Өзбекстан республикасы жоғары және орта арнаулы білім беру уәзірлігі

2.5.2. Оқушылардың білім алғанын (үлгерімін) дигностика-лау және бақылау принциптері.
Оқушылардың білім алғанын (үлгерімін) диагностикалау және бақылау-дың негізгі принциптері әділеттілік (объективтілік), жүйелілік (системалы-лық), көрнекілік (жариялылық) болып есептеледі.
Әділеттілік (объективтілік) ғылыми дәлелденген диагностикалық тест-тер (тапсырмалар, сұрақтар) мазмұнын, диагностикалық рәсімдерін (проце-дурасын) педагогтың барлық білім алушылармен тең, достық қарым-қатына-сын және білім, іскерліктерді бағалаудың дәл, бірдей белгіленген критерий-лерін (өлшемінде) өз ішіне алады. Іс жүзінде диагностикалаудың әділдігі қой-ылған бағалар әрдайым бақылау методтары мен тәсілдеріне және диагности-калауды жүргізген оқытушыға байланыссыз түрде дәл болуын көрсетеді.
Жүйелілік (системалылық) принципінің талабы бойынша диагностика-лық бақылауды дидактикалық процестің барлық этаптарында – білімдерді бастапқы қабылдаудан оны іс жүзінде қолдануға дейін жүргізу керек. Жүйе-лілік барлық оқушылар оқу мекемелеріне келген күннен бастап соңғы күнге дейін үнемі диагностикалауға тартылатынын көрсетеді. Білім алушылардың меңгеруі керек болған барлық маңызды нәрселерді сенімді тексеру үшін ба-қылауды жиі-жиі өткізу керек. Жүйелілік принципі диагностикалауды ком-плексті түрде өткізуді талап етеді, сонда ғана бақылаудың, тексерудің, баға-лаудың әртүрлі формалары, методтары және тәсілдері өзара және бірге ты-ғыз қарым-қатынаста пайдаланылатын, бір мақсатқа бағынатын болады. Бұл диагносткалаудың кейбір методтарын әммебап болуға жол бермейді.
Көрнекілік (жариялылық) принципі, ең алдымен, барлық білім алушы-ларды бір түрлі критерийлер бойынша ашық сынаудан өткізуді көрсетеді. Диагностикалау барысында белгіленген әрбір оқушының рейтингі көрнекілік және салыстырмалы сипатқа ие болады. Жариялылық принципі, сондай-ақ, бағаларды жариялауды және дәлелдеуді талап етеді. Баға – бұл оқушылар-дың өзіне қойылатын талаптың мөлшерін, сондай-ақ педагогтың әділеттілігін өлшейтін бағыты. Бұл принципті іске асырудың қажетті шарты әрбір өткізіл-ген диагностикалау нәтижелерін жариялап бару, мүдделі адамдар қатысуын-да талқылау және талдау, кемшіліктерді жоюдың перспективалы жоспарла-рын жасау.