O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

 
10.7. Birinchi tarjimonlar va dastlabki tarjimalarning turlari 
Turkiston  general  gubernatorligi  uyezd,  viloyat  va  shaharlardagi 
barcha  mahkama  idoralarni  tarjimonlar  bilan  ta‟minlash  masalasiga 
muhim vazifa deb qarar edi. Hatto har bir tarjimon general gubernator 
farmoni  bilan  ishga  tayinlangan.  General  gubernatorlik  mahkamasida 
tarjimon bo„lib ishlagan Sh.Ibrohimov, Chanishev, Hasanovlar o„zbek 
tilida  chiqadigan  gazetada  ham  muharrir  va  tarjimonlik  qilganlar. 
Guberna,  shahar  mahkamalariga  tilmoch  (tarjimon)  qilib  tayinlash 
haqidagi  general  gubernator  buyruqlari  “Turkiston  viloyati  gazeti”da 
maxsus  e‟lon  qilinardi.  Masalan:  “Alimuhammad  Urazaevni  Chust 
mahkamasiga tilmoch ayladim”; “Sultonxon Garay Muhammad Hasan 
o„g„lining  Ho„qand  hokimining  mahkamasiga  tilmoch  qildim”; 
“Meni[ng]  mirzoxonamda  xizmat  qilib  turg„an  mirzo  To„g„onbek 
Abdullo  o„g„lini  Andijon  uyezdini[ng]  mahkamasig„a  tilmoch  ayla-
dim”.  “Ho„qand  mahkamasida  tilmoch  bo„lib  turuvchi  podporutchik 
Bogdanovni  Ho„qand  uyezdining  hokimiga  tilmoch  ayladim”  va  h. 
Mulla  Olim  mahzum  mulla  Abul  Qosim  Xalifa  o„g„li  1890-yilda 
Sattorxon Chimkentga qozi bo„lib saylangach, uning o„rniga “Turkis-
ton  viloyati  gazeti”  ga  ishga  kirdi.  U  ilgari  ham  gazetada  Sh.Ibrohi-
mov bilan birga ishlagan edi. 

---

 
123 
Diplomatik  hujjatlar  va  ma‟muriy  rasmiy  yozishmalar  yozma 
tarjima turlaridan biri bo„lib, shartnoma, bitim, ahdnoma, ittifoqnoma, 
oliy  farmon,  manifest,  dasturilamal,  buyruq,  nizomnoma  kabi  shakl-
larga  ega.  Gazeta-informasion  materiallar  tarjimasining  o„ziga  xos 
xususiyatlari  bor.  Gazeta  tili  va  gazeta  uslubi  tarjima  ishlariga  ham 
ta‟sir  qiladi.  Har  qaysi  davrda  chiqqan  gazetaning  o„ziga  yarasha 
uslubi bo„lganiday, tarjimada ham bu xususiyat o„z in‟ikosini topadi. 
Masalan,  “Turkiston  viloyati  gazeti”dagi  tarjima  materiallari  bilan 
“Sadoyi  Farg„ona”  yoki  “Turkiston”  gazetalarining  tarjimalarini  bir-
biriga  solishtirsangiz,  katta  farq  borligini  ko„rasiz.  Bu  farq  material 
tanlashda, leksikada, termin qo„llashda, umuman til va uslubda yaqqol 
ko„zga tashlanadi. 
Xulosa  qilib  aytganda,  o„zbek  xalqi  ichidan  yetishib  chiqqan 
tarjimonlar rus tilidan bir qancha foydali asarlarni tarjima qilib, fan va 
madaniyatimizni boyitishda va uning ravnaqida katta xizmat qildilar.