O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent to‟qimachilik va yengil sanoat instituti

7.11-rasm. Mahsulotga asoslangan tashkiliy tizim 
 
Tovar sifati bo‗yicha 
tashkiliy 
tizim 
ham 
kamchiliklarga 
ega. 
boshqarishning bu kabi tizimi marketing faoliyatining o‗ziga xos tomonlarini doim 
ham e‘tiborga olmaydi. Mahsulotlar bo‗yicha guruhlar ishchilari o‗z 
majburiyatlarini samarali bajarish uchun etarlicha huquqlarga ega emas, boshqaruv 
apparatida katta sonli guruh va guruhchalar paydo bo‗lishi bilan ularni ushlab 
turish uchun katta xarajatlar talab qiladi.
7.12-rasm. Vazifa va mahsulotlarga asoslangan tashkiliy tizim 
 
Marketing masalalari bo`yicha 
rahbar
А mahsulot marketing menejeri
B mahsulot marketing menejeri
С mahsulot marketing menejeri
Д mahsulot marketing menejeri 
mahsulot marketing menejeri
и
Mahsulot 
nomenklaturasi
bo`yicha 
menejer 
Mahsulotlar 
guruhlari 
bo`yicha 
menejer 
Mahsulotlar 
bo`yicha 
menejer 
Sotish, reklama 
va 
rag`batlantirish 
xizmati 
менежери 
Sotish 
xizmati 
menejeri 
Servis 
xizmati 
menejeri 
Bozorni 
o`rganish va 
izlanish 
xizmati 
хизмати 
Marketing masalalari bo`yicha rahbar 

---

181 
Bozor tamoyili bo„yicha tashkil etish. Deyarli barcha korxonalar o‗z 
tovarini xarakteri jihatidan har xil bo‗lgan bozorlarda sotadi (7.13-rasm).
7.13-rasm. Mintaqalarga asoslangan tashkiliy tizim 
Turli bozorlarning sotib olish xususiyatlari yoki turli tovar afzalliklariga ega 
bo‗lgan hollardagina bozor tamoyiliga ko‗ra tashkil etish maqsadga muvofiqdir. 
SHuning uchun marketing xizmati bo‗limlari asosiy bozorlarga qarab tuziladi. 
Masalan, Kavkaz, Markaziy Osiyo, Moskva bozorlari va hokazo. 
Marketing xizmatlari xaridorlar yo„nalishlari bo„yicha ham tashkil etilishi 
mumkin. Bunda iste‘molchilar guruhlari bo‗yicha turlarga ajratiladi. Masalan, yirik 
xaridorlar, pirovard xaridorlar, savdo korxonalari yoki matlubot tashkilotlaridagi 
sotuvchilar, ishlab chiqaruvchilar uchun sotuvchilar, olib sotish bilan 
shug‗ullanuvchi vositachi sotuvchilar (7.14-rasm).