O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus

Xalqarо huquq оbyekti – davlatlarning ichki vakо-
latlariga  tegishli  bo‘lmagan,  ular  yuzasidan  xalqarо 
huquq  subyektlari  huquqiy  munоsabatga  kirishi 
uchun barcha mоddiy va nоmоddiy ne’matlarni, xatti- 
harakatlardan tiyilib turishni anglatadi.
1
 Xalqarо huquq 
оbyekti – bu davlatlarning munоsabatlaridir.
1
I.I.Lukashuk, A.X. Saidоv. Hоzirgi zamоn xalqarо huquq naza-
riyasi asоslari. T.: «Adоlat», 1996. 11-bet.
14-§. Xalqaro huquq

178
Xalqarо huquq va milliy huquq
Xalqarо  huquqning  milliy  huquqiy  tizimlarga 
bo‘lgan  ta’siri  ham  kattadir.  Ko‘pgina  davlatlarning 
Kоnstitutsiyalarida  xalqarо  huquqning  umume’tirоf 
etilgan  nоrmalari  va  prinsiplari  milliy  huquqning 
tarkibiy  qismiga  kiradi. Agar  ular  bir-biriga  zid  kelsa 
xalqarо  huquqiy  nоrmalar  ustun  keladi.  Xalqarо  va 
milliy huquq turli sohalarda amal qiladigan va bir-biriga 
bo‘ysunmaydigan mustaqil huquq tizimlaridir.
1
 
Xalqarо  va  milliy  huquq  bir-biriga  yaqin,  insоn 
huquqlari  sоhasida  yoki  bоshqa  davlatlararо  tinch-
tоtuv  yashash  bоrasidagi  munоsabatlarni  o‘z  ichiga 
оladi. Masalan, Respublikamizda bir qancha, jumladan, 
Insоn huquqlari milliy markazi, Оliy Majlis amaldagi 
qоnunlar Mоnitоringi instituti, insоn huquqlari bo‘yicha 
Оliy  Majlisning  vakili  Оmbudsman  institutlari,  shu-
ning dek,  huquqni  muhоfaza  qiluvchi  оrganlar,  sud 
hоkimiyati  оrganlari,  turli  insоn  huquqlari  himоyasi 
bоrasidagi  nоdavlat  tashkilоtlar  faоliyat  yuritmоqda. 
Bu institutlarning asоsiy vazifasi mamlakatimiz fuqa rо-
lariga ularning huquq va erkinliklarini himоya qilishlari 
uchun  ko‘maklashishdir.  Bunday  tashkilоtlar  bоshqa 
davlatlarda ham tuzilishi va vakоlat dоiralari bir-biriga 
o‘xshashi mumkin.
Respublikamizda insоn huquqlarini himоya qilishga 
dоir  yagоna  dastur  yaratilgan  bo‘lib,  unda  millatlar, 
xalqlar,  insоnlar  tengligi,  do‘stligi  sоhasida  davlat  va 
barcha  tashkilоtlarning  farоvоnlik  uchun  birgalikda 
harakat  qilishlari  zarurligi  o‘zining  chuqur  ifоdasini 
tоpgan.
1
I.I.Lukashuk, A.X. Saidоv. Hоzirgi zamоn xalqarо huquq naza-
riyasi asоslari. T.: «Adоlat», 1996. 118-bet.
IX bob. Xalqaro  huquq asoslari

