O'zbekiston tarixi

 A’zamxo‘jayev S. Turkiston muxtoriyati. Т.: Fan, 1996, 34-bet. 
2
A’zamxo‘jayev S. Turkiston mustaqilligi va biriligi uchun kurash sahi- falaridan. - Т.: 
Fan, 1996, 32-bet. 
3
 A’zamxo‘jayev S. Turkiston mustaqilligi va birligi uchun kurash sahifalaridan. Т.: 
Fan, 1996, 32-bet. 
4
Хасанов М. «Кокандская автономия и некоторые еѐ уроки». «Общественные 
науки в Узбекистане», 1990, № 2, 43-bet. 
46 

---

Turkiston muxtor jumhuriyati mafkurasining negizini Islom dini 
g„oyalari tashkil etishi 
qurultoyda 
maxsus 
ko„rsatildi. Bu 0„lka 
musulmonlarining II va III qurultoylarida ham ta‟kidlangan edi. 
Qurultoy o„z ishini yakunlashi oldidan yana bir marta Turkiston Muxtor 
jumhuriyat deb e‟ Ion qilinganini tantanali sur‟atda takrorlaydi. Noiblar bu 
so„zlarini tik turib tingladilar, xudoga shukronalar bildirib, Qur‟oni Karim 
suralaridan tilovat qildilar
1
. 
Turkiston muxtoriyatining muvaqqat hukumat nomidan uning a‟zolari 
M.Tinishpayev, M.Cho„qayev, U.Xo„jayev, Yu.Og„ayev, O.Mahmudov, 
A.O„razayev, I.Shoahmedov, S.Gersfeld imzosi ostida xalqqa qarata 
murojaati e‟lon qilindi. Murojaatnoma «Ulug„ Turkiston»da (1917-yil 8-
dekabr) e‟lon etildi. 
Murojaatda ko„p millatli Turkiston xalqining istagiga muvofiq 
demokratik inqilobning ulug„ asoslari bo„lmish xalqlaming ozodligi, 
millatlaming o„z taqdirini o„zi belgilashini amalga oshirish maqsadida 
Turkiston umummusulmonlarining favqulodda 0„lka qurultoyi Turkistonni 
Rossiya Federatsiyasi Jumhuriyatining tarkibidagi muxtor jumhuriyat, deb 
e‟lon qilgani qayd etiladi. 
0„lkadagi jamiki uyushmalar oldida turgan muhim va mas‟uliyatli 
masalalami e‟tiborga olib, Turkistonda yashayotgan turli millatlar ijtimoiy, 
iqtisodiy, madaniy taraqqiyot darajalarini hisobga olib va ular o„rtasida 
do„stlikni ta‟minlash uchun o'lkaning hamma joylarida tartib va intizom 
o„matish maqsadida oika musulmonlar qurultoyi Muvaqqat Turkiston xalqi 
Kengashi (Milliy majlis)ni sayladi, mazkur Kengashi hay‟ati Turkiston 
muxtoriyatining muvaqqat hukumatini tashkil qildi, deyiladi unda. 
Bu hukumat zimmasiga mumkin qadar tezroq Turkiston Ta‟sis majlisini 
chaqirish, Turkiston xalqini oziq-ovqat bilan ta‟minlash choralarini ko„rish, 
shu maqsadda «Sharqiy-Janubiy Ittifoq» bilan aloqa o„matish, o„lka 
muxtoriyati moliya ishlarini ta‟sis qilishga kirishish, xalq milisiyasini tashkil 
qilish, mahalliy millatlar huquqlarini himoya qiluvchi tadbirlar belgilash, 
askar tashkil qilish va boshqa vazifalar yuklatilganligi murojaatda ta‟kidlandi. 
Umummusulmonlar o„lka qurultoyi birlik, hurriyat, tenglik asoslarini 
tasdiq etdi. Turkistonning barcha fuqarolarini, musul- monlarini, rus 
yahudiylarini, 
ishchi, 
askar 
va 
Yevropalik 
dehqonlami, 
o„lkadayashovchihammaelat,xalqlami,shaharvazemstvoidoralarini, 
1