkibini buzishga ulgurmaydi. 
3. Tarkibida alkoloidlar mavjud xom-ashyo 50
0
S gacha haroratda quritiladi. 
4. Tarkibida askorbin kislotasi mavjud xom-ashyo 80-90
0
S haroratda 
quritiladi.
Quritishning barcha usullarida (efir moylilaridan tashqari) xom-ashyo qalin 
yoymasdan joylashtirilib, tez-tez ag‗darilib turiladi, ammo maydalanib ketishiga 
yo‗l qo‗yilmaydi 
Barglar odatda o‗simlik gullashi oldidan yoki gullaganida yig‗ib olinadi. 
Barglar juda ohistalik bilan, iloji boricha o‗simlikka zarar etkazmasdan yig‗ib 
olinadi (belladonna, angishvonagul va boshqa o‗simlik barglari). 

---

46 
Ba‘zan o‗t o‗simliklarning bargini tayyorlash uchun er ustki qismi o‗rib 
olinadi, so‗ngra barglari teriladi yoki er ustki qismi quritib maydalanadi. Barglari 
ajratilib, poyasi va shoxlari olib tashlanadi. Bunda novda va gullar aralashmasi 
barglarga qo‗shilib ketishi mumkin (yalpiz, gazanda va boshqa o‗simliklar). 

---

47