O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti kredit-iqtisod fakulteti
Qishloq xo‟jaligini kreditlashni rivojlantirish yo‟llari
Download 1.65 Mb. Pdf ko'rish
|
ozbekiston tijorat banklari tomonidan qishloq xojaligini kreditlashni
|
3.2. Qishloq xo‟jaligini kreditlashni rivojlantirish yo‟llari
Banklar tomonidan kreditlar qishloq xo'jaligi korxonalariga muddatlilik, to'lovlilik, ta'minlanganlik hamda maqsadli foydalanish shartlarida davlat ehtiyojlari uchun xarid qilinadigan g'alla va paxta xom ashyosi yetishtirish xarajatlarini moliyalashtirish maqsadlarida berilmoqda. Qishloq xo'jaligi korxonalarini moliyaviy qo'llab quvvatlash sifatini tubdan yaxshilash, qishloq xo'jaligi sohasini moliyalashtirish jarayoniga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda kreditlashni amalga oshirilishini bugungi kun taqazo etmoqda. Shu maqsadda qishloq xo'jaligi korxonalarini moliyalashtirish tizimi butunlay qayta tashkil etilmoqda, jumladan "O'zpaxtasanoateksport" xolding kompaniyasi tuzildi, soha korxonalari modernizatsiya qilinib, zamonaviy eksportbop paxta tolasini hamda undan mahsulotlar ishlab chiqish joriy qilindi. Qishloq xo‟jaliklari va qishloq xo‟jalik mahsulotlarini qayta ishlovchi korxonalarning xorijiy investitsiyalar va kreditlar bo‟yicha to‟lov yukining og‟irlashib ketishiga yo‟l qo‟ymaslik maqsadida: - birinchidan, milliy valyutaning jarayonini kamaytirish lozim; - ikkinchidan, jalb etilayotgan xalqaro kreditlarning imkon qadar katta qismini belgilangan foiz stavkalarida olinishi ta‟minlash lozim. Qishloq xo‟jaligini moliyalashtirish maqsadiga yo‟naltiradigan mablag‟larni to‟g‟ri taqsimlash bo‟yicha 2 xil ilmiy yondashuv tavsiya qilindi: 58 1–yondashuv. Barcha sub‟ektlar uchun ishlab chiqarish sharoitlariga bog‟liq bo‟lmagan holda qishloq xo‟jalik ekin maydonining har gektariga bir xil yagona so‟mmada moliyalashtirish. 2–yondashuvda ishlab chiqarish sharoitlarining yomonlashib borayotgan jihatlari hisobga olinadi. Mazkur yondashuv qishloq xo‟jalik sub‟ektlari uchun afzal hisoblanadi. Chunki bunda qo‟shimcha xarajatlar bilan bog‟liq bo‟lgan muammolarni bartaraf etish imkoniyati tug‟iladi. Ushbu ishlarni amalga oshirish maqsadida “Agrobank” aktsiyadorlik tijorat banki tomonidan Davlat ehtiyojlari uchun paxta xom ashyosi va boshoqli don yetishtirish xarajatlarini dasturiy ta'minot orqali moliyalashtirishni amalga oshirish va monitoring qilish tizimi ishlab chiqildi. Ushbu tizimni joriy qilish orqali qishloq xo'jaligi korxonalari tomonidan xizmat ko'rsatuvchi korxonalarida vujudga keladigan debitor kreditor qarzdorliklari keskin qisqartirilishiga erishiladi. Shuningdek, fermer xo'jaliklari tomonidan banklarga kelish vaqtlari qisqaradi va ta'minotchi korxonalar bevosita ishlash hamda hisob-kitoblarni amalga oshirish tashkil etiladi. Natijada fermer xo'jaliklari ko'proq o'z faoliyati shug'ullanib hosildorlikni oshirishga erishiladi. Moliyalashtirish tizimini tashkil qilishning asosiy shartlari quyidagilardan tashkil topgan. 1. Moliya vazirligi va “Agrobank” ATB o'rtasida paxta xom-ashyosini yetishtirish bilan bog'liq agrotexnik tadbirlarni moliyalashtirish uchun bosh kelishuv imzolanadi. Bosh kelishuvda tayyorlov korxonalari tomonidan qabul qilinadigan paxta xom-ashyosi hajmlari, qiymati va ajratiladigan avans mablag'lari aks ettiriladi. 2.Tuman hokimining har xosil yili uchun paxta xom-ashyosini navlari va hududlari bo'yicha joylashtirish to'g'risidagi qarori qabul qilinadi. 3.Tuman hokimining qaroriga asosan paxta tozalash korxonalari qishloq xo'jalik korxonalari bilan paxta xom-ashyosini yetishtirish bo'yicha kontraktatsiya shartnomalarini imzolaydi. |