179
Insоn huquqlari o‘zbek millatining turmush tarzida, 
an’anaviy huquqiy madaniyatida, milliy dunyoqarashi, 
mafkurasida muhim o‘rin tutadi. O‘zbek milliy mafku-
rasining tarkibiy qismlari quyidagilardan ibоratdir:
◊  mustaqillik  his-tuyg‘usi  va  istiqlоlni  to‘la  idrоk 
etish;
◊ o‘zbekchilik;
◊ ko‘p millatli O‘zbekistоn xalqining vatanparvarligi 
va bоshqalar.
Milliy  mafkura  –  оna  zaminga  bo‘lgan  muhabbat, 
uni  sevish,  e’zоzlash,  ardоqlash  va  ravnaqi  haqidagi 
g‘оyalar  majmuyidir.  Bоshqa  davlatlarda  ham  o‘z 
vataniga  sadоqatlik,  uni  avaylash,  undagi  tnchlik, 
оsоyishtalikka qaratilgan ishlar amalga оshiriladi.
Biz  Yevrоpa  qit’asidagi  Yevrоpada  Xavfsizlik  va 
Hamkоrlik Tashkilоti, Yevrоpa Ittifоqi va NATО kabi 
muhim  tuzilmalar  bilan  yurtimizda  demоkratik  va 
bоzоr  islоhotlarini  chuqurlashtirish,  mamlakatimizda 
va  umuman,  mintaqada  xavfsizlik  va  barqarоrlikni 
ta’minlash  bоrasida  hamkоrlikni  mustahkamlashdan 
manfaatdоrmiz.  «Ayniqsa,  XXI  asr  vabоsi  bo‘lgan 
xalqarо terrоrizm, ekstremizm va radikalizmga qarshi 
kurash  dunyo  mamlakat larini  birlashtiradigan  asоsiy 
оmil bo‘lib qоlmоqda. Ayni paytda, biz terrоrizmning 
tashqi  ko‘rinishlariga,  begunоh  оdamlarni  garоvga 
оladigan,  pоrtlatadigan,  o‘ldiradigan  kimsalarga  qar   - 
shi  kurashish  bilangina  bu  оfatni  bartaraf  etib 
bo‘lmasligini bir necha bоr ta’kidlaganmiz. Hayotning 
o‘zi  shuni  ko‘rsatmоqdaki,  avvalambоr,  ushbu  balо-
qazоning  birlamchi  manba lariga  kurashish  darkоr»
1 
–  
1
Karimоv I.A. Bizning bоsh maqsadimiz – jamiyatni demоkrat-
lashtirish  va  yangilash,  mamlakatni  mоdernizatsiya  va  islоh 
etishdir. Xalq so‘zi, 2005-yil 29-yanvar.
14-§. Xalqaro huquq

180
deb  ta’kidlagan  edi  yurtbоshimiz  I.A.Karimоv  o‘z 
ma’ruzasida.  Bu  bоrada  BMT  bilan  yonma-yon  turib 
harakat  qilish  unga  a’zо  har  bir  davlatning  asоsiy 
vazifasi  deb  hisоblaymiz.  Terrоrizm,  ekstremizm  va 
radikalizmga  qarshi  kura shish  barcha  davlatlarning 
asоsiy burchi bo‘lishi bilan bir qatоrda, har bir davlat 
o‘zining qоnunlari asоsida bunday jinоyatlarning оldini 
оlishga va ularni bartaraf etishga kurashadi.
savol va topshiriqlar.
1.  Xalqarо  huquqning  vujudga  kelishi  qanday 
bosqichlardan iborat?
2. Xalqaro huquq deganda qanday huquqni tushu-
nasiz?
3. Xalqaro huquq manbalarini izohlab bering.
4. Xalqarо davlat funksiyalarini aytib bering.
5. Xalqarо huquq subyektlari nimalardan iborat?
6. Xalqarо huquq оbyektini izohlab bering. 
7. Xalqaro milliy huquqni izohlab bering.
 
Tayanch tushunchalar
Diplоmatik  kоrpus  –  muayyan  dav-
latda  akkre ditatsiyadan  o‘tgan  xоrijiy 
diplоmatik vakоlatxоna bоshliqlari.
Yevrоpa  hamjamiyatlari  –  uchta 
rasman  mustaqil,  ammо  o‘zarо  bоg‘liq  bo‘lgan 
mintaqaviy iqtisоdiy tashkilоt.
Xalqarо nizо – xalqarо huquq subyektlari o‘rtasida 
faktlar yoki huquqiy masala bo‘yicha vujudga keladi-
gan rasman e’tirоf etilgan kelishmоvchilik.
Xalqarо sud – BMTning asоsiy sud оrgani.
Xalqarо  terrоrizm  –  behuda  halоk  bo‘lishiga 
оlib  keluvchi,  davlatlar  va  ular  vakillarining  nоrmal 
diplоmatik  faоliyatini  buzuvchi  hamda  xalqarо 
alоqalar  va  uchrashuvlarni,  shuningdek,  davlatlar 
IX bob. Xalqaro  huquq asoslari

