O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

Nofunksional talab – tovar sifatiga bog‗liq bo‗lmagan omillarga asoslangan talab. 
Ko„pchilikka qo„shilish samaradorligi – bu iste‘molchi talabining o‗sish samarasi 
bo‗lib, ko‗pchilik sotib oladigan tovarni umumiy qabul qilingan me‘yorlarga ko‗ra sotib 
olish. 
Snoba samarasi – talabning o‗zgarish samarasi bo‗lib boshqalar iste‘mol qilgani uchun 
iste‘mol qilinadi. 
Veblen samarasi – tovarning narxi juda yuqori bo‗lganligi bilan bog‗liq bo‗lgan 
iste‘mol talabining o‗sish samarasi. 
Chayqovchilik muhiti talabi (spekulyativ) – narxni kelajakda ortishining kutilishi 
tovarga bo‗lgan talabning bugungi kunda ortishiga olib keladi (tovarni bugungi kunda 
iste‘mol qilishdan naflik ortadi). 
Noratsional talab – bu rejalashtirilmagan talab bo‗lib, shaxsning hozirgi hoxishi, 
kayfiyati, injiqligi o‗zgarishi bilan vujudga keladigan vaqtinchalik talab. 
Befarqlik chizig„i – bir xil darajadagi naflik beruvchi ne‘matlar miqdorlari 
kombinatsiyalarini ifodalovchi egri chiziq. 
O„rindosh ne‟matlarning chekli almashtirish normasi (marginal rate of 
substitution) – umumiy naflik darajasi o‗zgarmaganda iste‘molchi bir birlik birinchi 
ne‘matni qancha birlik ikkinchi ne‘mat bilan almashtirishini ko‗rsatadi: 
Byudjet – iste‘molchining ma‘lum vaqt oralig‗ida oladigan barcha daromadlari 
yig‗indisi. 
Byudjet chizig„i – byudjetni to‗liq sarflash sharti bilan iste‘molchi sotib oladigan 
tovarlar kombinatsiyalarini ifodalovchi chiziq.
Ne‟matlarning bir-birini o„rnini bosishi-- ne‘matlarning bir-birini o‗rnini bosish 
zonasi deb - bir ne‘mat bilan ikkinchi ne‘matni samarali almashtirish mumkin bo‗lgan 
oraliqga aytiladi
O„rindosh tovarlarni almashtirish samarasi – iste‘molchining iste‘mol majmuasiga 
kiruvchi ne‘matlardan birining narxi o‗zgarishi natijasida iste‘mol tarkibining o‗zgarishi.