O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti qalandar abduraxmonov, Samandar qurbonov

INSON 

---

13 
 
1.2-rasm. Inson taraqqiyoti asoslari
4
 
 
1.3. Boshqa fanlar bilan o‘zaro aloqadorligi 
 
Inson taraqqiyotining iqtisodiy funksiyasi shaxs, oila va umuman 
jamiyatning rivojlanishini ta’minlaydigan resurs bazasi, shart–
sharoitlarini ta’minlashga yo‘naltirilgan aholini ijtimoiy muhofaza 
qilish tizimi subyektlarining faoliyat ko‘rsatishidir. Mazkur faoliyat 
iqtisodiy resurslarni shakllantirish va adolatli taqsimlash, resurslardan 
samarali foydalanish ustidan nazoratni amalga oshirishga qaratilgan 
bo‘ladi. Bu funksiyani amalga oshirishda davlat, jamiyat va shaxsning 
o‘zi ishtirok etadi. 
Sog‘lom raqobat mulkchilikning turli shakllari mavjud bo‘lishini,
tadbirkorlik erkinligini talab etadi, shunday sharoitlardagina iste’dodli 
ishbilarmonlar va oddiy tovar ishlab chiqaruvchilar o‘z salohiyatlarini 
to‘la namoyon qilish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Shu bilan birga
mazkur iqtisodiyotda aholining ijtimoiy jihatdan nochor toifalari 
4
Inson taraqqiyoti. Darslik. i.f.d., prof. Q.X. Abdurahmonov tahriri ostida. – T.: Fan va 
texnologiya, 2013. – 21 b 
Inson taraqqiyoti asoslari 
 
Mulkchili
kning xi
lma
-xil 
shakllari
Erkin tadbi
rkorlik
Sog
‘lom r
aqobat
Yuksak dar
ajada riv
ojl
angan 
iqtis
odiy
o
t 
Kuchli ijtimoiy siyosat 
Ijtimoiy xizmatlar 
Ijtimoiy yordam 
Ijtimoiy sug‘urta 

---

14 
(keksa kishilar, ko‘p bolali oilalar, nogironlar va qo‘llab-
quvvatlanishga muhtoj shaxlar) uchun bozor munosabatlari xavfini 
yumshatish maqsadida ijtimoiy himoya kafolatlanishi kerak. 
Inson taraqqiyotining bosh maqsadi insonning erkin rivojlani-
shini, har bir fuqaro va umuman mamlakat butun aholisining munosib 
turmush darajasi va turmush sifatini ta’minlashdan iboratdir. Bunday 
maqsadga erishishning vositasi fan va texnika so‘nggi yutuqlari hamda 
inson omilidan samarali foydalanish hisobiga jo‘shqin rivojlanayotgan 
milliy iqtisodiyot hisoblanadi. 
Inson taraqqiyoti tadqiqot obyekti nuqtayi nazaridan aholini 
ijtimoiy muhofaza qilish konsepsiyasining mikro va makroiqtisodiyot 
bilan bog‘liq ikki xususiyatga ega. Bir tomondan, bu aholining o‘zini 
o‘zi ta’minlash uchun shart-sharoit yaratishni, ikkinchi tomondan, 
o‘zining tirikchiligini obyektiv ravishda yo‘lga qo‘yishga qodir 
bo‘lmaganlarga yordam ko‘rsatishni nazarda tutadi.