O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

 
Demotik matnlar 
Ahmoniylar hukmronlik qilgan davrdagi Misrda demotik hamda 
ravon yugurik iyeratik
9
 usulda yozilgan hujjatlar ko‘plab topilgan. Bu 
matnlar orasida avvalo sais podsholaridan Amasis va Psammetix III 
davridagi yirik amaldor bo‘lgan Udjagorresept yozuvini eslatish 
mumkin. Sais podsholari Amasis va Psammetix III keyinchalik Kambiz 
va Doro I ga yaqin bo‘lgan. Kambizning misr ibodatxonalarining mol-
mulkini cheklash to‘g‘risidagi dekreti – farmoni, mamlakatni eronliklar 
bosib olganigacha muomalada bo‘lgan misr qonunlarini kodlash 
                                                 
9
  Demotik  va iyeratik  atamalari Misr iyerogliflarining tez yozuvga moslangan 
kursiv variantiga nisbatan ishlatiladi (M.Is’hoqov).   

---

 
31
to‘g‘risidagi Doro I ning farmoni katta ahamiyatga ega. Har ikkala matn 
asl hujjatdan nusxadir. Demotika xronikasi deb ataladigan nusxa asl 
matnning orqa tomoniga yozilgan. Matn mil.av. III asrda Janubiy Misrda 
yozilgan. Xronikaning boshi va oxiri yo‘qolgan. Matnda Misrni 
bosqinchilarning zulmlaridan ozod qiladigan qadimgi misrlik buyuk 
Fir’avnning kelishi haqida mahdiylik bashorati yozilgan. Mazkur matn 
so‘nggi ahmoniylar davrida Misrdagi shart-sharoit to‘g‘risida yorqin 
ma’lumot beradi. 
Voqealar tafsili mil.av. 404-yildan boshlanadi. XXVIII-XXX 
sulolalar hukmdorlarining nomlari aniq ketma-ketlikda berilgan. 
Eronliklar davridagi ma’muriy va huquqiy tizim to‘g‘risidagi qim-
matli axborotlar satrap Farndatga jo‘natilgan demotik xatlarda berilgan 
va boshqa bir papirus Rylandsga kohinlar tomonidan Petesining mol-
mulki olib qo‘yilgani to‘g‘risidagi shikoyati bayon qilingan. Ahmoniy 
podsholarining misr ibodatxonalariga qimmatbaho hadyalar to‘g‘risida, 
ayrim shaxslarning va fors podsholariga qarshi mahalliy hokimlarning 
qo‘zg‘olon ko‘targanlari haqidagi yozuv saqlanib qolgan. 
J.Pozdner Kambiz, Doro I, Kserks va Artakserks I larning davri 
bilan sanalangan 117 ta misr yozuvini nashr qilgan. Matnlarning bir 
qismi nomlari zikr qilingan podsholar tomonidan, qolganlari fors 
amaldorlari tomonidan tuzilgan. 12 ta yozuv Vadi-xammamatdagi 
tosh yo‘nuvchilar boshlig‘i bo‘lgan fors amaldorlari tomonidan tuzil-
gan. Shu bilan birga Fayyum, Memfis va boshqa joylardagi toshlarda 
Doro I ning yozuvlari topilgan. Ularning ko‘pchiligi misr xudolariga 
yoki ilohiylashtirilgan ob’ektlarga murojaatlardan iborat. 
Misr-oramiy yozuvlari ham ma’lum. Ba’zi matnlar mixxat yozuvlari bilan 
birga uchraydi. Bir qancha shaxsiy huquqiy hujjatlar ham saqlanib qolgan.