O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti «iqtisodiyot» fakulteti

4.1.2-jadval 
MDH davlatlari va O‘zbekiston Respublikasi aholi soni, yil boshiga, mln. kishi 
Mamlakatlar 
1991 yil 
2004 yil 
Rossiya 
148,5 
145,2 
Ukraina 
51,9 
49,3 
O‘zbekiston 
20,7 
24,9 
Qozog‘iston 
16,8 
14,8 
Belorussiya 
10,3 
10,0 
Ozarboyjon 
7,1 
8,1 
Gruziya 
5,5 
5,3 
Tojikiston 
5,4 
6,2 
Qirg‘iziston 
4,4 
4,9 
Moldova 
4,3 
4,4 
Turkmaniston 
3,8 
5,4 
Armaniston 
3,4 
3,8 
MDH jami 
282,1 
282,3 
Shundan 
O‘zbekiston 
ulushi 
7,3% 
8,8% 
Rossiya aholisi 5,1%, Qozog‘iston aholisi 11,91%, Belorussiya aholisi 2,92%, 
Qirg‘iziston aholisi 11,3%, Moldova aholisi 2,3%, Turkmaniston aholisi 42,1%, 
Gruziya aholisi 3,63%, Ozarboyjon aholisi 14,8%, Armaniston aholisi 11,7%, 
kamaygan bo’lsa, O‘zbekiston Respublikasi aholisi 20,2% ga oshgan. 
MDH bo‘yicha jami 100%, O‘zbekiston ulushi 8,8%. O‘zbekistonda aholi soni 
darajasi yuqoriligining asosiy sababi yashash uchun shart-sharoitlar qulayligi, aholi 
salomatligiga e’tibor kuchliligi. 

---

36 
Inson hayvonot dunyosidan taxminan bir million yil ilgari ajralib chiqqan. 
Hozirgi vaqtda planetamiz aholisining miloddan oldingi davrdagi o‘sishini faqat 
taxminan belgilash mumkin. 
Eramiz boshlariga kelib er kurrasi aholisi taxminan 150-200 million kishiga , 
eramizning 1000 yiliga kelib 300 millionga etdi. 
Keyingi 100 yillar ichida, ya’ni XIX asrga qadar dastlab Evropaning iqtisodiy 
taraqqiy etgan davlatlarida, so‘ngra dunyoning boshqa ko‘pgina mamlakatlarida 
aholini ro‘yxatga olish (statistik hisobga olish) tartibga solingan bo‘lsada, jahon 
aholisi sonining o‘zgarishi haqida oz ma’lumotlar bor. Demograflarning taxminiy 
hisoblariga ko‘ra, eramizning ikkinchi ming yillari boshida jahon aholisining har yilgi 
o‘sish sur’ati juda oz miqdorda bo‘lgan va foizning yuzdan bir ulushini tashkil etgan. 
Dunyoning turli mamlakatlarida tez-tez bo‘lib turgan urushlar, keng tarqalgan 
yuqumli kasalliklar va ocharchilik natijasida bu o‘sish bir me’yorda bo‘lmagan va 
ayrim hollarda hatto pasayib turgan. 
Tug‘ilishning yuqori darajasini saqlab qolish faqat Evropa mamlakatlari 
aholisining tez o‘sishi uchun imkon bo‘lib qolmay, shuningdek Amerika va 
Avstraliya aholisining tez ko‘payishi uchun ham imkoniyat yaratdi. Chunki 
Evropadan Amerika va Avstraliyaga ko‘plab ko‘chmanchilar borar edi. Shuning 
uchun ham Amerika aholisining o‘sish sur’ati Evropaga nisbatan yuqori edi. 1750 
yildan 1900 yilgacha Amerika aholisi 12 marta oshgan bo‘lsa, Evropa aholisi 
taxminan 3 marta ko‘paydi, xalos.