Педагогическая интеграция: методология, теория, технология : монография

generativ kabi aks ettiruvchi hodisa emas , shuning uchun gologramma usuli ko'p o'lchovli shaxsning rivojlanishiga hissa qo'shadi deb taxmin qilish mumkin . ­Ushbu xulosa ushbu usulning o'rganilayotgan bilimlar mazmunini hajmli ochib berish, ­markazlashtirilgan vektorlar bilan kamida uchta proektsiyani birlashtirgan holatlari sifatida tasdiqlanadi [34, p. 6-7]:
a) vitagenik proyeksiya - yangi bilimlarni taqdim etishga tayyorgarlik ko'rish uchun o'quv jarayonida o'qituvchi tomonidan talab qilinadigan vitagenik ma'lumotlar ;­
b) stereo proyeksiya - o'quvchilarning hayotiy ma'lumotlaridan foydalangan holda o'qituvchidan keladigan ma'lumotlar ;­
v) golografik proyeksiya - har qanday qo'shimcha manbadan olingan ma'lumotlar (kitoblar, ommaviy axborot vositalari ­, san'at asarlari, ilmiy ma'lumotlar, ­fanning turli sohalari mutaxassislari bilan uchrashuvlar va boshqalar).
Gologramma usuli texnologiyasi chuqur integratsiyalashgan xususiyatga ega ­. Bu uning deyarli barcha texnikalariga taalluqlidir [34, p. 7-11]. Masalan, hayotiy tajribani retrospektiv tahlil qilish usulini ­ta'lim jarayonida uning aloqalarini ochib berishda amalga oshirishda o'qituvchining vazifalari ­hayotiy va tarbiyaviy bilimlar o'rtasidagi tafovut darajasini aniqlash va ­talabalarning hayotiy tajribasining tarbiyaviy ahamiyatini aniqlashdan iborat. ilmiy dalillar tizimiga asoslanadi. Ushbu texnikaning integratsiyasi bevosita hayotiy ma'lumotlarning ta'lim ma'lumotlari bilan "kelishuvi" dan kelib chiqadi va bu "kelishuv" ­nomuvofiqlikka asoslangan bo'lib , uning darajasi har xil bo'lishi mumkin: nomuvofiqlik, qarama-qarshilik ­, rad etish, rad etish, o'zaro istisno. Natijada, hayotiy-ta'lim sintezi mavjud bo'lib, uning yakuniy natijasi "gorizontal" va "vertikal" ­voqelikning barcha tomonlarini ko'p o'lchovli qamrab olishga qodir bo'lgan ­integrativ-yaxlit fikrlashni shakllantirish bo'lishi mumkin ­. Shu sababli, bu erda inson hayotiy faoliyati mavjudligining barcha darajalari va shakllariga ­kirib boradigan chuqur integratsiya faktining mavjudligi haqida gapirish mantiqiy ­.
Ilmiy-pedagogik tadqiqotlarda golografik usuldan foydalanish bevosita integral ma'noga ega bo'lib, u "har qanday ob'ektlarni turli turdosh fanlar talqini markazida ko'rib chiqishni..." nazarda tutadi [34, b. 7]. Xususan, bu ­integratsiya kategoriyasini ­falsafa, psixologiya va pedagogika nuqtai nazaridan ko'rib chiqadigan ushbu tadqiqotga tegishli. Gologramma metod ­yaxlitni qisman va qismni yaxlit ko'rish, ­pedagogik jarayonning sub'ektiv va ob'ekt komponentlarini yagona ta'lim makonida birlashtirish imkonini beradi.
Nemis olimlari tomonidan ishlab chiqilgan va T. F. Yarkina [494] asarida yoritilgan yaxlit ­maktab kontseptsiyasi integral jihatdan to'yingan . Ushbu ish asosida biz ­savolga javob berishga harakat qilamiz: bu kontseptsiyaning integratsiyasi nima ­. Keling , uni ishlab chiqishda turli fan sohalari vakillari - faylasuflar, tabiatshunoslar, psixologlar, fiziklar, o'qituvchilar ishtirok etishidan ­boshlaylik , mos ravishda turli fanlar - falsafa, fizika, psixologiya, pedagogika ­ma'lumotlaridan foydalaniladi ­. Shunday qilib, integratsiya allaqachon tadqiqot sub'ektlari darajasida sodir bo'ladi. Integral maktab kontseptsiyasining dastlabki uslubiy qoidalari ham ­tabiatshunos olimlar tomonidan ishlab chiqilgan "butun ilm" nazariyasi g'oyalariga asoslangan integrativdir; uning maqsadi (keng ijtimoiy muloqot ­ko'nikmalari, har bir kishining o'ziga, atrofdagi odamlarga va tabiatga aqlli va mas'uliyatli munosabati ­ruhida tarbiyalash, ­rivojlangan, erkin va ijobiy fikrlaydigan shaxsni shakllantirish) va vazifalari (fanni eng ­to'liq ­rivojlantirish). bilim, haqiqatga muhabbat, fikrlashning moslashuvchanligi; uni tafakkur, his-tuyg'ular va harakatlarda aks ettirilgan yaxlitlik printsipi ­nuqtai nazaridan bilim, ko'nikma va qobiliyatlar bilan qurollantirish ­; ma'naviy, aqliy va jismoniy salomatlikni mustahkamlashga g'amxo'rlik qilish ­; shaxs, ya'ni sport, hunarmandchilik, ijtimoiy, badiiy, intellektual va axloqiy qobiliyatlarni teng ravishda rivojlantirish , hayotni tasdiqlovchi ­ijtimoiy ochiqlik va erkin va demokratik tuzumni yaratishda ishtirok etishga tayyorlikni ­shakllantirish ­, tabiat bilan uyg'un hayotga tayyorlash. , faoliyatni rivojlantirish, oqilona bo'sh vaqtni o'tkazishda havaskorlik faoliyati ­va boshqalar.).
Integrativ-pedagogik tushunchalarni tahlil qilish quyidagi ­oqibatlarga olib keladi:

