O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali «oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish
Download 5.03 Kb. Pdf ko'rish
|
TKTI-Shahrisabz-konfrensiya-2022
- Bu sahifa navigatsiya:
- “Oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish
|
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
“Oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish muammolari” ilmiy-amaliy anjumani Shahrisabz-2022 yil 22-23 aprel 260 1.Gavrilova, N.B.Sibir mintaqasining bolalar mahsulotlari/N.B.Gavrilova/ Sut sanoati-2010.-N 5 . – S.31-32. 2.Jdanov, A.A.”Ehrmann”: ko’proq hayot/ A.A.Jdanov, A.K.Kovalenskiy,T.M.Zagiyev/ Sut mahsulotlari -2010-yil.-N 5 .-S. 33-34. 3.Goroshchenko,L.G-Rossiyada bolalar sut mahsulotlarini ishlab chiqarishning rivojlanish tendintsiyasi/L.G.Goro-shchenko/ Sut sanoati.-2010-yil. N 5.-S.4-5. 4.Tixomirova,N.A.Sutga asoslangan bolalar ovqatlarining mahalliy sanoatini shakllantirish va rivojlantirish/N.A Tixomirova//Sut sanoati.-2010.-N 5.-S. 6-8. LECHLER SOZLALARI”1C.T.K.”. 5.https://cyberleninka.ru/article/n/assortiment-molochnyh-produktov-dlya-detskogo-pitaniya. 6.http://www.who.int/nutrition/publications/infantfeeding/a85622/en/ va https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3040905/. “Oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish muammolari” ilmiy-amaliy anjumani Shahrisabz-2022 yil 22-23 aprel 261 OZIQ-OVQAT SANOATI UCHUN TABIIY SHIRINLASHTIRUVCHI BIRIKMALAR OLISH mag. Jumaniyozova A.J 1 . 12-20 gr, prof. Bobaev I.D 1 ., mag Otamurodova D.Sh 1 . mag. Mirislomova K.A 1 . 21-15 gr, bak. Mamatqulova M.M 2 . 102-19-gr. 1 Toshkent kimyo-texnologiya instituti, Biotexnologiya kafedrasi, +998 99 011 96 66 2 ToshDTU, BT kafedrasi Ko‘plab mamlakatlarda yuqori kalloriyali mahsulotlarni past kaloriyali mahsulotlarga almashtirish tendensiyasi katta e’tibor qaratmoqda [1, 2]. So‘nggi yillarda insonlar ovqatlanish turi tubdan o‘zgardi. Ko‘plab mamlakatlarda yuqori kaloriyali mahsulotlarni past kaloriyali mahsulotlarga almashtirish tendensiyasi kuzatilmoqda. Asosiy maqsad yuqori kaloriyali shakarni past kaloriyali sintetik va o‘simlik xom ashyosidan olingan shirinlashtiruvchi qo‘shimchalarga almashtirishdan iborat yo‘nalishlarga qaratiladi. Shirin ta’mga ega vositalarga bo‘lgan ehtiyojning ortishi o‘zida shirin ta’m beruvchi moddalar saqlovchi o‘simliklardan olinadigan shirin ta’mli moddalarga nisbatan talabni ortishiga olib kelmoqda. Oziq-ovqat mahsulotlari tarkibida shakar o‘rnini bosuvchi diabetiklar uchun shakar o‘rniga maxsus shirinlashtirgichlar - saxarin qo‘shib ishlab chiqariladigan ichimliklar bundan mustasno [3]. Qandli diabetga qarshi ichimliklar tayyorlashda shakar o'rniga sorbitol yoki ksilitol ishlatiladi [4]. Sorbitol - shakar o'rnini bosuvchi, olti gidrik spirt, glyukoza gidrogenatsiyasining mahsuloti. Tashqi ko'rinishida - kulrang-oq rangdagi plitalar. Ta'mi shirin, yoqimli sovutish ta'mi bilan [4]. Ksilitol - shakar o'rnini bosuvchi, pentagidratli spirt. Tashqi ko'rinishida oq rang, yoqimli ta'm, hidsiz kristallar. Alkogolsiz ichimliklar tayyorlash uchun meva va rezavor yarim tayyor mahsulotlar ishlatiladi, ularga quyidagilar kiradi: tabiiy meva va rezavor meva sharbatlari, spirtli meva va rezavor meva sharbatlari, konsentrlangan meva va rezavor meva sharbatlari, meva va rezavorlar ekstraktlari, achitqisiz uzum-suslosi, ya'ni uzoq muddatli saqlangan konservalangan xomashyo. Meva va reza xomashyosi ichimliklarning asosi bo'lib, ularga tabiiy mevalarning ta'mi va xushbo'yligini beradi, tarkibidagi uglevodlar, organik kislotalar, vitaminlar, mikroelementlar va boshqa ekstraktiv moddalarning miqdori tufayli ozuqaviy va energiya qiymatini oshiradi [5]. Asosiy maqsad yuqori kaloriyali shakarni past kaloriyali sintetik va o‘simlik xom ashyosidan olingan shirinlashtiruvchi qo‘shimchalarga almashtirishdan iborat yo‘nalishlarga qaratiladi. SHirin ta’mga ega vositalarga bo‘lgan ehtiyojning ortishi o‘zida shirin ta’m beruvchi moddalar saqlovchi o‘simliklardan olinadigan shirin ta’mli moddalarga nisbatan talabni ortishiga olib kelmoqda. Hozirgi paytda tarkibida shakar hisoblanmagan, ammo shirin moddalar saqlovchi 15 dan ortiq o‘simlik turlari ma’lum. Ushbu o‘simlik turlaridan olingan to‘rtta birikma, aniqrog‘i, ammiakli glitin, fillodulsin, taumatin va steviozidlarga oziq-ovqat sanoatining shirinlashtiruvchi vosita sifatida iste’mol qilishga ruxsat berilgan [1, 5, 6]. Shakar o‘rnini bosuvchi shirinlatgich vositalarni ishlab chiqarish va ularni ishlab chiqaruvchilariga yuqori ustunlik beradi, chunki shakar o‘rnini bosuvchi vositalar shirin ta’mi bo‘yicha shakar va uning maxsulotlaridan umuman qolishmaydi. Yuqori darajada tozalangan steviya ekstrakti 1:150, 1:200 nisbatlarda shakar beradigan shirinlik o‘rnini bosadi. Shakar o‘rnini bosuvchi shirinlatgich vositalar diabetdan aziyat chekuvchilar uchun bezarar bo‘lib, mahsulotlarning kaloriyasini pasaytiradi hamda ularning ta’m sifatlarini boyitadi. Shakarni quyi kaloriyali shirinlashtiruvchi vosita, masalan, steviozid bilan almashtirilishi qiziqish uyg‘otmoqda. Steviozidning kaloriyasi past bo‘lib, qonda glyukoza miqdorini oshirmaydi. Uning oz miqdori yoqimli shirin ta’mga ega bo‘lsa, ko‘p miqdorda taxir ta’m beradi. Hozirgi vaqtda shirinlashtiruvchi vosita ishlab chiqarish uchun xomashyo hisoblangan steviya (Stevia rebaudiana) o‘simligi inson organizmiga nojo‘ya ta’sir ko‘rsatmaydigan bir qator diterpen glikozidlar aralashmasi - Steviozid, Rebaudiozid A, Rebaudiozid B, Rebaudiozid C, Rebaudiozid D mavjud bo‘lib, ularning barchasi shirinlashtiruvchi vositalar shakarga nisbatan o‘rtacha 30-45 marta shirin. |
