O‘zbekiston respublikasida ma’muriy protseduralarni takomillashtirish
Download 1.64 Mb. Pdf ko'rish
|
15.Нематов Ж. Ўзбекистон Республикасида Маъмурий просидураларни такомиллаштириш.-Тошкент2015
|
etish to‘g‘risidagi qarorda rad etish sabablari ko‘rsatilishi zarur. Bunda ikki jihat
nazarda tutilishi lozim. Birinchisi, rad etishning aniq va batafsil huquqiy asosi, ikkinchisi, qanday dalil (fakt)lar asosida rad etish to‘g‘risidagi qaror qabul qilinganligi. Ish yuzasidan qaror qabul qilish muddatlarining qonun bilan o‘rnatilishi 2 1 Sowa T., Yamada Y., Watari T. Gendai Gyouseihou Nyuumon (dai 2 han). Yuuhikaku. 2011. – P.126 – 128. 2 Sowa T., Yamada Y., Watari T. Gendai Gyouseihou Nyuumon (dai 2 han). Yuuhikaku. 2011. – P.130 – 131. 114 Yaponiya «Ma’muriy protsedura to‘g‘risida»gi Qonuni 6-moddasida arizalar yuzasidan ish yurituvning umumiy (standart) muddatlarini belgilash zarurligi o‘rnatib qo‘yilgan. Shuningdek, qonunning 7-moddasiga ko‘ra, ariza ma’muriy organga kelib tushgan kundan zudlik bilan arizani ko‘rib chiqishni boshlash talab qilinadi. Bunday norma amaliyotda arizaning ko‘rib chiqilishida umumiy, formal talablarga javob beradigan arizalarning barchasini ko‘rib chiqish muddati qachondan boshlanishiga aniqlik kiritadi. Yaponiya «Ma’muriy protsedura to‘g‘risida»gi Qonuni arizalar yuzasidan ish yurituv bo‘yicha boshqa talablarni ham o‘rnatgan. Masalan, uchinchi shaxslarning ham huquq va manfaatlariga ta’sir qiladigan masalalar yuzasidan (jamoaviy) ochiq tinglov majlislari o‘tkazish belgilab qo‘yilgan (10-modda). Bunda loyihalashtirilayotgan qandaydir zararli chiqindilar chiqaradigan zavod-fabrikalar yaqinida yashaydigan aholining ushbu masala yuzasidan fikrini eshitish nazarda tutiladi. Istalmagan qarorlar yuzasidan ish yurituv (istalmagan qarorlarning chiqarilish protsedurasi) Istalmagan qaror adresat (xususiy shaxs)ga nisbatan unga ma’lum bir majburiyat yuklaydigan yoki qandaydir huquqini cheklaydigan qarordir. Istalmagan qaror chiqarish protsedurasi ham yuqorida tushuntirilgan arizalar yuzasidan ish yurituvning protsessual talablariga ko‘p jihatdan o‘xshash. Jumladan, istalmagan qaror chiqarishda ham bunday qarorni chiqarish yuzasidan tegishli idoraviy yo‘riqnomalarning qabul qilingan bo‘lishi va e’lon qilinishi ma’muriy protsedura talabi sifatida qonunning 12-moddasida belgilab qo‘yilgan. Albatta, bunday yo‘riqnomalarda ma’muriy organlar qanday hollarda va qanday asoslarda istalmagan qaror chiqarishlari mumkinligi iloji boricha aniq belgilanishi zarur. Shu o‘rinda alohida ta’kidlash joizki, istalmagan qaror chiqarish bo‘yicha yo‘riqnomalarni e’lon qilishning arizalar yuzasidan ish yurituvning protsessual talablaridan farqli, o‘ziga xos jihatlari mavjud. Qanday noqonuniy xatti-harakatlari uchun xususiy shaxslarga istalmagan qaror chiqarilishi mumkinligi (ya’ni litsenziya, 115 ruxsatnoma va boshqa hujjatlarning bekor qilinishi, to‘xtatilishi) idoraviy yo‘riqnomalarda aniq belgilab qo‘yilsa va bunday yo‘riqnomalar e’lon qilinadigan bo‘lsa, ba’zi bir xususiy shaxslar tomonidan suiiste’molliklarga yo‘l qo‘yilishi, ya’ni bunday qoidalarni chetlab o‘tish va soxtalashtirish, yashirish kabi harakatlar sodir etilishi mumkin. Bundan tashqari, ba’zi bir sohalarning xususiyatidan kelib chiqib oldindan idoraviy yo‘riqnomada istalmagan qaror chiqarishning barcha asoslarini birma-bir belgilab qo‘yish imkoniyati mavjud bo‘lmaydi. Mana shu ikki asosdan kelib chiqib agar istalmagan qaror chiqarish bo‘yicha idoraviy yo‘riqnomani chiqarish maqsadga muvofiq emas deb topilsa, bunda istalmagan qaror chiqarish yuzasidan tegishli idoraviy yo‘riqnomalarning qabul qilingan bo‘lishi va e’lon qilinishi ma’muriy-protseduraviy talab sifatida amalga oshirilmasa ham bo‘ladi. Bunday asoslar mavjud bo‘lmasa, idoraviy yo‘riqnomalar qabul qilinishi va e’lon qilinishi shart. 