O‘zbekiston respublikasida ma’muriy protseduralarni takomillashtirish

O‘zbekiston Respublikasida ma’muriy tekshirishning huquqiy asoslari
........................................................................................................................... 84 
Ma’muriy tekshirish va ma’muriy yustitsiya ........................................ 87 
O‘zbekiston Respublikasida ma’muriy tekshirishning huquqiy 
muammolari .................................................................................................... 90 
To‘rtinchi mavzu: Ma’muriy tartib-taomillar (ma’muriy protsedura). ... 97 
Umumiy tavsifi .......................................................................................... 97 
Ma’muriy tartib-taomillar (ma’muriy protsess) mohiyati ................. 103 
Rivojlangan davlatlarda ma’muriy protseduraning huquqiy tartibga 
solinishi ........................................................................................................... 107 
O‘zbekistonda ma’muriy tartib-taomillar (ma’muriy protsedura) .. 118 

---

4 
Ilovalar ..................................................................................................... 125 
 
 
 
 
 
 
 
 
KIRISH 
O‘zbekistonda mustaqillikning ilk kunlaridanoq davlat va jamiyat hayotini 
bosqichma-bosqich isloh etish, huquqiy davlat qurish, fuqarolik jamiyati institutlarini 
rivojlantirish, fuqarolarning davlat boshqaruvidagi ishtirokini ta’minlash kabi davlat 
boshqaruvi, aniqrog‘i, ma’muriy faoliyatni yanada demokratlashtirishga doir chora-
tadbirlar o‘tkazib kelinmoqda. Davlat boshqaruvi sohasidagi bunday o‘zgarish, 
islohotlar, albatta, doimiy ilmiy izlanish va yangiliklarga tayanadi. Shuning uchun 
ushbu o‘quv qo‘llanma doirasida O‘zbekiston Respublikasi hamda xorijiy davlatlar 
ma’muriy organlari (davlat boshqaruvi organlari) faoliyatining qiyosiy-huquqiy 
tahlili amalga oshirildi. 
O‘quv qo‘llanma qiyosiy-huquqiy tahlil asosida, muallif tahsil olgan xorijiy 
mamlakat – Yaponiya ma’muriy huquqidan kelib chiqqan holda yozilgan. Bundan 
tashqari, qo‘llanma doirasida AQSh tajribasiga ham murojaat qilingan, 

---

5 
O‘zbekistonning milliy, o‘ziga xos xususiyatlarini inobatga olib tegishli tahlillar 
amalga oshirilgan. Kitob xorijiy mamlakatlarda ma’muriy huquqni tushunishning 
o‘ziga xos jihatlaridan kelib chiqqan holda yozilganligi uchun unda ko‘plab yangi 
atama va tushunchalar qo‘llanilgan. Shu bois mavzularining nomlanishi hamda 
mavzularda qo‘llanilgan terminlar asosan xorijiy mamlakatlar ma’muriy huquqining 
o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan. Garchi O‘zbekiston ma’muriy huquq 
nazariyasi va amaliyotida bunday yangi tushuncha hamda terminlar ishlatilmasa-da, 
ma’muriy huquqni to‘laqonli tushunish uchun xorijiy mamlakatlarning ilg‘or 
tajribasini o‘rganish yurtimizda zamonaviy, yuqori malakali kadrlarni tayyorlashda 
juda muhim ahamiyatga egaligini alohida ta’kidlash zarur. 
Muallif ma’muriy huquqning boshqa mavzularida ham xorijiy mamlakatlar 
tajribasini qiyosiy-huquqiy tahlil asosida tadqiq etishni maqsad qilganligini inobatga 
olib o‘quv qo‘llanma davomiy mavzularning bir qismi sifatida chiqayotganligini 
alohida ta’kidlaymiz. Keyingi qo‘llanmalarda ma’muriy akt, ma’muriy shartnoma 
kabi masalalarni yoritib berish rejalashtirilmoqda. 
O‘quv qo‘llanmada to‘rtta mavzu tahlil qilinadi. 
Ma’muriy organlarning faoliyatini amalga oshirish ma’lum bir huquqiy asosga 
ega bo‘lishi lozimligidan kelib chiqqan holda birinchi mavzu ma’muriy qonunchilik 
jarayoniga bag‘ishlangan. Ma’muriy organlar tomonidan chiqariladigan qonunosti 
hujjatlari ularning turlari, milliy qonunchiligimizdagi tartibga solinishi, muammo va 
xorij tajribasi asosidagi yechimlar haqida fikr yuritilgan. 
Ma’muriy organlar o‘z faoliyatinining huquqiy asosini shakllantirganidan keyin 
ma’lum bir rejalar ishlab chiqadi. Bu haqda ikkinchi mavzuda ma’muriy reja, uning 
turlari, milliy qonunchiligimizdagi tartibga solinishi, muammo va xorij tajribasi 
asosidagi yechimlar haqida gap borgan. 
Uchinchi mavzuda esa ma’muriy organlar faoliyatining bir ko‘rinishi sifatida 
ma’muriy tekshirish haqida gapirilgan.
Nihoyat, to‘rtinchi mavzu ma’muriy protsesga bag‘ishlangan. 

---

6 
Ta’kidlash joizki, birgina o‘quv qo‘llanma doirasida xorijiy mamlakatlarda 
ma’muriy huquqni tushunishning o‘ziga xos jihatlarini ochib berish qiyin, shu bois 
muallifning hozirgacha amalga oshirilgan ilmiy izlanishlaridan kelib chiqib ushbu 
o‘quv qo‘llanmada asosan Yaponiyaning ma’muriy huquq sohasidagi yirik olimlari 
ilmiy ishlariga murojaat qilindi. 
Muallif hali uncha ham ko‘p bо‘lmagan adabiyotni mutolaa qilgani bois ba’zi bir 
noto‘g‘ri fikrlar bo‘lishi tabiiy. U kelajakda yanada chuqur izlanishlar olib borib 
xatolarini tuzatishga harakat qiladi hamda boshqa olimlar tomonidan bildiriladigan 
tanqidiy fikrlarni kutib qoladi. O‘ylaymizki, bunday ilmiy izlanish O‘zbekiston 
Respublikasida ma’muriy huquq rivoji, o‘z o‘rnida, mamlakat huquq sohasining 
taraqqiyoti, umuman, davlatimizning xalqaro miqyosda munosib o‘rinni egallashiga 
va rivojlanishiga xizmat qiladi.