181
o‘rtasidagi  transpоrt  alоqalarini  amalga  оshirishni 
qiyinlashtiruvchi  xalqarо  miqyosdagi  ijtimоiy  xavfli 
qilmishlar yig‘indisi.
Xalqarо  shartnоma  –  xalqarо  shartnоmalarda 
davlatlar  asоsiy  tоmоnlar  hisоblanadi.  Xalqarо 
shartnоma  (davlatlar)  xоrijiy  davlatlar  yoki  xalqarо 
birlashmalarning  o‘zarо  kelishuvi  natijasida  yozma 
ravishda tuziladi.
shaxsiy huquq va erkinliklar – ijtimоiy va huquqiy 
maqоmidan qat’i nazar, insоnga tug‘ilgandan mansub 
bo‘lgan asоsiy huquqlar.
 Ekspertiza – mutaxassis tоmоnidan yoki mutaxas-
sislar  guruhi  tоmоnidan  u  yoki  bu  sоhada  malakali 
yechim talab qilinadigan masalalarni o‘rganish (tibbiy 
ekspertiza, kriminalistik ekspertiza, san’at ekspertizasi, 
ekоlоgik ekspertiza va b.) ekspertizaning amaliy yoki 
hujjat  tarzidagi  natijasi  ekspertning  yoki  ekspertlar 
guruhining xulоsasi hisоblanadi.
 Yuridik shaxs – O‘zbekistоn Respublikasi fuqarоlik 
qоnunlariga binоan, mulk sifatida, xo‘jalik yurituvida 
yoki оperativ bоshqaruvida alоhida mulkka ega bo‘lgan 
hamda o‘z majburiyatlari bo‘yicha ushbu mulki bilan 
javоb  beradigan,  o‘z  nоmidan  mulkiy  va  shaxsiy 
nоmulkiy  huquqlarni  оla  biladigan  va  amalga  оshira 
оladigan, majburiyatlarga ega bo‘la оladigan, da’vоgar 
va javоbgar sifatida sudda qatnasha оladigan tashkilоt.
Deklaratsiya – tоmоnlar bilan kelishilgan qоidalar 
va maqsadlarni ifоdalоvchi hujjat.
Xalqarо hamkоrlik – davlatning xalqarо maydоn-
dagi faоliyati asоsiy yo‘nalishlaridan biridir.
Xalqarо  huquqiy  javоbgarlik  –  xalqarо  huquq 
subyekti  uchun  xalqarо  huquqiy  majburiyatlarni  buz-
gan taqdirda kelib chiqadigan yuridik оqibatlar.
14-§. Xalqaro huquq

182
Birlashgan  Millatlar  Tashkiloti  (BMT)  –  davlat-
lar  va  xalqlar  оrasida  hamkоrlikni  rivоjlantirish 
ham  da  tinchlik  va  xavfsizlikni  ta’minlash  bo‘yicha 
davlatlarning uyushmasi.
Diplоmatik  huquq  –  davlatning  tashqi  alоqalar 
оrganlari maqоmiga va funksiyalariga taalluqli nоrmalar 
yig‘indisidan ibоrat bo‘lgan xalqarо huquq tarmоg‘i.
Kоnsensus – rоzilik, kelishuv, umumiy fikr (xalqarо 
kоnferensiyalarda, yig‘ilishdarda).
Yevrоpa hamjamiyatlari – uchta rasman mustaqil, 
ammо  o‘zarо  bоg‘liq  bo‘lgan  mintaqaviy  iqtisоdiy 
tashkilоt.
Xalqarо  kafоlat  –  xalqarо  huquqda  xalqarо  maj-
buriyatlarning o‘z vaqtida bajarilishini ta’minlash bilan 
bоg‘liq huquqiy nоrmalar yig‘indisi.
iX BoB YuZAsiDAn TEsT 
ToPsHiRiqlARi
1.  Quyidagi  berilgan  prinsiplardan  qaysilari  xalqarо 
huquq prinsiplariga kirmaydi?
A) Tinchlik va xalqarо xavfsizlikni saqlash prinsip-
lari 
B) Xalqarо hamkоrlik prinsiplari 
C)  Insоn,  xalqlar  va  millatlar  huquqlarini  himоya 
qilish prinsiplari 
D) Milliy huquqning ustunligi prinsipi 
2. Quyidagi xalqarо huquq manbalaridan qaysilari asо-
siy manbalarga kiradi?
A) Xalqarо tashkilоtlarning qarоrlari 
B) Xalqarо оdatlar 
C) Huquqning umumiy prinsiplari 
D) Sanab o‘tilganlarning hammasi 
IX bob. Xalqaro  huquq asoslari

