O‘zmu xabarlari вестник нууз acta nuuz
Download 1.91 Mb. Pdf ko'rish
|
NEMIS VA O‘ZBEK TILLARIDA UY HAYVONLARI NOMI BILAN SHAKLLANGAN DENGIZ HAYVONLARI
|
Tahlil va natijalar. Maqollarning to‘planishi va
o‘rganilishi tarixiga nazar tashlasak, Yevropadagi ilk maqol to‘plamlari o‘rta asrlar (XIII-XV asrlar)da yaratilgan bo‘lib, ularning bir nechtasigina bizgacha yetib kelgan. Mazkur to‘plamlardan biri «Poslovits Villana» («Villan maqollari») [10] deb nomlanadi. Xususan, ingliz tilidagi «proverb» so‘zi qadimiy fransuz tilidagi «proverbe» yoki lotincha «proverbium» so‘zlaridan olingan va bu so‘z XIV asrdan boshlab qo‘llanilgan [12] deb hisoblanadi. Jahon tilshunosligida turli tillardagi maqollar turlicha tahlilga tortildi, ularning struktur, semantik, stilistik, folklor, kognitiv, didaktik va metodologik kabi yana bir qancha xususiyatlari batafsil tadqiq qilindi hamda turlicha paremilogik to‘plamlar va lug‘atlar yaratildi. Shu jumladan, rus tilshunosligida A.M.Jigulev, V.P.Anikin, V.I.Zimin, YE.Y.Neshimenko, K.G.Bersenyeva, V.I.Dal, V.P.Jukovning paremiologik to‘plamlari va O.G.Dubrovskaya, T.G.Bochina, N.L.Buneyeva, L.B.Savenkova, N.V.Prekina, V.I.Belikov kabi tilshunoslarning maqolshunoslik sohasidagi ilmiy ishlari va lug‘atlari bu sohaning rivojiga o‘z hissasini qo‘shdi. Xususan, V.I.Dalning to‘plamida [9] 32 mingdan ortiq maqol, matal va hikmatli so‘zlar jam bo‘lgan bo‘lib, ular 178 ta mavzuga ajratilgan. Ingliz xalq maqollarini to‘plash va ularning o‘ziga xos xususiyatlarini o‘rganish ustida A.Taylor, J.Raymond, N.Norrik, V.Mider, P.Grzibek, S.Obeng, D.Mitchel [1] kabi bir qator olimlar ilmiy ishlar olib borishgan va hozirda ham olib borishmoqda. Shu jumladan, ingliz xalq maqollari to‘plangan paremiologik lug‘atlar miqdor jihatidan ko‘p bo‘lib, ularning orasida katta hajmga ega to‘plamlardan biri «The Oxford Dictionary of Proverbs» [16] hisoblanadi, u o‘zida 2000 ga yaqin maqol va matallarning mazmuni, ularning kelib chiqish tarixi, qaysi mavzuga tegishli ekanligi va asarlardan olingan misollarni mujassam qilgan. Jahon tilshunosligining ingliz tilida yozilgan va shu tilga tarjima qilingan maqolshunoslikka oid ko‘plab qimmatli ma’lumotlari va qo‘lyozmalarining to‘planib, ilmiy to‘plam [13] shaklida chop etilishi bu sohada qo‘yilgan katta qadam bo‘ldi. Zero paremiologiyani o‘rganishni istagan o‘quvchi ushbu qo‘llanmadan o‘ziga kerakli ma’lumotlarni osonlikcha topishi va uning yordamida ilmiy izlanishlar olib borishi mumkin. Shuningdek, finlandiyalik olim M.Kuzi va uning qizi O.Lauxakangaz tomonidan yaratilgan to‘plam-sayt [17] bir nechta tillardagi maqollarning murakkab lug‘ati bo‘lib, unda ko‘plab xalqlarga tegishli maqollar qatorida turk va arab xalq maqollarini ham uchratish mumkin. |
