O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz filologiya 1/4/1 2023 245

O‘zMU xabarlari Вестник НУУз ACTA NUUz
 
FILOLOGIYA 
1/4/1 2023 
- 302 -
Mavhumlik darajasiga ko‘ra:
a) umumiy kategoriyalar ma’nosini anglatuvchi 
universal terminlar (gap, ega, kesim);
b) biron bir til yoki tillar guruhiga xos bo‘lgan 
(ko‘makchilar) 
hodisa 
ma’nosini 
anglatuvchi 
noyob
terminlar;
U yoki bu termin tizimiga tegishligiga ko‘ra:
a) U yoki bu terminologik sistemada qo‘llanadigan, 
turli milliy ilmiy ana’nalarni konseptual apparatini, lingvistik 
yo‘nalish va maktablarni aks ettiradigan ana’naviy terminlar; 
b) ma’lum muallif konsepsiyasiga tegishli bo‘lgan va 
uning chegarasidan chiqmaydigan individual terminlar. 
Ichki shaklga ko‘ra:
a) asoslangan, qaysiki ma’lum tilga oid bo‘lgan 
morfemalar, o‘sha til morfemalari bilan munosabatda 
bo‘ladigan: til oldi, til orqa; 
b) o‘zlashtirilgan va kalkalash natijasida paydo 
bo‘lgan asoslanmagan terminlar; 
Genetik belgisiga ko‘ra:
a) qadimgi rus terminlari;
b) o‘zlashtirma (boshqa tildan olingan, o‘zlashtirilgan 
so‘z, ibora); 
v) yunon-lotin elementlar, mifonimlar, etnonimlari 
asosida yaratilgan termnilar 
Tarkibiga ko‘ra:
a) bir so‘zli (monoleksemali) termnilar; 
b) termin – so‘z birikmalar (polileksemali) terminlar. 
Termin ekspressivlikka va hissiy jihatlarga, tarbiyaviy 
xarakterga (sub’yektivlikka) ega bo‘lmasligi lozim. Sohaga 
oid terminga konnotativ ma’no berishdan voz kechish kerak 
[7]. Terminlarning yuqoridagi lisoniy va boshqa ekstralinvistik 
xossa-xususiyatlari 
asosida 
terminologiya 
komissiyalari 
terminlarni umumiste’mol uchun qabul qiladi. Yillar 
davomida terminlar jamlanib, tizimga solinib, qayta 
ishlanmoqda, 
lekin 
shunga 
qaramasdan 
neytralligi 
saqlanmagan ba’zi terminlar ham uchrab turadi.