P. Berdanova, P. Abdalieva, Sh. Oteniyazova Didaktika

Oqıw baǵdarlaması tómendegi bir qatar qaǵıydalarǵa boysing`an halda dúziledi.

1. 
   Baǵdarlamanin` turaqlılıǵı. Oqıw baǵdarlamaları jamiyetimiz rawajlanıwınıń hár bir basqıshında pán, texnika, islep shıǵarıw hám de jámiyetlik qatnasıqlar tarawında erisilgen dárejeni sáwlelendiriw lazım.
   
2. 
   Oqıw baǵdarlamasında ilimiylik qaǵıydası. Baǵdarlamag`a barlıqtı anıq, haqıyqıy sáwlelendirgen, ilimiy tárepten tekserilgen isenimli materiallar kirgiziledi.
   
3. 
   Oqıw materialları mazmunın tuwrı tańlaw. Pán materialların tańlawda onda dáliyller, mısallar, logikalıq ulıwmalastırıw hám juwmaqtıń tuwrı uyǵınlasıwına ayrıqsha itibar beriledi.
   
4. 
   Teoriyanıń ámeliyat penen birligi qaǵıydası. Oqıw baǵdarlamasında teoriyanıń ámeliyat penen birligi qaǵıydası, birinshi náwbette, ilimiy bilimlerdiń turmısta, islep shıǵarıw ámeliyatında tutqan ornı kórsetip beriledi.
   
5. 
   Oqıw baǵdarlamasında tariyxıylıq qaǵıydası. Oqıw baǵdarlamaları tariyxıylıq qaǵıydasına tiykarlanǵan halda dúziledi.
   
