O'zbekiston tarixi

1
Сафурди А. К. Некоторым итогам политехнизации национальных школ. - 
Революция и национальность. 1932, 7-son, 108-bet. 
2
А.П. О школьном строительстве в республиках Средней Азии. - 
Просвещение национальностей, 1937, 5-son, 45-bet. 
3
 О некоторых итогах и перспективах культурного строительства в УзССР. 
«Социалистическая наука и техника», 1934, № 5. С.7-9. 
386

---

Unda keltirilgan ma‟lumotlarga qaraganda, 1932-1933 o„quv yilida 
0
„zbekistonda savodsizlikni tugatish maktablarida 2,3 ming kishi 
0
„qitilgan, 
ulardan bor-yo„g„i 35 foizi o„qishni tugatgan va shu tarzda hukumatning 
savodsizlikni tugatish bo„yicha belgilagan muddatlari barbod bo„lgan xalq 
taiimidagi bunday achinarli ahvol haqidagi maiumotlami keltirish bilan bir 
qatorda muallif (ism-familiyasi noma‟lum) ularga mutlaqo zid ravishda 
boshlang„ich maktablarda o„quvchilar soni sezilarli «o„sganligi» haqida 
xulosa qiladi
1
. 
Xalq ta‟limi taraqqiyoti sur‟atlarining pasayishi va uning sifatining 
yomonligi awalo o„qituvchi kadrlar qo„nimsizligi va ulami siqib chiqarish 
bilan bogiiqdir. Faqat Qoraqalpog„istonda o„tkazilgan «tozalash» natijasida 
700 ta o„qituvchidan 120 ta qolgan, xolos. 
Ko„p hollarda Sho„ro taiim-tarbiya tizimiga nisbatan xalq orasida salbiy 
munosabatda boiish hollari ham mavjud boigan. Faqat 1927-yilning o„zida 
14 o„qituvchiga nisbatan hujum uyushtirilgan va shundan 7 kishi oidirilgan
2
. 
0„qituvchi kadrlami darajasi past maiumotlilar bilan almash- tirish, 
yozuv islohoti natijasida arab alifbosiga asoslangan eski o„zbek yozuvini 
lotin shrifti bilan keyinchalik esa kirillitsaga almashtirilishi xalq ta‟limi 
taraqqiyotini ancha to„xtatib, orqaga surib qo„yadi. 
Oliy ta’lim. Sho„ro hukumati oliy maiumotli, yuqori malakali 
mutaxassislarga ega boimasdan turib mustamlaka Turkistonida o„zining 
bosqinchilikdan ko„zlagan maqsadlarini ro„yobga chiqara olmasligini yaxshi 
bilar edi. Buni 1898-yilda boiib o„tgan Andijon qo„zg„olonining tajribasi 
ochiq-oydin 
ko„rsatgan edi. 0„sha paytdayoq yuqori doiradagi 
mustamlakachilar orasida mahalliy xalqning tili, madaniyati va urf-odatini 
bilmaslik bu qo„zg„olonning boshlanishiga asosiy sabab boidi, degan fikr 
boigan. Shu boisdan ham mahalliy aholi bilan «Yaxshi muomala»da boia 
oladigan xodimlar tayyorlash maqsadida mustamlakachilaming xotin- 
qizlari uchun Toshkentda 250 nafar talabaga moijallangan maxsus oliy 
o„quv yurti ochish g„oyasi ilgari surilgan edi va bu haqda o„z davrida «oq 
podshoh» hazratlariga murojaat qilingan edi. Bu haqda «Turkestanskiy 
kurer» gazetasi o„zining 1911-yil 4-sentabr sonida