O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

 
Topshiriq. Jadvallarni to`ldiring. 
1-jadval 
 
Mahsulot sotishdan ko’rilgan yalpi foyda va uni o’zgarishiga ta’sir qiluvchi 
omillarning tahlili
№ 
Ko’rsatkichlar 
Haqiqatda 
o’tgan yil
Shartnoma 
(erkin bahoda)
Haqiqatda 
hisobot yil
1. 
Mahsulot 
sotishdan kelgan 
sof tushum 
2. 
Sotilgan 
mahsulotning 
ishlab 
chiqarish 
tannarxi 
3. 
Sotishdan olingan 
yalpi 
foyda 
(zarar)
 
 
 
 
 
 
 
 

---

2-jadval 
 
Asosiy ishlab chiqarish faoliyatidan kelgan foyda (zarar) va uning 
o’zgarishiga ta’sir qiluvchi omillarning tahlili
№ 
Ko’rsatkichlar 
Haqiqatda 
o’tgan yil
Haqiqatda 
hisobot yil
Farqi
1. 
Yalpi foyda
2. 
Davr xarajatlari
3. 
Asosiy faoliyatning 
boshqa 
daromadlari
4. 
Asosiy faoliyatning 
boshqa 
xarajatlari
5. 
Operatsion foyda (zarar)
 
 
3-jadval. 
Umumxo’jalik faoliyatidan kelgan foyda (zarar) va uning o’zgarishiga ta’sir 
qiluvchi omillarni tahlili.
№ 
Ko’rsatkichlar 
Haqiqatda 
o’tgan yil
Haqiqatda 
hisobot yil
Farqi
Mutloq 
summada 
(+,-)
Foizda 
(%)
1. 
Operatsion foyda 
(zarar)
2. 
Moliyaviy 
faoliyatning 
daromadlari
3. 
Moliyaviy 
faoliyat bo’yicha 
xarajatlar
4. 
Moliyaviy 
faoliyat bo’yicha 
boshqa 
daromadlar

---

4-jadval. 
 
Soliq to’langunga qadar foyda (zarar) tahlili
№ 
Ko’rsatkichlar 
Haqiqatda 
o’tgan yil
Haqiqatda 
hisobot 
yil
Farqi
Mutloq 
summada 
(+,-)
Foizda 
(%)
1. 
Umumxo’jalik 
faoliyatidan 
kelgan foyda 
(zarar)
2. 
Favqulodda foyda
3. 
Favqulodda zarar
4. 
Soliq to’langunga 
qadar foyda 
(zarar)
5-jadval 
 
Sof foyda va uning o’zgarishiga ta’sir etuvchi omillarni tahlili
№ 
Ko’rsatkichlar 
Haqiqatda 
o’tgan yil
Haqiqatda 
hisobot yil
Farqi
Mutloq 
summada 
(+,-)
Foizda 
(%)
1. 
Soliq to’langunga 
qadar 
foyda (zarar)
2. 
Foyda solig’i
3. 
Boshqa soliq va 
to’lovlar
4. 
Sof foyda (zarar)
 
 
 
 

---

Korxona moliyasini boshqarish 
Keys 2. X loyiha: loyihaga qo‘yish yoki sarflash? 
Bir-biridan mustaqil bir necha aksiyadorlar mas’uliyati cheklangan shakldagi 
Industries Ltd kompaniyasiga egalik qiladilar. Ulardan uch nafari: miss Iger, mister 
Peshient va missis Stediga – kompaniya aksiyadorlik kapitalini tashkil etadigan 200 
mingta oddiy aksiyaning 20 mingtadan oddiy aksiyalari tegishli. Hozirgi vaqtda 
Industries Ltd kompaniyasi faqat bitta aktivga, aynan esa, 100 000 f. st. pul 
summasiga ega. Kompaniya menejmenti ushbu summani aksiyadorlarga dividendlar 
sifatida to‘lash (yuqorida qayd etilgan uch nafar aksiyadordan har biriga 10 000 f. 
st.dan, ya’ni 100 000 f. st.ning 10/1 qismini tashkil etadi) yoki pullarni X loyihasiga 
investitsiya qilish o‘rtasida ikkilanib turibdi. Ushbu investitsiya loyihasi dastlabki 
zudlik bilan butun 100 000 f. st. summa qo‘yilishini talab qiladi, yil mobaynida 120 
000 f. st. daromad keltiradi, shundan so‘ng yopiladi. Loyiha amalga oshirilgan 
taqdirda, barcha ishlab topilgan summa keyingi yilda dividendlar sifatida to‘lanadi 
(miss Iger, mister Peshient va missis Stediga 12 000 f. st.dan). Faraz qilaylik, ayni 
paytda investorlar uchun muqobil investitsiya loyihalari, shuningdek‚ boshqa 
kompaniyalar aksiyalarini xarid qilish variantlari mavjud emas. Bundan tashqari, 
pullarni qarzga olish yoki berish imkoniyati yo‘q. 
Aksiyadorlar o‘rtasida X loyihasi yuzasidan kelishmovchiliklar paydo bo‘lishi 
mumkinligini taxmin qilib, kompaniya menejerlari ehtimoliy variantlarni e’lon qilish 
uchun aksiyadorlar yig‘ilishini chaqirishga qaror qildilar. Yig‘ilishda quyidagi uchta 
fikr-mulohaza bildirildi:
• Miss Iger fikricha, Industries Ltd kompaniyasi investitsiyalarni amalga 
oshirmasligi, biroq u zudlik bilan dividendlar to‘lashi kerak, chunki garchi miss 
Igerning pullarni shu zahoti sarflash niyati bo‘lmasada, biror-bir narsa xarid qilish 
zarur bo‘ladigan holatda kerakli summaga ega bo‘lishi unga yoqimli bo‘ladi. 
U qo‘shimcha 2000 f. st. dividendlar to‘lov muddati kechiktirilishi o‘rnini 
qoplaydi deb hisoblamaydi. 
• Mister Peshient so‘zlariga ko‘ra, X loyihasini amalga oshirish maqsadga 
muvofiq, chunki har qanday holatda ham uning keyingi yilgacha dividendlarni 
sarflash niyati yo‘q va 10 000 f. st. o‘rniga 12 000 f. st.ga ega bo‘lishni afzal biladi, 
shunda ularni sarflashga qaror qiladi. 
• Missis Stedi ta’kidlashicha, u – X loyihasi tarafdori, biroq zudlik bilan 
dividendlar to‘lanishi uchun ovoz berishni maqsad qilgan, chunki olti oydan keyin 
uyga yonma-yon kichik uy qurilishiga to‘lash uchun unga pullar kerak.

---

Kompaniyaning boshqa aksiyadorlari fikrlari ham shunga o‘xshash tarzda 
taqsimlanishi kutiladi.