O‘zbekiston respublikasida ma’muriy protseduralarni takomillashtirish
Download 1.64 Mb. Pdf ko'rish
|
15.Нематов Ж. Ўзбекистон Республикасида Маъмурий просидураларни такомиллаштириш.-Тошкент2015
|
Ma’muriy instruksiya
O‘zbekiston Respublikasida ma’muriy instruksiyalar ham mavjud. Ular umummajburiy xarakterga ega bo‘lmasa-da, bir tizimga kiradigan ma’muriy organlar uchun ichki bajarilishi lozim hujjat hisoblanadi. O‘zbekiston Respublikasi amaldagi qonunchiligida tashqi hujjat, ya’ni normativ (huquqiy) aktga nimalar kirishi belgilangan, shu bilan birga, bir tizimga kiradigan tashkilotlargagina majburiy kuchga ega me’yorlar ichki hujjat sifatida tasniflanadi. Bunda tashkilotlar vazirlik yoki idoralarning to‘liq bo‘ysunuvida bo‘lsalar, mazkur organlarning tizimiga kiruvchi tashkilotlar hisoblanishi va bo‘ysunuv to‘g‘ridan to‘g‘ri (mazkur tizimning barcha yuqori bo‘g‘inlariga vertikal ravishda) yoki bevosita (bevosita yuqori turuvchi organga) bo‘lishi mumkinligi o‘rnatib qo‘yilgan. «Idoraviy normativ-huquqiy hujjatlarni tayyorlash va qabul qilish qoidalari»ning 89-bandi: «Agar tashkilotlar vazirlik yoki idoralarning to‘liq bo‘ysunuvida bo‘lsalar, mazkur organlarning tizimiga kiruvchi tashkilotlar hisoblanadilar. Bo‘ysunuv to‘g‘ridan to‘g‘ri (mazkur tizimning barcha yuqori bo‘g‘inlariga vertikal ravishda) yoki bevosita (bevosita yuqori turuvchi organga) bo‘lishi mumkin. Tashkilotlar, agar 35 vazirlik yoki idoraga qaysidir alohida munosabatlar yuzasidan (masalan, hisob yuritish qoidalari, mablag‘ bilan ta’minlash, uslubiy rahbarlik masalalari bo‘yicha va hokazo) bo‘ysunuvda bo‘lsalar, ularning nazorati ostida bo‘lsalar yoxud vazirlik yoki idora tashkilotlar faoliyatini muvofiqlashtirish vazifasini bajarsa, vazirlik yoki idoralar tizimiga kiruvchi hisoblanmaydilar». O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligiga ko‘ra, ma’muriy instruksiyalar tavsiyaviy ko‘rsatmalar va davlat ro‘yxatidan o‘tkazilmaydigan boshqa hujjatlar shaklida bo‘lishi mumkin. Tavsiyaviy ko‘rsatmalar (tavsiya xususiyatiga ega hujjatlar) tavsiyaviy xarakterda bo‘lib, umummajburiy hisoblanmaydi. «Vazirliklar, davlat qo‘mitalari va idoralarning normativ-huquqiy hujjatlarini tayyorlash va qabul qilish qoidalari»ning 28-bandi: «28. Davlat ro‘yxatidan o‘tkazish uchun taqdim etilgan hujjatda davlat ro‘yxatidan o‘tmagan normativ-huquqiy tusdagi hujjatga havola qilishga yo‘l qo‘yilmaydi. Vazirlik va idoralarning davlat ro‘yxatidan o‘tkazilishi lozim bo‘lmagan, shu jumladan, tavsiya xususiyatiga ega hujjatlariga havola qilishga ularning qoidalariga umummajburiy tus bermaslik sharti bilan yo‘l qo‘yiladi (standartlashtirish bo‘yicha normativ hujjatlar, sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlari, texnik qoida va normalar bundan mustasno)». Davlat ro‘yxatidan o‘tkazilmaydigan ma’muriy instruksiyalarga yakka tartibdagi hujjatlar, muqaddam belgilangan tartibni ijro etishni tashkil qilishga yo‘naltirilgan hamda yangi normativ-huquqiy ko‘rsatmalarni o‘z ichiga olmagan hujjatlar, standartlashtirish bo‘yicha normativ hujjatlarga taalluqli bo‘lmagan texnik qoidalar va normalar, umummajburiy tusga ega bo‘lmagan boshqa hujjatlar kiradi. «Vazirliklar, davlat qo‘mitalari va idoralarning normativ-huquqiy hujjatlarini tayyorlash va qabul qilish qoidalari»ning 69-bandi: «69. Quyidagilar davlat ro‘yxatidan o‘tkazilmaydi: 36 a) yakka tartibdagi quyidagi hujjatlar: shaxsiy tusdagi (lavozimga tayinlash, boshqa lavozimga o‘tkazish yoki lavozimidan ozod qilish, komissiya va boshqa kollegial organlar tarkibini tasdiqlash, faxriy yoki harbiy unvonlar berish, muayyan shaxslarga imtiyozlar berish va boshqa shu kabilar); amal qilishi bir marta qo‘llash bilan