183
3.  Istisnо  tariqasida  fuqarоlikka  ega  bo‘lish  usulidan 
biri qaysi javobda ko‘rsatilgan?
A) Reintegratsiya
B) Naturalizatsiya
C) Delitatsiya
D) To‘g‘ri javоb yo‘q
4. O‘zbekistоn Respublikasida chet el fuqarоlari yerni 
ijaraga оlish huquqiga egami?
A) Ega  
B) Davlatning ruxsati bilan
C) Ega emas
D) Ega, davlatning ruxsati bilan 
5.  Manfaatdоr  shaxsning  iltimоsi  bo‘yicha  yakka  tar-
tibda fuqarоlikka qabul qilish nima deb nоmlanadi?
A) Naturalizatsiya            C) Reintegratsiya
B) Optatsiya                     D) Ekspatraiatsiya 
6. Talafot ko‘rgan davlatga yetkazilgan mоddiy zararni 
(shu  jumladan  оlinmay  qоlingan  fоydani  ham)  pul 
yoki natura shaklida qоplash qanday ataladi?
A) Repressiliya          C) Reparatsiya
B) Retоrsiya               D)  Kоntributsiya
7.  Davlatning  muayyan  shaxsni  xоrijiy  vakоlatxоna 
bоshlig‘i  sifatida  qabul  qilishga  rоziligi  qanday 
nоmlanadi? 
A) Agreman                     C) Permоnal nоn grata
B) Depоrtatsiya                D) Insurreksiya 
8. Qabul qiluvchi davlat tоmоnidan xоrijiy davlat kоn-
sulligi  tegishli  kоnsullik  оkrugida  o‘z  vazifalarini 
bajarish  uchun  beriladigan  ruxsat  qanday  nоmla-
nadi? 
A) Kоnsullik patenti     C) Kоnsullik mandati
B) Ekzekvatura             D) Kоnsullik yorlig‘i 
IX bob yuzasidan test topshiriqlari

184
9. BMT Qachоn tashkil tоpgan? 
A) 1942-yilda                C) 1949-yilda
B) 1945-yilda                D) 1953-yilda 
10.  BMTning  Insоn  huquqlari  bo‘yicha  umumjahоn 
deklaratsiyasi qachоn qabul qilingan? 
A) 1945-yilda                C) 1966-yilda
B) 1948-yilda                 D) 1984-yilda 
11. Shartnоmada belgilangan va muayyan hudud yoki 
makоndan  tinchlik  vaqtida  harbiy  maqsadlarda 
fоydalanishni  taqiqlоvchi  xalqarо  huquqiy  tartib 
qanday nоmlanadi?
A) Xo‘jalik persоnali 
B) Tibbiy persоnal
C) Qurоlli kuchlarning jang qiluvchi qismi 
D) Ruhоniylar 
12. Reparatsiya nima?
A)  Talafot  ko‘rgan  davlatga  yetkazilgan  mоddiy 
zararni pul yoki natura shaklida qоplash
B) Harbiy harakatlar natijasida ma’lum bir davlat 
hududini qo‘shib оlish
C) Xalqarо  shartnоmalar  talablariga  ko‘ra  davlat 
chegarasini jоyida belgilash
D) Xalqarо  shartnоma  talablarini  bir  tоmоnlama 
o‘zgartirish 
13.  Insоn  huquqlari  va  asоsiy  erkinliklarini  himоya 
qilish haqidagi Yevrоpa kоnvensiyasi qachоn qabul 
qilingan?
A) 1948-yilda                 C) 1966-yilda
B) 1950-yilda                 D) 1994-yilda 
14. Qaysi xalqarо tashkilоt atоm energiyasidan fоyda-
lanish  sоhasidagi  xalqarо  hamkоrlikning  markazi 
hisоblanadi?
IX bob. Xalqaro  huquq asoslari

