O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

O„zMU xabarlari Вестник НУУз ACTA NUUz
 
FILOLOGIYA 
1/6 2022 
- 261 - 
Шунингдек, лойиҳанинг ―Умумий мактаблар‖ 
бўлимида кўрсатилганидек, Туркистондаги ўқитиш 
масаласи ҳам Россиядаги умумий ўқитув масаласи каби 
тенг асосда бўлиши талаби қўйилади. Шуни айтиш 
лозимки, яна энг муҳим масалалардан яна бири, 
―Туркистон мактаб ва мадрасалари ҳукумат назоратидан 
озод бўлсун‖, яъни бу дегани ўлкада хусусийлаштирилган 
ўқув мактабларини ташкил қилиш‖ эди. Бу эса, ўлкада 
маданий ва маънавий ислоҳат соҳасидаги кескин 
бўрилишга қадам қўйиш эди.
Кўринадики, Беҳбудийнинг ―Туркистон маданий 
мухторияти 
лойиҳаси‖ 
мустабидлик 
тузумида 
яратилишига қарамасдан, миллатнинг маданий ва умумий 
ҳуқуқларини ҳимоя қилишга қаратилган ҳужжат бўлиб 
майдонга чиқди. Ҳужжат тўла маънода инсоннинг 
маданий ва маънавий ҳуқуқларини тиклашга қаратилган.
Қаранки, 
Беҳбудий 
бугунги 
мустақиллик 
кунларига интилиб яшаган, ҳурриятни кўришни истаган, 
инсоннинг маънавий ҳуқуқлари тикланган озод – эркин 
миллат ҳамда мамлакат бўлишини ҳақнинг олиниши деб 
қараган нажоткор инсон эди.
Адабиѐтчиларимиз Беҳбудий ѐзган ―Туркистон маданий 
мухторияти лойиҳаси‖ билан танишиши, янада кенг 
тадқиқ этиши ва шунингдек адабиѐт ҳамда ҳуқуқ 
ўртасидаги боғлиқликларни Беҳбудий кўзи билан кўра 
олишлари лозим. Чунки, ―Туркистон маданий мухторияти 
лойиҳаси‖ чинаккам демократик асосларни ўзида 
мужассам этган эди. 
 
АДАБИЁТЛАР 
1. Беҳбудий М. Туркистон маданий мухторияти лойиҳаси//Жоҳан адабиѐти, 2003 йил №8. – Б.146-156. Лойиҳа 
матни проф.Б.Қосимов томонидан эълон қилинган. Шунингдек, лойиҳа матни олим С.Ахмедов томонидан 
тўплаб нашрга тайѐрланган: М.Беҳбудий. Танланган асарлар.Биринчи жилд. – Тошкент: ―Академнашр‖, 2018. – 
Б.137-148.
2. Беҳбудий М. Учинчи Думанинг ададдул эҳтиром мусулмон фракцияси рижоли мужоҳидлари мажлисларина. 
Танланган асарлар.Биринчи жилд. – Тошкент: ―Академнашр‖, 2018. – Б.137-148.
3. Каримов Н. Эрк ва ҳуррият жарчиси. М.Беҳбудий меросининг миллий ғоя тарғиботидаги аҳамияти. Илмий 
мақолалар тўплами. – Тошкент: ―Мумтоз сўз нашриѐти‖, 2014. – Б.214.
4. Темур Хўжаўғли. Беҳбудийнинг Туркистон маданий мухторияти лойиҳаси.Изоҳ//Жаҳон адабиѐти, 2003.- №8. – 
Б. 147-148.
5. Беҳбудий М. Учинчи Думанинг аладдул эҳтиром мусулмон фракцияси рижоли мужоҳидлари мажлисларина. 
Танланган асарлар. Биринчи жилд. – Тошкент: ―Академнашр‖, 2018. – Б. 137-148.
6. Беҳбудий М. Туркистон маданий мухторияти лойиҳаси. Б.Қосимовнинг сўз боши//Жоҳан адабиѐти, 2003 йил №8. 
– Б.147. 

---