O'zbekiston tarixi

' Jazo muddatini o‘tab bo‘lgach, Aziz Lazizzodaga o‘sha yeming o‘zida yashab qolishga 
ruxsat etildi. Etti yildan so‘ng u Toshkentga keldi. 1949-yilda yana qamoqqa olinib, Sibiming 
Krasnoyarsk oikasida doimiy yashash uchun surgun qilindi. Oradan besh yil o‘tgach, 1954-
yilda unga o‘z vataniga qaytishga ruxsat berildi. 
2
SSSR Xalq komissarlari qoshidagi maxsus Davlat siyosiy Boshqarmasining 0‘rta 
Osiyo (Toshkent)dagi vakolatli vakilligi arxivi. P-22291 ish, 3-jild, 15-varaq.
3
 0‘sha joyda, 706-varaq.
296

---

ikki a‟zo)dan iborat boiimlari tuzilganligi haqida axborot bergan. Shu bilan 
birga u eski tashkilotning dasturi hozirgi sharoitga to„g„ri kelmasligi va 
yangi tashkilotga GPUni chalgitish maqsadida ko„proq yoshlami jalb qilish 
zamrligini aytgan va o„z so„zining yakunida shunday degan: «Hozir 
maktablarda milliy ruh qolmadi. Bu masalada hech qanday ish qilinmayapti. 
Agar ahvol shunday davom etaversa, o„zbeklarda milliy mh yo„qolib ketadi. 
0„zbekiston ruslar oyog„i ostida qoladi». 
«Milliy istiqlol» o„ta maxfiylikda ish yuritdi. Unga a‟zolami qabul 
qilish ham butunlay maxfiy va ixtiyoriylik, Vatan oldidagi o„z burch va 
mas‟uliyatini toia his etish asosida o„tkazildi. Buning uchun, awalo, «Milliy 
istiqlol»ga kimvchi uning bir a‟zosidan tavsiya olishi shart boigan. Shundan 
so„ng u maium muddatda sinovdan o„tgach, qat‟iy tartib-qoida asosida uch 
kishi guvohligida tashkilotga qabul qilingan. Qizigi ham, hayratlanarli 
tomoni ham shundaki, u o„zini olib kelgan kishidan boshqa ikkalasi bilan 
tutash boimaydi, ulaming borligini sezib, kimligini bilmagan holda 
qasamyod ichadi. 
Bu to„g„rida «Milliy istiqlol» Markazi «uch»ligining a‟zosi Salimxon 
Tillaxonovning ushbu yozuvlari diqqatga sazovordir: «Men belgilangan 
muddatda, kechqumn Ilhom Islomovni G„ofinjon Musoxonovning uyiga olib 
bordim. Bizning kelganimizni bilib, darvozani uning o„zi ochdi-da, o„zini 
chetga oldi. Biz qorongi mehmonxona orqali ichkari xonaga kirdik. Parda 
orqasida Asadulla Xojixonov qasamyod so„zini takrorlab eslatdi. U shundan 
iborat edi: «Men shu daqiqadan boshlab «Milliy istiqlol» tashkilotiga 
kiraman. Uning barcha buyruqlarini hech qanday e‟tirozsiz bajaraman, 
uning oldidagi maqsadi ro„yobga chiqishi uchun kerak boisa jonimni, butun 
molu dunyomni qurbon qilishga tayyorman. Uning sirlarini hech qachon, 
hech kimga oshkor qilmayman, buning uchun vijdon va iymonu e‟tiqodim 
bilan xudovandi Karim oldida qasam ichaman». Shundan so„ng I.Islomov bu 
qasamyodni bir qoiini Qur‟oni Karim, ikkinchi qoiini to„pponcha ustiga 
qo„yib qayta takrorladi»
1
. 
Mana shu qasamyod bilan sho„ro bosqiniga qarshi kurash mas‟uliyatini 
o„z bo„yniga olgan yuzlab istiqlolchilaming aksariyati bir -birlarini 
bilmagan holda buyuk maqsad - Vatan mustaqilligi