1 Istalmagan qaror chiqarilishi protsedurasining ikkinchi protsessual talabi qabul qilinadigan qarorda tegishli qaror chiqarish sabablarining ko‘rsatilishidir. Bu haqda Yaponiya «Ma’muriy protsedura to‘g‘risida»gi Qonunining 14-moddasida tegishli qoida belgilangan, uning mazmuni «Arizalar yuzasidan ish yurituv bo‘yicha qabul qilinadigan arizani rad etish to‘g‘risidagi qarorda rad etish sabablari ko‘rsatilishi»ga o‘xshashdir. Eshitish protsedurasi Istalmagan qaror chiqarilishi protsedurasining uchunchi protsessual talabi taraflarning fikr (vaj)larini eshitishdir. Ushbu protsedura ikki ko‘rinishda bo‘lishi mumkin: a) og‘zaki fikr bildirish asosida amalga oshiriladigan tinglash (eshitish) protsedurasi; b) yozma tartibda taqdim etiladigan vaj (e’tiroz, fikr)larni bildirish protsedurasi. Og‘zaki fikr bildirish asosida amalga oshiriladigan tinglash (eshitish) protsedurasi qonunda ko‘rsatilgan hollarda oldindan xabardor qilish va ish yuzasidan adresatning fikrini eshitish asodida amalga oshiriladi. Bunday protsedurani 1 Sowa T., Yamada Y., Watari T. Gendai Gyouseihou Nyuumon (dai 2 han). Yuuhikaku. 2011. – P.133 – 134. 116 boshqacha qilib formal (rasmiy) eshitish protsedurasi deb ham atash mumkin. 1 Og‘zaki fikr bildirish asosida amalga oshiriladigan tinglash (eshitish) protsedurasi quyidagi protseduralarni o‘z ichiga oladi 2 : A) avvalo, formal eshitish protsedurasi o‘tkazilishidan ratsional muddat oldin taraf xabardor qilinishi talab etiladi. Ushbu xabarnomada kimga nisbatan va qanday mazmundagi istalmagan qaror chiqarilishi rejalashtirilayotganligi, bunday qarorning huquqiy asoslari, qarorning chiqarilishiga sabab bo‘lgan faktlar nimadan iborat ekanligi, eshitish protsedurasi qachon va qayerda o‘tkazilishi ko‘rsatib o‘tiladi (15-modda); B) bevosita formal eshitish protsedurasi qoida tarzida yopiq tarzda o‘tkaziladi (20-modda). Formal eshitish protsedurasida 3 tomon qatnashadi: formal eshitish protsedurasida raislik qiluvchi, qaror kimga nisbatan chiqarilayotgan bo‘lsa, o‘sha shaxs (taraf yoki adresat) va qarorni chiqarayotgan xodim. Formal eshitish protsedurasining boshida qanday mazmundagi istalmagan qaror chiqarilishi rejalashtirilayotganligi, bunday qarorning huquqiy asoslari, qarorning chiqarilishiga sabab bo‘lgan faktlar nimadan iborat ekanligi tushuntirib o‘tiladi. Shundan so‘ng ish bo‘yicha taraf hisoblangan xususiy shaxs yoki protsesga taklif qilingan boshqa manfaatdor shaxslar (protsess ishtirokchilari) tomonidan ish yuzasidan tegishli dalil, hujjatlar taqdim etilishi va fikrlar bildirilishi mumkin (16 – 17-moddalar). Shuningdek, ish bo‘yicha taraf raislik qiluvchining ruxsati bilan qarorni chiqarayotgan xodimga savol berish huquqiga ega (savol berish huquqi) (20-modda). Tarafda formal eshitish protsedurasi tugaguniga qadar muddatda ishga taalluqli bo‘lgan hujjatlar bilan tanishish huquqi ham mavjud (18-modda); C) formal eshitish protsedurasi yakunida uning natijalari yuzasidan raislik qiluvchi tegishli ish bayonnomasini hamda hisobotini qarorni chiqaradigan 1 Protsessual tabiatiga ko‘ra sud protsessiga o‘xshab ketgani uchun bunday og‘zaki fikr bildirish asosida amalga oshiriladigan tinglash (eshitish) protsedurasi formal eshitish protsedurasi deb ataladi. 2 Sowa T., Yamada Y., Watari T. Gendai Gyouseihou Nyuumon (dai 2 han). Yuuhikaku. 2011. – P.134 – 135. 117 ma’muriy organga taqdim etishi shart. Ma’muriy organ o‘z qarorini chiqarishda formal eshitish protsedurasi yuzasidan tayyorlangan bayonnoma va hisobotda ko‘rsatib o‘tilgan raislik qiluvchining ish yuzasidan xulosasini yetarli darajada inobatga olishi zarur (24 – 26-moddalar). Yozma tartibda taqdim etiladigan vaj (e’tiroz, fikr)larini bildirish protsedurasi Formal eshitish protsedurasiga nisbatan yengilroq qaror chiqarilishi rejalashtirilayotganida yozma tartibda taqdim etiladigan e’tiroz (fikr) bildirish protsedurasi amalga oshiriladi (13-modda). Yozma tartibda taqdim etiladigan e’tiroz (fikr) bildirish protsedurasi qoida tarzida faqat yozma tartibda tarafning ish yuzasidan o‘z vajlari, fikr-e’tirozlarini bildirishi shaklida kechadi. Ta’kidlash joizki, Yaponiya «Ma’muriy protsedura to‘g‘risida»gi Qonuni barcha ma’muriy sohalarni va ulardagi barcha protseduralarni qamrab olmaydi. Qonunning 3-moddasida bu haqda tegishli qoidalar o‘rnatib qo‘yilgan, misol uchun, parlament yoki sud tomonidan qabul qilinadigan qarorlar Yaponiya «Ma’muriy protsedura to‘g‘risida»gi Qonunining amal qilish doirasiga kiritilmaydi. Download 1.64 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|