Өзбекстан республикасы жоқары ҳӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги

type
Tform1 = class(TForm)
Button1: TButton;
Label1: TLabel;
procedure ButtonlClick(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
varForm1: TForm1;
Строка
TForm1 = class(TForm)
TForm стандарт класынан дүзилген TForm1 диң жаңа классын анықлайды (үлги бойынша жаратылған).
Form1: Tform1;
қатарлары бул класс экземплярын Form1 аты менен жаратады. TForm1 стандарт класы бос Windows-айнаны сүўретлейди. Бул компонентлердиң сүўретлениўи төмендеги қатарларға ийе болады:
Button1: TButton;
Label 1: TLabel;
Булар Button компоненти Tbutton1 стандарт классының экземпляры екенлигин, ал Label1 компоненти Тlabel класы экземпляры екенлигин көрсетеди. Tform1. ButtoniСlick процедурасы соңында скобкада шақырыў параметри көриниси келеди:
Sender: Tobject
(Sender параметри Tobject класына киреди). Процедуралар бир емес, бирнеше параметрлерге ийе болыўы ямаса улыўма ийе болмаўы мүмкин. Шақырыў параметрлери (олар бар болса) процедура иске асырған алгоритмниң конкрет жумыс орынлаўына сазлаў ушын хызмет етеди. Sender параметри жәрдеминде Button1Click подпрограммасы, OnClick ўақыясы қандай компонент жаратқанын анықлаўы мүмкин. Барлық қатар толығы менен
procedure TFormI.Buttoniciick(Sender: TObject);
процедура заголовкасы деп аталады. Оны «;» символы жуўмақлайды. Бул символ Object Pascal да әҳмийетли орын тутады. Бул-тил систаксисиниң шәртли талабы.
Төмендеги қатарлар процедура денесин анықлайды:
begin
end;
begin (начало) сөзи процедура жумысының алгоритмин тәрийплейтуғын қосымшалар избе-излигиниң басланыўы ҳаққында, ал end (конец) сөзи бул избе-изликтиң тамамланыўы ҳаққында компиляторға сигнал береди. Бизиң жағдайымызда процедура денеси ҳәзирше қадайда бир ҳәрекеттиң тәрийплениўине ийе емес: Delphi процедура ушын таярлаў иследи, бирақ ол бул процедураның неге арналғанын билмейди. Денени керек қосымшалар менен толтырыў-программисттиң жумысы.
Бизге мына шәрт әҳмийетли, button1 компонентасын ҳәр бир басқанда басқарыў процедура денесине бериледи, демек, begin ҳәм end сөзлери арасында биз бул ўақыяға жуўап ретинде орынланатуғын программа фрагментин жазыўымызға болады.
Буған исениў ушын кнопканы «даўыслы» етемиз: begin…end сөзлери арасындағы бос қатарға
MessageBeep (МВ_ОК);
қосымшасын киритемиз ҳәм компонентлердиң даўыс системасын жалғап программаны ислетемиз. Енди button1 кнопкасын басқанда жуўап ретинде компонентлер динамикасында даўылы сигнал бериледи. Қойылған қатар стандарт процедураға қатнас жасайды.
ЖУЎМАҚ

• 
  Delphi-программаны жаратыў процеси 2 фазаға бөлинеди: форманы дүзиў фазасы ҳәм кодлаў фазасы.
  
• 
  Форманы дүзиў политрадан компонентти таңлаў ҳәм оларды формаға жайластырыў жәрдеминде иске асырылады.
  
• 
  Программист формадағы қәлеген компонентти мыщь жәрдеминде жылыстырыўы ҳәм өлшемин өзгертиўи мүмкин.
  
• 
  Компонентке керек қәсийетти бериў ушын объектлер инспекторының Properties бети пайдаланады.
  
• 
  Компонент ўақыяға жуўап бериўи ушын, программист ўақыяны ислеўшини жаратып, оның атын объектлер инспекторының Events бетинде көрсетиўи керек.
  
• 
  Ўақыяны ислеўши қурамалы атқа ийе болған процедура көринисинде исленеди. Аттың бир бөлими форма ушын класс атынан турады. Екинши бөлими бириншисинен точка менен бөлинеди ҳәм еркин болыўы мүмкин. Егер, Delphi автомат түрде ислеўши ушын заготовканы дүзсе, онда аттың екинши бөлими компонент аты ҳәм ўақыя атының On предлогының бирикпесинен турады.
  
• 
  Процедура денеси begin….end сөзлери менен шегараланған ҳәм Object Pascal тилиниң бөлек қосымшаларынан (операторларынан) дүзиледи. Ҳәр бир қосымшаның соңында точкалы үтир қойылады.
  
• 
  Компонентлер қәсийети программаны орынлатыў этабында өзгериўи мүмкин.