O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi abdulla avloniy nomidagi xalq ta’limi muammolarini

 
Adabiyotlar: 
1. Abramova Ya.K. Smeshannoe obuchenie kak innovatsionnaya obrazovatelnaya 
texnologiya. Perspektivы razvitiya informatsionnыx texnologiy. 2014. № 17.
2. Aliyeva, N., Rasuleva, M., Xalilova, S., Yalgasheva, S. Blended learning - ta’lim tizimida 
zamonaviy yondashuv. “Science and Education” ilmiy jurnali. 2-son 2021-yil
 

---

- 206 - 
XALQ TA’LIMI TIZIMIDA ARALASH O‘QITISH – “BLENDED 
LEARNING”NING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI ASOSIDA TA’LIM 
OLUVCHILAR NUTQIY FAOLIYATINI RIVOJLANTIRISH 
Qodirova Surayyo Do‘stqobilovna - Surxondaryo viloyat XTXQTMOHM “Tillarni 
o‘qitish metodikasi” kafedrasi o‘qituvchisi 
Sanonova Ra’no Qo‘lbashevna – Termiz shahar 1-umumiy o‘rta ta’lim maktabi 
ona tili va adabiyot fani o‘qituvchisi 
 
Annotatsiya. Mazkur maqolada ta’limda axborot texnologiyalarning o‘rni, 
“Blended learning” (aralash o‘qitish) tushunchasi va ta’rifi, qulayliklari, nutqiy 
ko‘nikma rivoji barcha holatlarda ham o‘z ahamiyatini yo‘qotmasligi haqida so‘z 
borgan. 
XXI asr barcha sohadan rivojlanish, raqobatga moslashib, o‘rni kelsa raqobat 
muhiti va bu muhitda g‘olib bo‘lmoqlik talablarini qo‘ymoqda. Talablarga javob 
berolmaslik uchun hattoki izohlarni ham qabul qilmaydi. Bejiz bu asrni raqamlardan 
tashqari “Axborot asri” deyishmayapti. Bu asrda tug‘ilgan, yashayotgan, faoliyat 
yuritayotgan insonlar deyarli barcha sohada axborot texnologiyalari bilan to‘qnash 
kelishga majburdir. 2020- yildagi pandemiya bu jarayonni yanada tezlashtirib yubordi 
desak xato qilmagan bo‘lamiz. Avvaliga ta’lim jarayonining bir qismida axborot 
texnologiyalaridan foydalangan bo‘lsak, endilikda davr talabi bilan axborot 
texnologiyalar 
orqali 
ta’lim 
oluvchilarga 
masofa, 
vaqt 
tanlamasdan 
ma’lumotlarimizni yetkazmoqdamiz. Mubolag‘ali ta’rif bo‘lsa-da ta’kidlash kerakki, 
inson hayoti uchun yemoq va ichmoq qay darajada ahamiyatli bo‘lsa, axborot 
texnologiyalari va ulardan foydalana bilmoq shu darajada qiymatli bo‘lmoqda. O‘z 
ustida ishlaydigan, davr bilan hamnafas har bir ustoz axborot texnologiyalaridan 
unumli foydalanadi, chunki AT ta’limning turli yangi ko‘rinishlarini taklif etmoqda, 
xususan keyingi vaqtlarda modulli ta’lim tizimida majmuaviy yondashuv tamoyili 
kuchayib bormoqda. Unda turli shakl, usullar moslashtirilgan holda joylashtirilishi 
aralash ta’limning innovatsiya sifatida kirib kelishiga sabab bo‘ldi. 
“Vatanimiz ta’lim tizimida mavjud sharoitlardan kelib chiqqan holda ulkan 
islohotlar va o‘zgarishlar ro‘y bermoqda. Bu esa nutqimizda keng ishlatilayotgan
“teledars”, “onlayn dars”, “videodars” tushunchalarida ham o‘z aksini topdi. O‘z 
ustida ishlaydigan, zamondan ortda qolishni istamagan aksariyat o‘qituvchilar esa 
bor mahoratini o‘zi yaratayotgan mahsulotlarida namoyon etib kelmoqda. Avvaldan 
tasvirga olinib, maxsus tekshiruvlardan so‘ng efirga uzatilayotgan teledarslar internet 
tarmog‘iga joylangach undan onlayn tarzda foydalanish imkoniyatiga ega bo‘lgan 
o‘quvchi, tushunmagan joylarini takroran ko‘rib o‘rganishi jihatidan ham an’anaviy 
sinf-dars shaklidan ko‘ra ustunlikka ega ekanligi bu juda yaxshi”. 
Ayni davrda nutqimizda eng ko‘p foydalanib, qo‘llaydigan sohamizga oid 
mavzulardan biri- “Shaxsga yo‘naltirilgan taʼlim” dir. Shaxsga yo‘naltirilgan 
taʼlimning innovatsion, hamkorlik, modul, interfaol, individual, dasturiy, loyiha, 
masofaviy, kompyuter, muammoli, rivojlantiruvchi, tabaqalashtirilgan va mustaqil 
taʼlim, shuningdek, o‘yin texnologiyalari kabi turlari farqlanadi. Ta’lim 

---

- 207 - 
oluvchilarningo‘quv-bilish faolliklarini kuchaytirish, o‘qitish sifatini oshirish va 
samaradorligini yaxshilash maqsadida innovatsion xarakterga ega taʼlim shakllaridan 
foydalanish maqsadga muvofiqdir. Amaliy o‘yinlar, muammoli o‘qitish, interfaol 
taʼlim, modulli-kredit tizimi, masofali o‘qitish, blended learning (aralash o‘qitish) va 
mahorat darslari taʼlimning innovatsion shakllari sifatida eʼtirof etilmoqda. Shu 
o‘rinda «blended learning» (aralash ta’lim) haqida to‘xtalib o‘tishni joiz deb bildim. 
Deklan Bern «blended learning» (aralash ta’lim) haqida shunday deydi: “Ushbu 
ta’lim boy pedagogik tajribadan samarali foydalanishga qaratilgan”. Bunday 
yondashuv axborotni taqdim etishda turli uslubiyotlardan foydalanishni, ta’limni 
tashkil etishda va ta’lim jarayonida axborot texnologiyalari, yakka tarzda va 
guruhlarda an’anaviy faoliyatni tashkil etishga asoslanishi mumkin. Bunday turlicha 
yondashuv o‘quvchini charchatmaydi va o‘qishga bo‘lgan motivlarini kuchaytiradi. 
Asosiy masala – tanlangan uslubiyotlarning o‘zaro mutanosibligini ta’minlash va kam 
harajat asosida yuqori samaradorlikka erishish hisoblanadi. 
“Aralash ta’lim- ta’lim oluvchilarga ta’lim muassasining masofaviy ta’lim 
tizimidan va o‘quv materiallaridan foydalanishga to‘liq ruxsat beradi. Bu tizimda 
onlayn kutubxonalar va manbalar mavjud bo‘ladi. Ta’lim oluvchilar nazorat ishlarini 
onlayn tizimida topshirishadi. Shuningdek, tizimda guruhli muloqotlar uyushtiriladi 
va tuli loyihalar amalga oshiriladi. Yuqorida ta’kidlaganimizdek, pandemiya davrida 
bu jarayon ancha yo‘lga tushdi. Chunki taraqqiy topishni istagan har qanday inson 
avvalambor ta’limga ehtiyoj sezish barobarida ta’lim olishning barcha shakllarini 
amaliyotda qo‘llashga intilishi tabiiy”.