O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi “tiqxmmi” milliy tadqiqot universiteti

Dissertatsiyaning II bobi PSUEAITI markaziy tajriba uchastkasining 
tabiiy-xo’jalik sharoitlarini o’rganishga bag’ishlangan.
Paxta seleksiyasi, urug‘chiligi va yetishtirish agrotexnologiyalari ilmiy 
tadqiqot institutining Toshkent viloyatidagi Markaziy tajriba uchastkasi dengiz 
satxidan 574,2 m. balandlikda, sharqiy chegarasi Chirchiq daryosining o‘ng 
qirg‘og‘idan 7-8 km oraliqda joylashgan, uzunligi shimoliy-sharqdan janubiy-g‘arb 
tomonga qarab 4-5 km, kengligi 2-2,5 km bo‘lgan maydonni egallaydi. 
Meteorologik sharoiti keskin kontinental xisoblanadi. Ko‘p yillik ma’lumotlarga 
ko‘ra, atmosfera yog‘ingarchiliklari o‘rtacha 360 mm ni tashkil etadi hamda asosan 
bahor hamda kuz fasllariga to‘g‘ri keladi. Tajriba dalasi tuproqlari ona jinsi bir 
xilda tashkil topmagan bo‘lib, yer osti (sizot) suvlari 10 metrdan past chuqurlikda 
joylashgan, eskidan sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlar bilan qoplangan. 
Tuproqlarda chirindi (gumus) miqdori 1,0-1,5 foizni, umumiy azot 0,08-0,1 va 
fosfor 0,2-0,3 foizni tashkil etadi.
maydon tuprog‘i madaniylashgan, qadimdan 
sug‘oriladigan tipik bo’z tuproq, mexanik tarkibi o’rta va og‘ir qumoqdan iborat. 
Mazkur xo’jalik xududi shimoli-sharqiy tomondan Qibray shirkat xo’jaligi, 
sharqiy-janub tomonidan Chirchiq shahri, janub tomondan Bo’zsuv kanali, 
Baytqo’rg‘on xo’jaligi, janubi-g‘arbdan Mirzo Ulug‘bek shaharchasi bilan 
chegaradosh. Zaxariq kanali chap qirg‘oq kanali orqali suv bilan taʼminlanadi. Yer 
usti relyefi asosan qiya tekisliklardan iborat bo’lib, baʼzi joylarda to’lqinsimon 
xarakterga yega. Nishabligi 0,0005÷0,0028 atrofida o’zgaradi. 
Viloyat iqlimi keskin kontinental bo‘lib, sug‘orish davri uzoq davom etadi. 
Yozi quruq va issiq bo‘lib, uzoq davom etadi. Qishki davr qisqa bo‘lib, unda havo 
haroratining qattiq tebranishi kuzatiladi va yog‘ingarchilikning katta miqdori 
kuzgi-qishki davrlarga to‘g‘ri keladi. 

---

9