Passiv diffuziya Yengilashtirilgan diffuziya

Go’sht peptonli bulyon(GPB)
GPB ni tayyorkash uchun go’shtli suvga 1% li pepton va 0,5 % li natriy xlorid, kerakli pH 20%li NaOH yordamida to’g’irlab doimiy ravishda aralashtirib 30-40 minut qaynatiladi.
Bulyon qog’oz yoki qalin filtrdan o’tkaziladi. , flakonlar, probirkalarga quyiladi, muhitning faol reaksiyasi tekshiriladi va 120* C haroratda 20minut davomida sterilizatsiya qilinadi.
Go’sht peptoli agar (GPB). Go’sht peptonli bulyonga mayda kesilgan(2-2,5%li ) agar-agar qo’shiladi.
Hosil bo’lgan aralashma eritilgan agar-agar qaynatiladi,filtrlnadi, kerakli pH belgilanadi va flakonlarga quyiladi. Sterilizatsiya 20minut davomida 120 *C haroratda qaynatiladi.
Qonli, zardobli va astsitir muhitlar
Odatda, bu muhitlar uzoq vaqt saqlanmaydi ularni ishlatishdan oldin tayyorlanadi. Eritilgan va 45-50 *C gacha eritilgan oziqli agarga steril sharooitda 5-10% fibrinsizlantirilgan qon yoki shuncha miqdorda qon zardobi yoki 25 % li astsit suyuqlik qo’shiladi, yaxshilab aralashtiriladi va tezda Petri kosachasiga, probirka yoki boshqa labaratoriya idishga quyiladi. Suyuq muhit tayyorlash uchun oziqli bulyonga yuqorida ko’rsatilgan miqdorda zardob yoki astsit suyuqlik qo’shiladi. (Zaroblida-5-10%li zardob yoki astsit agarda , 25% astsit suyuqlik qo’shiladi
Xottinger bo’yicha tipik qaynatma
Bunday tayyorlangan bulyon boshqa go’shtli peptonli muhitlarga nisbatan tejamli bo’lib, bir marta tayyorlash uchun olingan go’shtdan bir necha marta ko’p bulyon olish mumkin. Bu muhitda ko’p miqdorda aminokislotalar saqlaydi, binobarin bu ularning buferligini oshiradi va faol reaksiya muhitining barqarorligini na’minlaydi. Qaynatma tayyorlash uchun 1kg paysiz, yog’siz go’shtni mayda bo’laklarga bo’linadi(1-2 sm) kastryulda solinib 2 hajm suv quyiladi, qaynatiladi. Go’sht tarkibidagi oqsil qaynab ezilib koadulyatsiyaga uchraydi. Uni suyuqliklardan ajratib olib go’sht maydalagichdan o’tkaziladi. Qolgan suyuqlikni pHi8,0qilib belgilanadi. Unga Farsh solinadi. 40*C gacha sovitiladi, keyin 10% li( suyuqlik hajmida) oshqozon osti bezi solinadi.
Oshqozon ostibezi quyidagicha nayyorlanadi. Oshqozon osti bezi no’qima va yog’dan tozalanadi, ikki marta go’sht maydalagichdan o’tkaziladi.
Oshqozon osti bezi o’rniga pankratinning quruq preparatini(0,5%) ham ishlatish mumkin. Hosil bo’lgan aralashmani yaxshilab aralashtiribpHini 7,8-80ga yetkazish kerak. 30 minutdan so’ng yana pH tekshirib ko’riladi. Agar muhitning faol reaksiyasi kislotali tomonga o’zgarmasa bu ularning fermentinisifatsiz ekanligini bildiradi.
Agar muhitning pH barqarorlashsa aralashma katta shisha idishni 1/3 holatda to’ldiriladi,3% xloroform solinadi,rezina probka(tiqin) bilan berkitilib suyuqlik tez-tez aralashtiriladi. Xloroformning bug’ining yig’ilganini chiqarib yuboriladi.
1-2yildan so’ng muhitning pHi yana tekshirilib 7,4-7,6 ga yetkaziladi, olingan aralashma xona haroratida 16 kun qoldiriladi. Dastlabki 3-4kun har kuni muhitni pHi tekshiriladi, flakonlar kamida 3 marta siltab aralashtirib turiladi.
Keyinchalikbu jarayonning takrorlamasa ham bo’ladi. Sikl tugashidan 1-2 kun oldin muhitni tebratib aralashtirishni to’xtatiladi. Agar sifatli mahsulot olinsa, suyuqlik tiniq somon rangli sariq holatdabo’ladi. Suyuqlik oson filtrlanadi, unda triptofanal mavjudligini bromli suv yordamida ( 3-4 ml filtrlangan suyuqlikka 3-4tomchi brom suviqo’shiladi) tekshiriladi. Triptofan ( 2,0-3,0 g/l gacha ) bo’lsa suyuqlik rangi pushti-binafsha rangga kiradi. Shuningdek, umumiy azot ( me’yorda11,0-12,0 g/l) naminli azot( 7,0-9,0 g/l) nam tekshiriladi. Gidrolizat qog’oz yoki matoli filtrdan o’tkaziladi, shisha idishlarga ( butilka) solinadi, 120*C haroratda 30 minut abtoklabda qo’yiladi. Bu holatdau uzoq muddatda saqlanadi.
Buni Xottinger bulyonini tayyorlash uchun ishlatiladi. Buning uchun 100-200 ml gidrolizatga 800-900 ml distillangan suv qo’shiladi, 0,5% natriy xlorid va 0,2% fosfornokislota natriy )qo’shiladi.
Muhit pH 7,4-7,6 ga yetkaziladi, flakonlarga solib 120*C haroratda 20 minut sterillanadi.
Xottinger gidrolizat asosida go’sht-peptonli agar tayyorlash odatdagi GPA tayyorlash kabi amalga oshiriladi.
Bugungi kunlardabakteriologlar sanoatda ishlab chiqarilgan standart quruq oziq muhitlardan foydalanishga harakat qilmoqdalar. Bu muhitlar mikrobiologik tadqiqon natijalarini yaxshilab, standart holatga keltirmoqda.
Bakteriyalarning kulturasini olishda oqsilsiz muhitlardan foydalanilmoqda. Bu muhitlarda orhanotrof va ko’pgina pathogen bakteriyalar yaxshi o’sadi. Bu holatda ko’pgina komponentlar bo’ladi. Bakteriyalarning sintetik( sun’iy) oziq muhitlarda o’stirish orqali nishonlangan atomlar metodidan foydalanganda biosintez xususiyatlarini farqlab batafsil o’rganishga imkon beradi.
Prototrof va auksotrof bakteriyalarni farqlashuchun selektiv muhitlardan keng foydalaniladi.
Prototroflar faqat uglevod va mineral tur saqlanadi chunki ular kerakli metabolitlarni o’zlari sintez qila oladi. Auksotroflar esa muhitda kerakli aminokislotalar, vitaminlar va boshqamoddalarga ehtiyoj sezadilar.
Quyuq zich oziq muhitlarda bakteriyalarning har xil shaklli va o’lchamli koloniyasi-Mikroorganizmlarning bitta turiga mansubbir yoki bir necha hujayralarning ko’payishi natijasida hosil bo’lgan yig’indisini ko’rish mumkin.