O`zbekstan respublikasi xaliq ta`lim wa`zirligi

Juwmaqlaw

Pitkeriw ka`niygelik jumısı kirisiw, negizge u`sh bo`liminen, juwmaqlaw ha`m paydalang`an a`debiyatlerdan turadı. Kirisiwde mug`allim o`zinin` barlıq bilimi menen bilimin barlıq oqıw-ta`rbiya isin durıs birlestirip, tiyimli ju`rgiziwge jumsay alatug`ınlıg`ı so`z baradı. Sonda oqıwshılardın` sabaqtı u`lgere almawının` sebebi qanday? Ol sebepli biliwge bola ma? Oqıw-ta`rbiya isinin` maqsetke jetkizer jolların ko`rsetiw ushın, aldı menen usınıw quramalı sorawg`a juwaptı usı jumıs beredi.
Usı pitkeriw ka`niygelik jumısın birinshi bo`liminde to`mendegi ma`seleler ko`rip shıg`ıldı: baslawısh bilim beriw negizderi, bag`larlamaliq metodpen oqıtıw, differentsiyalıq metod penen oqıtıw, problemalıq metod penen oqıtıw ha`m bilim beriwdın` tiyimli jolları ko`rsetip berildi. Ma`seleni sheshiwdin` tiykarg`ı metodikası ekinshi bo`limde qaraladı. Onda oqıtıwın` interaktiv metodikası, Keys metodı, matematika pa`nin oqitıwda didaktikalıq oyınlardı uyımlastırıw, analitik pikirlew bazasın du`ziw metodikası ko`rsetiledi. U`shinshi bo`limde u`lgili oqıwshılardı anıqlaw jo`ninde jaqsı pikirler aytildı. Usınday jumıslar ju`rgiziw na`tijesinde baslawısh klass oqıwshılarnın` oylan, alg`ırlıg`ı, tapqırlıg`ı, olar tolıq u`lgeretin, u`lgili oqıwshılardın` tobına qosılıp ju`retug`ın boladı. Jumıstın` son`ında paydalang`an a`debiyatlar dimizimi ko`rsetilgen. Qosımshalar bo`liminde bilim beriwdın` tiyimliligin arttırıw maqsatinde sabaqtı o`tiw u`lgileri ko`rsetilgen. Juwmaqlap aytqanda alıng`an na`tijeler baslawısh klass oqıwshılarının` oylap, alg`ırlıg`ı, tapqırlıg`ı, olar tolıq u`lgeretin, u`lgili oqıwshılardın` tobına qosılıp ju`riwine ja`rdem beredi ha`m alıng`an na`tiyjelerdin` a`meliy a`hmiyeti mektep, kolledj, akademik littsey ha`m joqarg`ı oqıw orınlarının` talabalarına oqıtıwın`
tiyimli metod-ta`silderin metolikalıq ko`rsetpe retinde usınıwg`a boladı.

Qosımshalar

1. Matematika sabag`ında interaktiv usullardı paydalanıw metodikası Tema: Natural sanlar.

1. 
   shi qa`dem. «Aqılıy hu`jimi» aktivlestiriw usıllarınan paydalanıp, oqıwshılarg`a to`mendegi soraw beriledi.
   

Soraw; «Tsifr degende nenii tu`sinesiz?» Juwap variantları to`mendegishe boliwı mu`mkin

• 
  izbe-iz jaylasg`an sanlar
  
• 
  Bir zattı tayarlaw izbe - izligi
  
• 
  Usıllar, texnikalıq qurallar, instruktsiyalar
  
• 
  Bir zattı shiyki zattan o`nim islep shıg`arıw
  

Ekspert: Tsifr- bul 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 birlik sanlar. Natural sanlardı sol tsifrlar izbe-izliginen paydalanıp jazıwg`a boladı. Zatlardı sanawda isletiletin sanlar natural sanlar deyiledi. Sanlardı onlıq, ju`zlik h.t.b. ko`riniste jazıw mu`mkin. Tsifr-bul ob`ektlerdi sanlar ja`rdeminde sanawg`a bolatug`ın protses esaplanadı.

2. 
   qa`da`m. Oqıwshılar otırg`an ta`rtipte juplarg`a bo`linedi. Soraw: Sanlardı sanawg`a mısal keltirin`. Variantlar to`mendegishe bolıwı mu`mkin
   
   • 
     Birlik sanlardı sanaw.
     
