O'zbekiston respublikasi profi universitety

II BOB 
 
SHAXSNING INDIVIDUAL-PSIXOLOGIK XUSUSIYATLARI 
 
Shaxs psixik xususiyatlarining tuzilishi 
Shaxs xulqi - bu shaxsning ruhiy boshqaruvchi sifatlarini hayotiy 
faoliyatning ijtimoiy ahamiyatli sohalarida ro'yobga chiqarilishidir. 
Odamning xulqiy aktlari o'zaro bog'liq, tizimlidir. Faoliyat, xulq ehtiyojlar 
asosida yuzaga keladi, ularni amalga oshirish esa motivatsion turtkilar bilan 
ro'yobga chiqariladi. Ong faoliyat uchun muhim bo'lgan ob'ektlarga qaratiladi - 
ular bilish ob'ektlari bo'lib xizmat qiladi. Bunda ob'ektlarning ayrim xususiyatlari 
aks ettiriladi (sezgilarda), narsalar va vaziyatlar yaxlitligicha anglanadi (idrok), 
hodisalar o'rtasidagi qonuniyatli bog'liqliklar tizimi aniqlanadi (tafakkur), 
vaziyatlarning rivojlanishi bashorat qilinadi (xayol), oldingi tajribalar inobatga 
olinadi (xotira).
Maqsadga intilish iroda bilan boshqariladi, hodisalarning ayni vaqtdagi 
ahamiyatliligini hissiy aks etish va ular bilan bog'liq bo'lgan shoshilinch (zudlik 
bilan bo'ladigan) reaktsiyalar hissiyot mexanizmlari orqali amalga oshiriladi. 
Inson faoliyatining barcha boshqariluvchi jihatlari farqlanar ekan, ularni 
individning psixologik boshqariluvchi imkoniyatlari majmui sifatida qarash kerak. 
Shaxs yaxlit psixologik tuzilmadir, uning ayrim elementlari qonuniyatli o'zaro 
bog'liqlikda bo'ladi. Ya'ni individning tabiiy imkoniyatlari (uning oliy nerv 
faoliyati tiplari) uni temperamentining, umumiy psixodinamik xususiyatlarining 
qonuniyatli jihatlarini belgilab beradi. 
Bu xususiyatlar individning boshqa psixik imkoniyatlarining namoyon 
bo'lishi uchun umumiy psixologik fon bo'lib xizmat qiladi. Psixik imkoniyatlar o'z 
navbatida shaxsning yo'nalganligi, uning xarakteri, xulqining umummoslashgan 
usullari bilan uzviy bog'liqdir. 
Psixik hodisalar (psixik jarayonlar, psixik holatlar, shaxsning psixik 
xususiyatlari)ning umumiy xarakteristikasi haqida gapirilganda, biz ularni 
mavhumlashtiramiz, bu hodisalarni sun'iy farqlaymiz (differentsiatsiya qilamiz), 
ularni bir-biridan ajratamiz. Shaxsning psixik xususiyatlari tuzilishi haqida 
gapirganimizda, biz psixik hodisalarni integratsiyalaymiz, ularni shaxsda 
birlashtiramiz. 
Temperament, xarakter, shaxsning qadriyatli yo'nalganligi - bularning 
barchasi individning boshqariluvchi imkoniyatlari majmuining ifodalanishidir.