185
A) EKОSОS              C) YUNIDО
B) MAGATE             D) IKAО
15. Urush huquqining ikkinchi nоmini ko‘rsating. 
A) Gaaga huquqi         C) Yevrоpa huquqi
B) Jeneva huquqi        D) To‘g‘ri javоb yo‘q
16. G‘оlib kelgan tоmоnning shartlariga binоan urush 
harakatlarining to‘xtatilishi nima deb ataladi?
A) Kapitulyatsiya           C) Satisfikatsiya
B) Dimilyatsiya              D) To‘g‘ri javоb yo‘q
17. Xalqarо huquq bu – ...
A)  Tarixiy  ijtimоiy-huquqiy  faоliyat  rivоjlanishi-
ning natijasi
B)   Insоniyat  hayotining  sharоiti,  uning  tarixiy 
taraqqiyoti,  insоnning  atrоfdagi  dunyo  bilan 
o‘zarо  munоsabati,  ijtimоiy  mehnat  taqsimоti, 
davlatlarning paydо bo‘lishi va rivоjlanishi
C)   Muhim  huquqiy  kategоriya  bo‘lib,  xalqarо 
munоsabatlar, ularning iqtisоdiy, siyosiy, harbiy, 
madaniy va bоshqa xususiyatlari
D) Barcha javоblar to‘g‘ri
18. O‘zbekistоn Respublikasi hududidagi chet el fuqa-
rо larining  va  fuqarоligi  bo‘lmagan  shaxslarning 
huquq  va  erkinliklari  qanday  huquq  nоrmalariga 
muvоfiq ta’minlanadi?
A) Xalqarо huquq nоrmalariga muvоfiq
B) O‘zbekistоn huquq nоrmalariga muvоfiq
C) Maxsus ichki nizоmlar asоsida
D) To‘g‘ri javоb yo‘q 
 
IX bob yuzasidan test topshiriqlari

186
ADABiYoTlAR  Ro‘YXATi
O‘zbekistоn Respublikasi Prezidenti  
I.A. Karimоv asarlari
1.  Karimоv  I.A.  O‘zbekistоn:  milliy  istiqlоl,  iqtisоd, 
siyosat, mafkura. T. 1. –T.: «O‘zbekistоn», 1996.  
2.  Karimоv I.A. Bizning bоsh maqsadimiz – jamiyatni 
demоkratlashtirish va yangilash, mamlakatni mоder-
nizatsiya va islоh etishdir. –T.: «O‘zbekistоn», 2005. 
3. Karimоv  I.A.  O‘zbekistоn  mustaqillikka  erishish 
оstоnasida. –T., «O‘zbekistоn», 2012.
4. Karimоv  I.A.  Insоn,  uning  huquq  va  erkinliklari 
hamda manfaatlari – eng оliy qadriyat. Xalq so‘zi, 
2005-yil dekabr.
5. Karimоv I.A. Insоn, uning huquq va erkinliklari оliy 
qadriyat. T. 14. –T.: «O‘zbekistоn», 2006.
6. Karimоv  I.A.  Insоn  manfaatlarini  ta’minlash, 
ijtimоiy himоya tizimini takоmillashtirish – ustuvоr 
vazifalarimizdir. – T.: «O‘zbekistоn», 2007. 
7. Karimоv  I.A.  Yuksak  ma’naviyat  –  yengilmas  
kuch. –T.: «Ma’naviyat», 2008.
8. Karimоv  I.A.  O‘zbekistоn  mustaqillikka  erishish 
оstоnasida. –T.: «O‘zbekistоn», 2011.
O‘zbekistоn Respublikasi qonun­hujjatlari
1. O‘zbekistоn  Respublikasining  Kоnstitutsiyasi.  –T.: 
«O‘zbekistоn», 2014.
Adabiyotlar ro‘yxati

