Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti

Shisha tolasini olinishi: shisha tolalari diametri 2 sm boʻlgan shisha shariklaridan olinadi. Bu shariklar 1200–1600⁰S eritilib maxsus filtrdan oʻtkaziladi. Erigan shisha filtrdan oʻz ogʻirligi taʼsirida oqib tushadi. Havo bilan sovitilgan ip gʻaltakka oʻraladi.
Iplarni bir-biriga yopishqoqligini kamaytirish uchun va yumshoqligini oshirish uchun ular maxsus yogʻlar bilan yogʻlanadi.
Metall iplarini olish: metall iplari asosan mis metallini choʻzish usuli bilan olinadi. Olingan metall ipini uch xil qimmat baholi metall bilan qoplaydi. (1-2 % oltin, kumush).
Metall iplari har xil koʻrinishda boʻladi. Bu iplar kiyimlarni va orden, medallarni bezatishda ishlatiladi.
Sunʼiy tolalar: tabiatda tayyor holda uchraydigan yuqori molekulali birikmalardan (sellyuloza, oqsil) oladilar. Sintetik tolalarni tabiatda uchraydigan (koʻmir, gaz, neft) kichik molekulali birikmalardan yuqori molekulali birikmalarni sintez qilib oladilar. Sintetik tolalari geterozanjirli va karbozanjirli tolalarga ajratiladi.
Geterozanjir tolalar deb, polimer zanjirida uglerod atomlaridan tashqari kislorod, azot kabi boshqa elementlar ham boʻlgan tolalarga aytiladi.
Karbozanjir tolalar deb, polimer zanjiri faqat uglerod atomlaridan tashkil topgan tolalarga aytiladi.
Sintetik tolalar oddiy moddalarning yaʼni, monomerlarning molekulalarni sintezlab kapron tolasi va lovsan tolasi olinadi.
Kapron tolasining olinishi: Kapron tolasi kaprolaktam monomerini polimerlash reaksiyasi bilan olinadi. Kaprolaktam esa fenol, benzol, fuOʻzRurol moddalariga kimyoviy ishlov berib olinadi. Fenol, benzol, fuOʻzRurol esa Neftni, toshkoʻmirni qaytadan ishlash natijasida olinadi.
Kapron tolasining asosiy xususiyatlari. Kapron cheksiz uzunlikdagi ip va qirqilgan shtapel tola koʻrinishida ishlab chiqariladi.
Gigroskopligi 4 %. T = 65⁰S – kapron pishiqligini yoʻqota boshlaydi. Ishqor taʼsiriga chidamli. Kislotaga chidamsiz.Kamchiligi esa, tolasi silliq, yaxshi ilashmaydi, ishqalanish kuchi kam. Boshqa tolalar bilan aralashtirilgan va silliqligi tufayli material yuzasiga chiqib ishqalanish natijasida pilling (tugunchalar) hosil boʻladi. Oʻziga namlikni tortadi.