O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali «oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish

0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
60,00%
70,00%
80,00%
90,00%
1
2
3
4
5
6
6,00%
4,00%
84,50%
3,00%
2,50%
1-G'ujum, 2-Uzum urug'i, 3-Meva poyasi, 4-Meva eti, 5-Meva po'sti. 6-Tagas.
Uzumni qismlarga ajratish, %

---

“Oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish 
muammolari” ilmiy-amaliy anjumani Shahrisabz-2022 yil 22-23 aprel 
257 
Omega-9 kislotasi (25%) bilan qо‘shilganda linolin kislotasi yallig‘lanishga qarshi, immunitetni 
kо‘tarish, lipid almashishinuvini yaxshilash, yurak va qon-tomirlar ishini meyorlashtirish, asab va 
endokrin tizimlari faoliyatini yaxshilash, shuningdek organizmni turli zararli moddalar (toksinlar, 
shlaklar, og‘ir metall tuzlari, radionuklidlar) dan tozalash xususiyatiga ega. Bundan tashqari uzum 
yog‘ida oz miqdorda bо‘lsa ham palmitin, stearin, palmitolein, araxin va linolen Omega-3 kislotalari 
mavjud [4]. 
Inson organizmi uchun о‘ta xavfli, muddatdan oldin qarishga, yallig‘lanish va о‘sma 
kasalliklarini keltirib chiqaruvchi erkin radikalar bilan kurashda S vitaminiga nisbatan 20 baravar kuchli 
ta’sir kо‘rsatadi. 
Uzum danagi yog‘ining tarkibida boshqa о‘simlik moylariga nisbatan vitamin E miqdori ancha 
baland(bir kunlik E vitaminiga bо‘lgan organizm ehtiyojini qondirish uchun bir osh qoshiq uzum yog‘ini 
ichish kifoya). Vitamin E qon tarkibidagi xolesterin midorini kamayiradi va qon-tomirlarni 
mustahkamlaydi, immunitetni kо‘taradi, yallig‘lanish kasalliklarini oldini oladi, yara va jarohatlar tez 
bitadi, qon-tomirlarini kengaytiradi, tromb hosil bо‘lishga qarshi ta’sir kо‘rsatadi. Vitamin E yurak qon-
tomiri va jinsiy organlar ishida muhim rol о‘ynaydi, ayniqsa bu mahsulot reproduktiv salomatlik uchun 
juda zarur. Uzum yog‘i tarkibidagi A va C vitaminlar bilan birga E vitamini kо‘rish qobiliyatini 
yaxshilaydi, shilliq parda va teri epiteliylarining holatiga ijobiy ta’sir kо‘ratadi. Uning tarkibidagi 
resveratrol antioksidanti vitamin E kabi yallig‘lanish, qon-tomirlarda hosil bо‘luvchi tiqinlar, skleroz va 
о‘smalarga qarshi ta’sir kо‘rsatadi. Tarkibi va biologik faoliyati ayollarning estradiol gormoniga о‘xshab 
ketadi.[4] 
Resveratrol estrogen miqdorini meyorlashtiradi, qon-tomir va kapilyarlarni mustahkamlaydi, qon 
va limfa aylanishini yaxshilaydi, saraton . Parkinson va Alsgeymer kasalliklaridan saqlaydi, yog‘ 
xujayralari faoliyatini bir meyorda saqlaydi. Teridagi kollagen moddasini saqlab turishi sababli teri uzoq 
vaqt elastikligini va tarangligini saqlaydi. Resveratrol – gijja, bakteriya va zamburug‘lardan himoyalash 
uchun о‘simlik tomonidan ishlab chiqariladigan tabiiy fitroaleksin moddasidir.[5] 
Uzum danagining yog‘i xlorofillga juda boy (aynan shu modda uzum yog‘iga zangori tus beradi). 
Xlorofill teriga tinchlantiruvchi ta’sir kо‘rsatadi, teridagi zararlangan tо‘qimalarni tezda bitkazadi, 
buyrak va siydik yо‘lida tosh hosil bо‘lishiga tо‘sqinlik qiladi, ateroskleroz rivojlanshiga tо‘siq bо‘ladi, 
nafas yо‘llari, endokrin va ovqat xazm qilish organlarining ish faoliyatini yaxshilaydi. 
Xulosa: Adabiyotlarni tahlil qilib aytishimiz mumkinki, uzumni qayta ishlash korxonalaridan, 
chiqindi sifatida chiqqan uzum urug‘idan moy ishlab chiqarishni yо‘lga qо‘yilganda inson organizmi 
uchun о‘ta zarur bо‘lgan moddalarga boy shifobaxsh moy ishlab chiqarish yо‘lga qо‘yiladi. Bu esa
hozirgi kunda kо‘p uchraydigan kasalliklarni, tabiiy yо‘l bilan oldini olish va davolash imkonini beradi.