O'zbekiston tarixi
Download 6.43 Mb. Pdf ko'rish
|
a Sagdullayev uzb tarix
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ikkinchidan
- Uchinchidan
|
Birinchidan,
SSSR ham bu sulh evazidan o„zining eng asosiy va xavfli raqibi Germaniyadan «ko'ngli to„q» bo„ladi. Shu bois u o„zining asosiy diqqat-e‟tiborini Uzoq Sharqqa qarata olar edi. «Sovet Ittifoqi uchun, - deb yozishadi G'arbiy Germaniyalik tadqiqotchilar M.Barch, X.F. Shebesh va R.Sheppelman, - 1939-yilgi vaziyat og„ir edi. U ochiqdan-ochiq dushman qo'shnilar bilan o„ralgan bo„lib, butkul yakkalanib qolgan edi. Buning ustiga u Sharqdagi xavfli raqib bo„lgan Yaponiya bilan... urush holatida edi» 2 . Ikkinchidan, SSSR Germaniya bilan tuzilgan avgust shartnomasi tufayli o'zining Shimoliy-G„arbiy chegaralarini bemalol kengaytirib oldi. SSSR 1939-yil sentabr oyining ikkinchi yarmida G„arbiy Belorussiya va G„arbiy Ukraina yerlarini egallab olganda, shu yilning 30 noyabrida u Finlyandiyaga qarshi urush e‟lon qilib 1940- yil 12-martdagi shartnomaga asosan, Finlyandiya hisobidan o„zining shimoliy chegaralarini ancha kengaytirganda va nihoyat, 1939- yil kuzidan 1940-yil yoziga qadar olib borilgan janglar natijasida Boltiqbo„yi respublikalarini Qizil Armiya okkupatsiya qilganda ham Germaniya SSSRga xalaqit bermadi, betaraf turdi. Uchinchidan, SSSR 1939-yildagi avgust shartnomasini tuzish orqali vaqtdan yutdi, SSSRni 1939-yildayoq Germaniya bilan urushga tortishga qaratilgan imperialistik davlatlaming, birinchi 1 Новая и новейшая история. - М.: Наука,1993, № 1, 94-bet. 2 Sovet jamiyati tarixi sahifalari. Т.: O'qituvchi, 1991, 287-bet. 466 navbatda Germaniyaning ittifoqchisi bo„lgan Yaponiyaning rejalarini buzib yubordi. Ana shu nuqtayi nazardan qaraganda, sobiq SSSRning sobiq Prezidenti aytganidek, «...23 avgustdagi hujum qilmaslik to„g„risi- dagi SSSR- Germaniya bitimi agar realistik pozitsiyalarda qat'iy turilsa, shak-shubhasiz edi» 1 . Ammo 1939-yil 29-sentabrda SSSR bilan Germaniya o„rtasida do„stlik va chegara to„g„risidagi shartno- maning imzolanishi mutlaqo mantiqsiz va tushunarsiz bo„lib, SSSRning jahon hukmronligini da‟vo qiluvchi maqsadlarini yanada ochiqroq oshkor qilib qo„ygan edi. Shu boisdan ham bu shartnoma kommunistik harakat birligini buzdi va Komintemning halokatiga sabab bo„ldi. Balki, navbatdagi shartnoma ham strategik maqsad yo„lida o„ziga xos taktik uslub rolini o„ynashi kerak bo„lgandir, nima bo„lganda ham Gitler bosh bo„lgan Germaniyaning fashistik davlat mashinasi bu uslubga endi e‟tibor qilmadi, uni nazarga ham ilmadi, SSSRga qarshi urush harakatlarini boshlab yubordi. Urushning dastlabki uch hafitasi davomida nemis-fashist qo„shinlari Shimoliy- G„arbiy yo„nalishda 400 km dan 450 km gacha, G„arbiy yo„nalishda 450 km dan 600 km gacha, Janubiy-G„arbiy yo„nalishda 300-350 kmgacha mamlakat ichkarisiga kirib bordi. Gitlerchilar Latviyani, Litvani, Belorussiyaning bir qismini va Ukrainaning o„ng sohil qismini bosib olib, RSFSRning G„arbiy oblastlari chegaralariga yaqinlashib qolgan edilar. Leningrad, Smolensk, Kievga xavf sola boshladilar. Sovet mamlakati ustida ajal xavfi paydo bo„ldi. Kommunistik partiya bu urushni «Ulug„ Vatan urushi» deb e‟lon qildi. Bu partiyaning dohiysi I.Stalin Oliy Bosh Qo„mondon lavozimi bilan bir qatorda SSSR Mudofaa Xalq Komissari, partiya Markaziy Qo„mitasining bosh kotibi, Xalq Komissarlari Sovetining raisi, Davlat Mudofaa Qo„mitasining raisi lavozimlarini o„zida markazlashtirib oldi. Hamma kuch- vositalar mamlakat mudofaasiga safarbar qilindi. Bu urushda 0„zbekiston nega qatnashdi? Urush o„zbek xalqi uchun ham Ulug„ Vatan urushi edimi? Yo„q! U o„zbeklar uchun Ulug„ Vatan urushi emas edi. Bizning Vatanimizni Russiya bosqinchilari bosib olgan edilar, biz mustamlaka, qullik asoratida edik. Bu urushda o„zbek xalqi mustamlaka bo„lganligidan qatnashishga majbur edi, qatnashmasligi esa mumkin emas edi. Download 6.43 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|