1. 
   manbalar guruhlarida aks ettirilgan umumiy integrativ rasmni ­to'ldiradigan juda ko'p sonli integrativ-pedagogik tushunchalar va tizimlar faoliyat ko'rsatmoqda . ­Shu bilan birga, chinakam integral integral tasvirni yaratish ­tushunchalar (manbalar) doirasidagi, tushunchalar (manbalar orasidagi) va tushunchalar va manbalar o‘rtasidagi sintezni chuqurlashtirish sohasidagi integrativ ishlarni kuchaytirishni talab qiladi. Bunda, albatta, ­integrativ pedagogik asarlarning “manbalar” va “tushunchalar”ga bo‘linishning nisbiy xususiyatini ham hisobga olish zarur.
   
2. 
   yangi integrativ pedagogik tushunchalarni yaratishda ­evristik -uslubiy ko'rsatma ­, xususan, integrativ-yaxlit yondashuv bo'lib , uning tarkibiy qismlari sifatida, masalan, ­Germaniyada ishlab chiqilgan yaxlit maktab nazariyasining ba'zi qoidalari bo'lishi mumkin. ­ishlatilgan. Umumiy pedagogikaning shakllanish yo'nalishlari (V. I. Zagvyazinskiy), o'z navbatida, "umumiy" integrativ pedagogika ­, pedagogik integratsiyaning "algebrasi" ni qurishda evristik ko'rsatmalar rolini o'ynashi mumkin. ­Ushbu maqolada ­pedagogik integratsiyaning ­barcha turlari uchun umuman ahamiyatli bo'lgan o'zgarmas xususiyatlarini keltirib chiqaradigan bunday integrativ pedagogikaning asoslarini yaratishga harakat qilingan .­
   
3. 
   Integrativ-pedagogik kontseptsiyalarning boy majmuini jamlagan holda, ­integrativ-pedagogik faoliyatni amalga oshirishning texnologik va uslubiy vositalari sifatida foydalanish mumkin. Ularning asosida integrativ-pedagogik texnologiyalarni yaratishga qodir. Bu, birinchi navbatda, gologramma proektsiyalash usuli bilan vitagenik o'rganish kontseptsiyasiga taalluqlidir [34], uni amalga oshirishda eng integral intensiv pedagogik texnologiyalardan ­(muammolarga asoslangan, kontekstli, namunaviy o'rganish va boshqalar) foydalanishni talab qiladi. ­), ular ­o'zlarining integrativ yo'naltirilgan vositalariga ega.
   