   • 
     onlıq sanlardı sanaw.
     
   • 
     U`lken sanlardı sanaw. 3-qa`da`m. Aqılıy hu`jimi
     

Soraw: «U`lken sanlar» degende nenii tu`sınesiz? Juwap variantları

• 
  U`lken san-bul 999 999 999.
  
• 
  Milliard san jazın`.
  
• 
  A`meliy mısal keltirin`.
  
• 
  Basqa variantlar
  

Soraw. Natural sanlardın` qollanılıwı haqqında nelerdi bilesiz? Juwap variantlan:

• 
  Konıpyulerlerde natural sanlardı isletiw
  
• 
  oqıwlıqlardın` betlerin sanaıwda sanlardı isletiw
  
• 
  Geometrik denelerdi sanawda sanlardı isletiw
  
• 
  Qan basımın o`lshewde sanlardı isletiw
  
• 
  Hawa rayın o`lshewde sanlardı isletiw
  
• 
  Kitplar, suwretler, fotosuretlardi sanawda isletiledi
  
• 
  Xabarlardı analizlewde isletiw
  
• 
  Tablitsalarda isletiw
  
• 
  Grafikler sızıwda isletiw
  

Juwmaqlap aytqanda. Natural sanlar - bul xalq hu`jetlerinin` barlıq tarawlarında isletiletug`ının oqıwshılar bilip aladı.
Kishi toparlarda islew
Soraw. Natural sonlardı qollanıw tarawların aytıp berin`.

1. 
   qa`dem. Topar kishi toparlarg`a bo`linedı. Kishi toparlar sanı tarqatpa materiallar sanına baylanıslı boladı. Temada materiallardın` har birinde natural sonlardın` bir qollanıw tarawı ko`rsetilgen boladı.
   

Toparlardı A,V,S...yamasa, aytaylıq alma, anar, ju`zim... yamasa qızıl, oq, ko`k,... ha`m t.b. turlerde atamalaw mu`mkin.

2. 
   qa`dem. Tarqatpa materiallar beriledi, oqıwshılar 10 minut tayarlanadı.
   
3. 
   qa`dem. Kishi topar o`z tarawın anıqlap beriw ushın bir oqıwshını ko`rsetedi.
   
4. 
   qa`dem. Ha`r bir topar reti menen o`zinin` tarawın aytıp beredi.
   

Basqa oqıwshılar tın`lap otıradı ha`m sorawlar beredi, qosımshalar kiritedi. Qaytalaw ushın sorawlar

1. 
   U`yden mektepkeshe 370 m, u`yden stadiong`asha 1240 m. U`yden mektepgeshe aralıq u`yden stadiong`asha aralıq neshe metr qısqa?
   
2. 
   Rossiyanın` Evropa quramındag`ı eng u`lken dar`ya Volga dar`yası bolıp, onın` uzınlıg`ı 3530 km. dar`ya Volgadan 1330 km qısqa, Ural bolsa Dneprdan 228 km uzın. Ural dariyasının` uzınlıg`ı qansha? Volga Uraldan qansha uzın?
   
3. 
   Ma`selen sheshin`:
   

1. 
   Bir fermada 847 bas sıyır bar, ekinshisinde odan 309 bas artıq. eki fermada qansha sıyır bar.
   
2. 
   Bir konbayınshı 231 t biyday shaynattı, Ekinshisi orınan 46 t kem shaynattı. Ekewi birgelikte qansha biyday jegizgen?
   

U`y tapsırması ushın shınıg`ıwlar

1. 
   Sanlardı tsifrlar menen jazin`:
   

1. 
   toqsan bes milliard u`sh ju`z seksen million altı ju`z mın` jeti ju`z qırıq
   

bes;

2. 
   on milliard ju`z million jetpis bes mın` u`sh; v) to`rt milliard bes mın` altı.
   

2. 
   3 sanının` izbe-iz 9 marta jazın`. Payda bolg`an sandı oqın`.
   
3. 
   Jazıwda 0 ha`m 7 raqamlari qatnasg`an hamme u`sh xonali sanlardı jazın`. Bul sonlardın` qosındısın tabın` ha`m 211 ge bo`lin`.
   
4. 
   A`mellerdı orınlan`: a) (58508+498115):69;
   

b) (884034-94683):87.