O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti «ijtimoiy fanlar» kafedrasi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

20 
IV. MUSTAQIL TA’LIMNI TASHKIL QILISHDA PEDAGOG-
XODIMLARNING FAOLIYATI 
 
Mustaqil ta’limni tashkil qilishda o‘qituvchining roli va kasbiy 
(professional) mahorati eng ahamiyatli mas’uliyat kasb etadi. Mustaqil ta’limni
to‘g‘ri tashkil qilish va talabalar bilan birgalikdagi faoliyat jarayonida
muvaffaqiyatli natijalarga ega bo‘lish o‘qituvchidan nafaqat o‘zi o‘qiyotgan fan
yuzasidan chuqur bilimga ega bo‘lishi, balki ayni vaqtda talabalar bilan ishni
to‘g‘ri tashkil qilish, har bir talabaning iqtidori va qobiliyatini imkon qadar
hisobga olgan holda yondashishni ham talab qiladi. O‘qituvchi fan (kurs)
yuzasidan ma’ruza va seminar (amaliy, laboratoriya) mashg‘ulotlari jarayonida
turli pedagogik texnologiyalar va interaktiv uslublarni qo‘llagan holda har bir
talabaning o‘ziga xos hislatlarini aniqlashtirib, mustaqil ta’lim bo‘yicha
maslahat darslarida talabalarga to‘g‘ri yo‘nalish ko‘rsata olsa, mustaqil ta’limni
tashkil qilishdan ko‘zlangan maqsadga erisha oladi. Ya’ni talabalarning
mustaqil ta’lim yuzasidan o‘zlashtirishlari, ko‘zda tutilgan bilimlarga to‘liq ega
bo‘lishlari, pirovard natijada kelgusida etuk va malakali mutaxassis bo‘lib
etishishlariga zamin hozirlashi aniq. 
Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda fan o‘qituvchisi: 

har bir talabaning iqtidori va mustaqil ta’limni amalga oshirishga
qobiliyatini aniqlashi; 

imkon qadar individual tarzda talabalarga maslahatlar (masalaning
echimini topilishi uchun yo‘nalishni aniqlashi) berishi; 

mustaqil ta’lim uchun aniq va muammoviy mavzularni tavsiya etishi; 

mustaqil ta’lim mavzularini belgilashda fan dasturi va ishchi
dasturga qatiy rioya etishi; 

ma’lumotlarni to‘plash va ularni klassifikatsiyalash yo‘llarini
o‘rgatishi; 

qo‘yilgan masalani ochish uchun tavsiya qilinishi mumkin bo‘lgan
adabiyotlar haqida ma’lumotlar berishi; 

---

21 

adabiyotlar bilan ishlash yo‘llari haqida tushuncha berishi; 

manbalardan foydalanish jarayonida etibor berilishi lozim bo‘lgan
jihatlar haqida tushuncha berishi; 

matbuot materiallaridan foydalanish chog‘ida ma’lumotlarni yig‘ish
va ularni solishtirishi, taqqoslash va xulosalar chiqarish to‘g‘risida tushuncha
berishi; 

rahbarlik qilish, nazorat va tekshirishni to‘g‘ri amalga oshirishi; 

mavzular yuzasidan malum vaqtlar oralig‘ida muloqot tarzida erkin
suhbatlar uyushtirib borishi va talabalarning fikrlariga etiborli bo‘lishi mustaqil
ta’limning samarali bo‘lishiga asos bo‘lishi mumkin.