3. 
   Pedagogik integratsiya asoslari
   

Ilmiy adabiyotlarda “asos” atamasi turli ­ma’nolarda qo‘llaniladi. Masalan, umumiy dunyoqarash ­, gnoseologik va falsafiy asoslar mavjud. “Fan asoslari”, “nazariya asoslari” va boshqalar tushunchalari ham keng qoʻllaniladi.“Fonq” atamasi maʼlum birlashtiruvchi jarayonlarni ifodalovchi hodisalarni tavsiflashda ham qoʻllaniladi . ­Shunday qilib, bilim va ilmiy fanlarning o'zaro bog'liqligining asosi ­dunyoning sub'ekt-obyekt birligi, materiya va materiya xususiyatlarining tub umumiyligi ekanligiga keng tarqalgan.
uning rivojlanishi otlari. Bilimlarni sintez qilish asoslari turlarini tasniflashning yondashuvlari mavjud . ­Xususan, metodologik, ontologik, gnoseologik va ijtimoiy asoslar alohida ajratilgan [1]. Bilim sintezining aniq shakllarining asoslarini aniqlashga urinishlar olib borilmoqda. ­Masalan, tarix fani va san’at integratsiyasining obyektiv asoslari ­sifatida voqelikni ilmiy-badiiy aks ettirishdagi bilish va qadriyat motivlarining nisbati, tarix fani va san’at ob’yektlarining nisbati sifatida qaraladi [205]. ­S. N. Smirnov biologik va texnik bilimlarni sintez qilish asosini - “ishlab chiqarishning texnologik usullarini ishlab chiqishdagi ob'ektiv qonuniyat va uni ­biologizatsiya qilishning amaliy zarurligini (biologik va texnik bilimlarni sintez qilishning ijtimoiy-amaliy asosi) chiqaradi; biologik va texnik tizimlarni qurish va faoliyat ko'rsatish ­qonuniyatlarining umumiyligi (biologik va ­texnik bilimlarni sintez qilishning ontologik asoslari )" [376, b. ­239].
umumiy maʼnoda “pedagogika asoslari”, ­xususan, “pedagogik faoliyatning aksiologik (qadriyat-maqsadli) asoslari” atamalari ham qoʻllaniladi . Bunday holda, ­asoslar deganda ushbu fanning ­borligi ­va ob'ektlari to'g'risidagi dastlabki, asosiy bilimlarni belgilovchi va qo'shimcha ravishda ushbu faoliyat to'g'risidagi eng umumiy, fundamental qoidalar tushuniladi [93, p. ­91, 320-334]. Pedagogik asarlarda “integratsiya asosi” tushunchasini ham uchratish mumkin. Demak, O. E. Liseychikovning fikricha, «integratsiyaning asosi muayyan mahoratning aqliy qiyofasi bo'lishi mumkin, uning asosiy vazifasi faoliyatdagi orientatsiyadir ...» [248, b. ­97].
Shunday qilib, "pedagogik integratsiya asoslari" kontseptsiyasining "vakilligi" ni tan olish foydasiga ishonchli ilmiy dalillar mavjud bo'lib, u ­ushbu integratsiyaning mavjudligi va amalga oshirilishi uchun zarur shartlar sifatida ham, uni tushuntirish vositasi sifatida ham talqin etiladi ­. . Shunga ko'ra, ma'lum darajada shartlilik bilan pedagogik integratsiyaning "ob'ektiv" (genetik, ontologik, gnoseologik ) va "sub'ektiv" (falsafiy, umumiy ilmiy, aniq ilmiy, aniq ilmiy) ­asoslari mavjudligi haqida gapirish mumkin . Pedagogik integratsiyaning nasl-nasabi ushbu ishning uchinchi bobining birinchi xatboshida ko‘rib chiqilganligi ­sababli , bu yerda ontologik, gnoseologik, falsafiy, umumiy ilmiy, ­alohida ilmiy, aniq ilmiy asoslarga to‘xtalamiz.­
Pedagogik integratsiyaning ­dastlabki ontologik asosi pedagogik faoliyat bo'lib, uning integrativ xususiyati ­uning ko'p tizimlilik, ko'p tuzilishlilik va heterojenlik kabi xususiyatlarida o'z ifodasini topadi ­.