O‘zbekiston tarixi

4. 
O’zbekistonlik jangchyilarning fashizmni tor-mor etishdagi jasoratlari 
O’zbekiston xalqining badarg’a qyilingan 
xalqlarga g’amxorligi 

---

Urushning dastlabki kunlaridaoq G’arbi chegaralardagi harbi qo’shyilmalar tarkibida 
xizmat qyilaotgan o’zbekistonliklar fashist bosqinchyilarga qarshi jangga kirdyilar. Chegarada 
jolashgan Brest qal’asining 50 dan ortiqroq myilllatga mansub jangchyilari orasida o’zbeklardan 
Donior Abdullaev, Bobohalyil Kashanov, Ahmad Aliev, Nurum Siddiqov, Uzoq O’taev va 
boshqalar bor edi. Ular qal’a himoachyilari byilan elkama-elka turib dushmanning katta 
kuchlariga qarshi qarib bir o davomida oxirgi tomchi qonlari qolguncha jang qyildyilar. 
O’zbekistonlik jangchyilar qatnashgan Brest, Smolensk, Kiev, Odessa, Sevastopol va 
Leningradning qahramonona himoasi fashistlar Germaniasining «ashindek tez urush» qyilish 
rejasiga dastlabki zarba bo’ldi. 
1941 
- 
yil 
kuz-qish 
olarida 
Moskva 
ostonolarida haot-mamot janglari bo’ldi. Moskva
ostonalaridagi ana shu dahshatli janglarda O’zbekistonlik jangchyilar ham sabot-matonat, uksak 
harbi mahorat ko’rsatdyilar. Janubi-G’arbi front tarkibidagi 353-tog’-o’qchi polki jangchisi 
Qo’chqor Turdiev katta jasorat ko’rsatdi. U 1941 - yil 25 oktabrda safdoshlari byilan razvedkaga, 
so’ngra «tyil» olib kelishga uboryildi. Otishmada barcha quroldoshlari halok bo’lgan Qo’chqor 
Turdievning bir o’zi dushmanning bir DZOTini va 9 askar va zobitini o’q qyilib, 3 tasini asirga 
olib keldi. Bu jasorati uchun Qo’chqor Turdiev o’zbekistonlik jangchyilar orasida birinchi bo’lib 
Qahramon unvoniga sazovor bo’ldi. 
Toshkentda uzoq - yillar xizmat qyilgan general I.V.Panfyilov Almati shahrida 
turkistonliklardan divizia tuzdi. Uning komandirlari tarkibida Toshkent pioda byilim urti va 
O’rta Osio harbi okrugining harbi-siosi byilim urtida ta’lim olgan 180 zobit bor edi. General 
I.V.Panfyilov diviziasi Moskva ostonalaridagi Volokolamsk o’nalishida qattiq janglar qyildi. 
Divizia jang madonida dushmanning 114 tankini, 26 ming askar va zobitlarini, 5 samolot va 
boshqa ko’plab texnikasini o’q qyildi. 
O’zbekistonda tuzyilgan 258-o’qchi diviziasi askarlari Moskva ostonalaridagi janglarda 
9000 dan ko’proq dushmanning askar va zobitlarini er tishlatib, 137 aholi ashadigan punktlarni 
ozod etib, birinchyilardan bo’lib Oka darosiga chiqib oladi, ko’plab jangovar texnikani qo’lga 
tushiradyilar.
Moskva himoachyilari orasida o’zbek qizi Zebo G’anieva ham bor edi. 1942 - yil 21 ma 
kunigacha 23 fashistni er tishlatdi. 16 marta razvedkaga borib, dushman to’g’risida qimmatli 
ma’lumotlar olib keldi. Zebo G’anieva jasorati uchun Qizyil Baroq ordeni byilan mukofotlandi. 
Moskva ostonalarida o’zbekistonlik merganlar - Ishoqov 354 fashistni, Abubekov 229, 
usupov 132, Madaminov 123 fashist askar va zobitlarini er tishlatdyilar. 1753 nafar 
o’zbekistonlik jangchyilar «Moskva mudofaasi uchun» medali byilan mukofotlandyilar.