tamom bo‘luvchi; tezkor- farmoyishli tusdagi (bir martalik topshiriqlar); b) muqaddam belgilangan tartibni ijro etishni tashkil etishga yo‘naltirilgan hamda yangi normativ-huquqiy ko‘rsatmalarini o‘z ichiga olmagan hujjatlar (shu jumladan, butun mazmuni boshqa organlar va mansabdor shaxslarning hujjatlari to‘g‘risida xabardor qilishdan iborat bo‘lgan hujjatlar); d) standartlashtirish bo‘yicha normativ hujjatlarga taalluqli bo‘lmagan texnik qoidalar va normalar. Normativ hujjatlarni texnik qoidalar va normalar deb hisoblash Adliya vazirligi bilan kelishilgan holda amalga oshiriladi, buning uchun ular vazirlik va idoralar tomonidan majburiy tartibda Adliya vazirligiga huquqiy ekspertizaga taqdim etiladi; e) tavsiya xususiyatiga ega hujjatlar; z) umummajburiy tusga ega bo‘lmagan boshqa hujjatlar». Yakka tartibdagi hujjatlarning shaxsiy tusdagi (lavozimga tayinlash, boshqa lavozimga o‘tkazish yoki lavozimidan ozod qilish, komissiya va boshqa kollegial organlar tarkibini tasdiqlash, faxriy yoki harbiy unvonlar berish, muayyan shaxslarga imtiyozlar berish va boshqa shu kabilar) aktlari umumiy emas, aniq xarakterda bo‘lgani uchun bunday hujjatlarda ma’lum toifadagi fuqarolarga (ularning ism- sharifini aytmasdan) murojaat qilinsa, ular ham ma’muriy instruksiyaga kiradi. Agarda aksi, ya’ni ma’lum shaxs yoki shaxslarning aniq ism-sharifi yoki lavozimini aytib, faqatgina shu shaxs(lar)ga qaratilgan hujjat bo‘lsa, bunday hujjatlar ma’muriy instruksiya emas, balki (ma’muriy) individual akt hisoblanadi. Bunday yondashuv yakka tartibdagi hujjatlarning boshqa ko‘rinishlariga, umuman olganda, tavsiya xususiyatiga ega hujjatlar, muqaddam belgilangan tartibni ijro etishni tashkil qilishga 37 yo‘naltirilgan hamda yangi normativ-huquqiy ko‘rsatmalarni o‘z ichiga olmagan hujjatlar, standartlashtirish bo‘yicha normativ hujjatlarga taalluqli bo‘lmagan texnik qoidalar va normalar, umummajburiy tusga ega bo‘lmagan boshqa hujjatlarga ham taalluqlidir. Ya’ni ushbu hujjatlarni ma’muriy instruksiyaga kiritish uchun ular umumiy xarakter yoki mavhum xarakterda bo‘lishi, aniq xarakterda bo‘lmasligi lozim. Agar aniq xarakterda bo‘lsa (aniq shaxs yoki bir necha shaxsga qaratilgan bo‘lsa), ma’muriy instruksiya emas, balki (ma’muriy) individual akt hisoblanadi. Ta’kidlash joizki, ma’muriy instruksiyalar mavjudligi ma’muriy organlar o‘zlarining ichki hujjatlarida cheklanmagan doiradagi masalalar bo‘yicha hujjat chiqarishi mumkinligini anglatmaydi. Jumladan, ichki hujjat – ma’muriy instruksiyada normativ-huquqiy xarakterdagi, qonuniylik prinsipi, ma’muriy huquqning boshqa prinsiplarini buzadigan hujjatlar chiqarishi (garchi bunday hujjatlar ichki hujjat hisoblansa-da) mumkin emas. Bu borada O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligida quyidagi qoida mavjud: ayrim masalalar bo‘yicha ma’muriy organlar tomonidan beriladigan ko‘rsatmalar garchi normativ-huquqiy xarakterda bo‘lsa-da, normativ-huquqiy hujjat hisoblanmaydi, eng muhimi, bunday hujjatlar bekor qilinishi lozim va huquqiy amaliyotda qo‘llanilishi (jumladan, sudda ham) mumkin emas. «Vazirliklar, davlat qo‘mitalari va idoralarning normativ-huquqiy hujjatlarini tayyorlash va qabul qilish qoidalari»ning 6-bandi: «Normativ-huquqiy ko‘rsatmalarning normativ-huquqiy hujjat hisoblanmagan hujjatlarga (xat, telefonogramma, xususiy masalalar bo‘yicha tushuntirishlar, yakka tartibdagi xususiyatga ega hujjatlar va boshqalar) kiritilishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Normativ-huquqiy tusga ega bo‘lmagan, lekin normativ-huquqiy ko‘rsatmalarni o‘z ichiga olgan hujjatlar bekor qilinishi lozim va qo‘llanilmaydi». Download 1.64 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|