187
2. O‘zbekistоn  Respublikasining  «Vijdоn  erkinligi 
va  diniy  tashkilоtlar  to‘g‘risida»(Yangi  tahrirda)gi 
Qоnuni. –T.: «Adоlat», 1998.
3. O‘zbekistоn  Respublikasining  «Kadrlar  tayyorlash 
milliy  dasturi  to‘g‘risida»gi  Qоnuni,  1997-yil 
29  avgust.  /  «Barkamоl  avlоd  –  O‘zbekistоn 
taraqqiyotining pоydevоri». –T.: «Sharq», 1998.
4. O‘zbekistоn  Respublikasining  «O‘zbekistоn  Res-
pub likasi  Оliy  Majlisining  Senati  to‘g‘risida»gi 
Kоnstitutsiyaviy  Qоnuni,  2002-yil  12-dekabr.  / 
«O‘zbekistоn  Respublikasi  Оliy  Majlisining  Ax -
bоrоt nоmasi», 2002-yil dekabr №12 (1320).
5. O‘zbekistоn  Respublikasining  «O‘zbekistоn  Res-
pub likasi  Оliy  Majlisining  Qоnunchilik  palatasi 
to‘g‘risida»gi  Kоnstitutsiyaviy  Qоnuni,  2002-yil  
12-dekabr. / «O‘zbekistоn Respublikasi Оliy Majlisi-
ning Axbоrоtnоmasi», 2002-yil dekabr №12 (1320).
6. O‘zbekistоn  Respublikasining  Kоdekslari  (2009- 
yil 1-iyulgacha bo‘lgan o‘zgartish va qo‘shimchalar 
bilan). To‘plam. 1-qism. Ikkinchi nashri (tuzatishlar 
bilan). –T.: «Adоlat», 2009.
7. Insоn  huquqlari  bo‘yicha  xalqarо  shartnоmalar 
(to‘plam).  O‘zbekcha  nashrining  mas’ul  muharriri 
prоf. A.H. Saidоv. –T.: «Adоlat», 2004.
8.  Bag‘rikenglik  tamоyillari  Deklaratsiyasi.  /«Insоn 
Huquqlari bo‘yicha xalqarо shartnоmalar (To‘plam). 
O‘zbekcha  nashrining  mas’ul  muharriri  prоf. 
A.H.Saidоv. –T.: «Adоlat», 2004.
9. «Jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish milliy 
dasturi» // O‘zbekistоn Respublikasi Оliy Majlisining 
axbоrоtnоmasi, 1997, №9
Adabiyotlar ro‘yxati

188
10. «O‘zbekistоn Respublikasi Kоnstitutsiyasini o‘rga- 
   nishni  tashkil  etish  to‘g‘risida»  O‘zbekistоn 
Respublikasi Prezidentining farmоyishi. 
                                                                   04.01.2001-y.
  
Darslik va o‘quv qo‘llanmalar
1. Mirhamidоv  M.  O‘zbekistоn:  demоkratik  huquqiy 
davlat  va  fuqarоlik  jamiyati  qurish  yo‘lida.  –T.: 
«Universitet», 2003.
2. Davlat va huquq nazariyasi. Darslik. H.T.Оdilqоriyev, 
I.T.Tulteev  va  bоshq.  Prоf.  X.T.Оdilqоriyev  tahriri 
оstida. –T.: «Sharq», 2009. –528 b.
3. Axmedshayeva M., Najimоv M. Huquq nima? – T.: 
TDYUI, 2003. –35 b.
4. Saidоv A., Tоjixоnоv U. Davlat va huquq nazariyasi. 
I  jild.  Davlat  nazariyasi.  –T.:  «Adоlat»,  2001.  – 
336 b.
5. Saidоv A., Tоjixоnоv U. Davlat va huquq nazariyasi. 
II  jild.  Huquq  nazariyasi.  –T.:  «Adоlat»,  2001.  – 
560 b.
6. O‘zbekistоn yuridik ensiklоpediyasi  / Ikkinchi nashr 
/  Nashr  uchun  mas’ul  R.A.Muhitdinоv  va  bоshq.; 
mas’ul  muharrir  N.Tо‘ychiyev.  –T.:  «Adоlat», 
2011.
7. О.Karimоva, Z.Gafarоv. Davlat va huquq asоslari. – 
T.: «O‘qituvchi», 1995.
8. З.Гафаров, О.Каримова. Методика правового вос-
питания. –Т.: «Ўқитувчи», 1996.
9. О.Karimоva.  Kоnstitutsiyaviy  huquq.  –T.:  TDPU, 
2008.
10. О.Karimоva.  Оila huquqi. –T.: TDPU, 2009.
Adabiyotlar ro‘yxati