6. 
   Baǵdarlama eki usıl menen: izbe-izlik hám koncentrlik (oraylasqan) tárizde jaylastırıwı múmkin.
   

Avtorlıq oqıw baǵdarlamaları mámleketlik standart talapların esapqa alǵan halda oqıw páni qurılısı basqasha logikadan ibarat bolıwı, ol yaki bul teoriyalardı úyreniwge avtorlıq jantasıwı, úyrenilip atırǵan hádiyse hám processlerge salıstırǵanda avtorlıq kózqarasın sáwlelendiriwi lazım. Bunday baǵdarlamalar sol pán tarawında pedagog, psixolog, metodistlerdiń sırtqı recenziyalarına iye bolıwı kerek hám olar bar bolǵanıda mektep, akademiyalıq licey hámde kásip-óner kolledjleriniń Pedagogikalıq Keńesi tárepinen tastıyıqlanadı. Avtorlıq oqıw baǵdarlamaları oqıwshılardıń erkin tańlawı boyınsha (májbúriy hám fakultativ) kurslar shólkemlestiriwde keń paydalanıladı.
Oqıw páni bilimlendiriw orınlarında oqıwshılardıń jas, qabıl etiw imkaniyatlarına muwapıq olarǵa belgili pán tarawı boyınsha ulıwma yaki qánigelik bilimlerdi beriw, kónlikpe hám uqıplılıqlardı qáliplestiriwdi támiyinlewshi derek esaplanadı.
Oqıw pániniń mazmunı hár bir pedagog tárepinen ıxtıyariy belgilenbeydi, bálki jámiyetlik hádiyse sıpatında bilimlendiriwdiń tariyxıy rawajlanıwı dawamında islep shıǵıladı. Orta mektep, akademiyalıq licey hám kásip-óner kolledji oqıw pánlerin ilimiy bilimniń ulıwma dúzilisine sáykes tárizde qáliplestiriw kerek dep esaplawshı kózqaraslar eń keń tarqalǵan hám tán alınǵan esaplanadı.
Bilimlendiriw mazmunı hám oqıw baǵdarlamaları oqıw ádebiyatlarında proektlestiriledi. Bunday ádebiyatlar qatarına sabaqlıqlar hám oqıw qollanbaları kiredi.
Oqıw ádebiyatları arasında sabaqlıq ayrıqsha orın tutadı. Sabaqlıq oqıw procesiniń zárúrli bólegi. Kóp waqıtlardan beri ol oqıtıwdıń eń áhmiyetli quralı esaplanǵan. Sabaqlıq – oqıwshılardıń ekinshi "muǵallimi". Sebebi ol, eń dáslep, oqıwshı ushın zárúr qollanba esaplanadı. Hár bir oqıw pániniń mazmunı sabaqlıqta tolıq jarıtıladı. Sabaqlıq pánge tiyisli ilimiy bilim tiykarların baǵdarlamag`a hám didaktika talablarına muwapıq bayan qılıwshı kitap. Sabaqlıq belgili oqıw páni boyınsha bilimlendiriw maqseti, oqıw baǵdarlaması hám didaktikalıq talaplarǵa muwapıq belgilengen ilimiy bilimleri haqqındaǵı maǵlıwmatlardı beriwshi derek bolıp, ol mazmunı hám dúzilisine qaray pán boyınsha jaratılǵan oqıw baǵdarlamasına sáykes keledi. Úlgili oqıw baǵdarlamaları tiykarında jaratılǵan sabaqlıqlar maqsetke muwapıq halda Respublika Xalıq bilimlendiriwi, Joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw ministrlikleri tárepinen barlıq mektepler, akademiyalıq liceyler hám kásip-óner kolledjleri ushın usınıs etiledi. Ideyalıq hám metodikalıq tárepten quramalı bolǵan sabaqlıq bilimlendiriw mazmunına qoyılatuǵın barlıq talap-larǵa juwap bere alıwı, oqıwshılar ushın qızıqlı, ilajı barınsha qısqa, túsinikli, kórgizbelilik kózqarastan estetikalıq ózgeshelikke iye bolıwı kerek.
Sabaqlıq oqıwshılardıń bilimlendiriw procesinde, sanalı túrde hám aktiv qatnasıwı, oqıw materialın tolıq ózlestiriwlerin támiyinlewi kerek. Áne sonday máselelerdi sheshiwde sabaqlıqlar tómendegi wazıypalardı orınlaydı:
Motivaciyalıq wazıypa - bul wazıypa oqıwshılardı sol pándi úyreniwge baǵdarlaytuǵın, olarda ilimge unamlı qatnas hám qızıǵıwshılıǵın qáliplestiriwshi xoshametlerdi payda etiwden ibarat;
Maǵlıwmatlılıq wazıypası oqıwshlarǵa maǵlıwmatlardı jetkeriw, nátiyjeli usıllar járdeminde olardıń bilimleri kólemin keńeytiwge mu`mkinshilik beredi;
Tekseriw-dúzetiw (shınıǵıw) wazıypası – bilimlendiriw procesi, onıń nátiyjelerin tekseriw, oqıwshılarda ózin bahalaw hám dúzetiw qábiletliligi hámde zárúr bolǵan kónlikpe, uqıplılıqların qáliplestiriw ushın úyreniw shınıǵıwların usınıs etiwdi názerde tutadı.
Muwapıqlastırıw wazıypası material ústinde islew procesinde bilimlendiriwdiń basqa quralların (kartalar, kórgizbeli materiallar, diapozitiv hám basqalar) qollanadı;
Rawajlandırıwshı–tárbiyalawshı wazıypası sabaqlıq mazmunınıń oqıwshılarǵa ruwxıy-ádep-ikramlılıq tásir kórsetiwi, kitaplar menen islesiw procesinde olardan miynetsúygishlik aktiv pikirlew, dóretiwsheńlik qábiletlilik kibi sıpatlardı qáliplestiriwden ibarat;
Oqıtıw wazıypası sabaqlıq penen islesiwde óz betinshe bilim alıw ushın zárúr bolǵan konspekt jazıw, ulıwmalastırıw, tiykarǵısın ajıratıp kórsetiw, logikalıq eslep qalıw sıyaqlı uqıplılıq hám kónikpelerdi rawajlandırıwǵa járdem beriwinde kózge taslanadı.
Bilimlendiriw mazmunı oqıw materialı dárejesinde sabaqlıqlar menen bir qatarda túrli oqıw qollanbaları: ádebiyat hám tariyx xrestomatiyaları, mag`lıwmatnamalar, matematika, fizika, ximiya boyınsha máseleler toplamları, georafiya, biologiya boyınsha atlaslar, til boyınsha shınıǵıwlar toplamları hám basqalar da ashıp beriledi. Oqıw qollanbaları sabaqlıqtıń bázı táreplerin keńeytedi hám anıq máselelerdi sheshiw maqsedine iye boladı (axborot, shınıǵıw islew, tekseriw).