O'zbekiston tarixi

fabrikasi direktori o'rinbosari. Ivanovodagi Sanoat akademiyasini bitirgach (1935-1938), 
Buxoro viloyat partiya Qo'mitasining birinchi kotibi. 1938- 1950-yillarda 0‘zSSR XKSh raisi. 
1954-1957-yillarda 0‘zbekiston SSR Ministrlar Soveti raisining o‘rinbosari va 0‘zbekiston 
SSR Davlat Reja Komissiyasining raisi, 1960-1964-yillarda SSSR ning VDRdagi 
elchixonasida Iqtisodiy masalalar bo‘yicha maslahatchi. 1966-yildan 0‘zSSR Mahalliy sanoat 
vaziri. U 5 marta Lenin Nishoni, «Mehnat Qizil Bayroq», «Hurmat belgisi» va boshqa nishon 
va medallar bilan mukofotlangan.
2
Usmon Yusupov. Sho'rolar davrining davlat va siyosat arbobi. 1900-yilda Farg'ona 
viloyatining Kaptarxona qishlogida tug‘ilgan, 1966-yilda Toshkentda vafot etgan. 1916-yilda 
Yangiyoidagi paxta tozalash zavodida ishchi boiib ishlagan. Toshkent Binokor ishchilar 
uyushmasida rais boigan. 1926-1928-yillarda Toshkent kasaba uyushmalari okrug kengashi 
raisi. 1929-yildan 0‘zKompartiya MQ a’zosi va MQ kotibi. 1931-yildan VSSPS 0‘rta Osiyo 
Byurosi raisi. 1937-1950-yillarda 0‘zKompartiya MQ birinchi kotibi. 1950-yildan SSSR 
paxtachilik vaziri. 1953— 1955-yiliar 0‘zbekiston Vazirlar Kengashi raisi.
3
 0‘zRMDA, R-837-fond, 27-ro‘yxat, 104-ish, 1-varaq.
383 

---

Faqat 1923-yilning o„zidagina SSSR byudjetidan Turkiston ASSRga oltin 
hisobida 1 million so„m, 1924-yilda esa 2 million so„mdan ko'proq pul 
berildi. Bu pul mablag„lardan tashqari Turkiston Sho„rolari XII qurultoyi 
qarorlariga binoan, maorif va madaniy qurilish ehtiyojlariga mahalliy 
byudjetning 35 foizi berildi. 
Butunxorazm Sho„rolarining IV qurultoyi (1923-yil oktabr) qarorlariga 
asosan 1923-1924-yilgi davlat byudjetidagi mablag„ning 40 foizgacha qismi 
xalq maorifi va madaniyatini rivojlantirishga safarbar qilingan edi
1
. 
Faqat 1923-yilning o„zida Xorazmda katta yoshdagilar uchun 20 ta 
savodsizlikni tugatish maktablari ochildi, ularda 767 kishi o„z savodini 
chiqardi. Po„rsi, Xo„jayli, Qo„ng„irot va Ali Eli tumanlarida qozoq va 
turkman tillarida ham ana shu singari savodsizlikni tugatish maktablari 
ochilgan edi. Umuman Xorazm Respublikasida 
1920- 
1924-yillarda jami boiib, 1800 dan ortiq kishi 
savodsizlikni tugatish maktablarida o„qib savodxon boigan edi
2
. Xalq 
maorifiga sarflangan kapital mablagiar birinchi besh yillikda 395,5 million 
so„mni tashkil etgan boisa, ikkinchi besh yillikda 1162,5 million so„mga
3
teng boidi. 
Ana shu ko„rilgan tadbirlar natijasida Sho„rolar manfaatiga xizmat 
qiluvchi xalq maorifi tarmoqlari muttasilo„sib bordi. 1921-22 o„quv 
yilidayoq respublikada mingdan ortiq maktablar, savodsizlikni tugatish 
kurslari va tarmoqlari boiib, ularda 50 ming kishi xat-savod o„rgandi. Ammo 
shunga qaramasdan Sho„ro hukumati 0„zbekiston Xalq Maorifining 
ehtiyojlari uchun Ittifoqning boshqa respublikalari bilan taqqoslaganda kam 
mablag„ ajratdi. Buni quyidagi raqamlar ochiq ko„rsatadi: 1927-yilda 
0„zbekiston Xalq Maorifi ehtiyojlari uchun ajratilgan mablag„ faqat 9,3 
foizni tashkil etgani holda bu ko„rsatgich RSFSR da - 14,4%, Ukrainada - 
12,8%, Kavkaz ortida- 14,2% va Turkmanistonda - 11,1% ga teng boigan
4
. 
0„zbekistonda umumtaiim maktablari soni 1924—25 o„quv