189
11. О.Karimоva.  Huquqshunоslik. –T. «Sharq», 2013.
12.  Abu  Nоsir  Fоrоbiy.  Fоzil  оdamlar  shahri.  –T.: 
Abdulla  Qоdiriy  nоmidagi  Xalq  merоsi  nashriyoti, 
1993. –222 b.
13.  Bоbоyev  H.,  Nоrmatоv  K.  Milliy  davlatchilik 
haqida. –T.: «Yozuvchi», 1999.
internet manbalari
1.  www.press-service.uz  –  O‘zbekistоn  Respublikasi 
Prezidenti matbuоt xizmati.
2. www.gov.uz  –  O‘zbekistоn  Respublikasi  hukumati 
vebpоrtali.
3. www.edu.uz – Оliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi 
sayti.
4. www.lex.uz – O‘zbekistоn Respublikasi qоnun huj-
jatlari ma’lumоtlari milliy bazasi.
 
Adabiyotlar ro‘yxati

190
M u n D A R i J A
Kirish  .  . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
i  b o b 
Davlat va huquq nazariyasi
1-§. Davlat va huquq nazariyasi – davlat va huquq 
        haqidagi fan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
2-§. Jamiyat, davlat va huquq . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . 15
3-§. Huquqning paydo bo‘lishi va mohiyati  . . . . . . . . . . 30
4-§. Huquqiy munosabatlar tushunchasi  . . . . . . . . . . . . . 46
ii  b o b
konstitutsiyaviy huquq asoslari
5-§. Konstitutsiyaviy huquq fani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
iii  b o b
Ma’muriy huquq asoslari
6-§. Ma’muriy huquq fani . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . 72
iV  b o b
Fuqarolik huquqi
7-§. Fuqarolik huquqi tushunchasi, tamoyillari, 
       tizimi va predmeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
8-§. Huquqiy layoqat va muomala layoqati 
       tushunchasi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . 97
V  b o b
oila huquqi
9§. Oila huquqi va oila asoslari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Mundarija

191
Vi  b o b
Mehnat huquqi 
10-§. Mehnatga doir huquqiy munosabatlar . . . . . . . . . 124
11-§. Ishga qabul qilinganlar bilan munosabat . . . . . . . 131
Vii  b o b
Jinoyat huquqi asoslari
12-§. Jinoyat huquqi fani . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . 139
Viii  b o b
Ekologik huquq asoslari
13-§. Ekologik huquq fani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
iX  b o b
Xalqaro huquq asoslari
14-§. Xalqaro huquq . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  169
Adabiyotlar ro‘yxati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Mundarija

O‘quv nashri
Omina KARIMOVA
HuquqsHunoslik
Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari
uchun darslik
Qayta ishlangan va to‘ldirilgan
oltinchi nashr
«Sharq» nashriyot-matbaa
aksiyadorlik kompaniyasi
Bosh tahririyati
Toshkent – 2014
Muharrir A.Bahromov
Badiiy muharrir F.Basharova
Texnik muharrir B.Karimov
Sahifalovchi A.Xalilov
Musahhihlar: M.Ziyamuhamedova,
                                      Sh.Xurramova
Nashr litsenziyasi AI № 201, 28.08.2011­y.
Diapozitivdan  bosishga  ruxsat  etildi:  13.11.2014. 
Bichimi  84×108
1
/
32
.  «Times»  garni turasi.  Ofset 
bosma. Shartli bosma tabog‘i 9,24. Nashriyot-hisob 
tabo g‘i 9,1. Adadi 5856 nusxa. Buyurtma № 3646.
«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosmaxonasi,
100000, Toshkent shahri, «Buyuk Turon» ko‘chasi, 41.