Педагогическая интеграция: методология, теория, технология : монография

Kombinatsiya natijasida bir nechta fan-intizomiy shakllanishlarni birlashtirgan konglomerat dasturi yaratiladi ­(masalan, "Falsafa va ta'lim tarixi" kursi, uning asosida ­darslik ishlab chiqilgan [439]).
Birlashtirish integratsiya mexanizmi sifatida ­ta'lim loyihalarini yaratishga yordam beradi. Masalan, bugungi kunda ­pedagogika oliy o‘quv yurtlarida “Kelajak maktablari” kabi loyihalardan foydalanish amaliyoti keng tarqalmoqda. Talabalarga faqat kirish ma'lumotlari taklif etiladi, bu ularni ­turli xil kelib chiqishi bo'lgan ­ko'plab manbalarga murojaat qilishga , ­boshqa faoliyat sohalaridan bilimlarni jalb qilishga majbur qiladi.
Amaliy darajada, ­B. M. Kedrov tomonidan ishlab chiqilgan fanlarni biriktirish shakllari "sementlash", "bir-biriga bog'lash ­", "tayoq hosil qilish" va "kompleks hosil qilish" ham yaxshi "ishlaydi" [196]. Tsementatsiya ­- bu bir-biri bilan chambarchas bog'liq bo'lmagan ikkita komponentning, masalan, psixologiya va pedagogikaning parallel o'zaro bog'liqligi jarayoni bo'lib ­, ular chorrahasida oraliq fan ­- psixopedagogika (pedagogik psixologiya) shakllanadi.
Interweaving - bu bir nechta integral komponentlarning yaqin o'zaro ta'siri ­. Demak, “Tabiatshunoslik” kursida ­bir qancha fanlar – fizika, kimyo, biologiya va boshqalarning ma’lumotlari “o‘zaro bog‘langan”.
O'rganish - bu tizimni tashkil etuvchi yadro rolini o'ynaydigan bir nechta (ko'p) integral komponentlarni bitta tayoqqa bog'lash jarayoni. Natijada, ­berilgan yadro va boshqa integral bo'ladigan ko- 250 o'rtasida aloqalar (munosabatlar) tizimi hosil bo'ladi.
tarkibiy qismlar va tarkibiy qismlarning o'zlari o'rtasida. Misol tariqasida ­bugungi kunda faol rivojlanayotgan ilmiy turkum – inson bilimida tizim tuzuvchi rol o‘ynashga qodir pedagogika fanini keltirishimiz mumkin .­
Murakkab hosil bo'lish - bu bir nechta integral tarkibiy qismlarning "birikishigacha ­" chambarchas bog'liqligi, ba'zan boshqa sifat ­xususiyatiga ega. Uning mahsuloti xorijiy kurs-komplekslar ("Iqtisodiy ­va gumanitar fanlar" Frantsiyada ishlab chiqilgan), shuningdek, ­1920-yillarda amaliyotda qo'llanilgan "Tabiat", "Jamiyat", "Mehnat" o'quv majmualari. mahalliy ­pedagogikada.
Pedagogik integratsiyaning individual darajalarida mexanizmlarni aniqlashning qonuniyligini tan olgan holda, shu bilan birga, ushbu operatsiyaning taniqli an'anaviyligini ta'kidlash mumkin emas. Masalan, pedagogika va boshqa fanlar o'rtasidagi bog'liqlikning bir xil shakllari, ma'lum bir o'zgarish bilan, ­nazariy jihatdan ham (pedagogik bilimlarning turli sohalarini o'zaro bog'lash, tushunchalarni sintez qilish bilan) va hatto o'z vazifalarini bajarishga qodir. amaliy (ta'lim mazmunining turli ilmiy tarkibiy qismlarini tuzgan holda) darajalari. Biroq , bu holat ­maksimal darajada o'zgarmaslikka ega bo'lgan integrativ pedagogik faoliyat mexanizmlarini izlashdan voz kechish uchun sabab bo'la olmaydi .­
integratsiyaning transformatsion tomonini ifodalashini hisobga olgan holda , ­assimilyatsiyani integrativ mexanizmlarning ishlashini tavsiflashga qodir bo'lgan etakchi toifa ­deb hisoblash uchun asos bor ­. Texnologiya nuqtai nazaridan har qanday integratsiya jarayoni ­assimilyatsiya hisoblanadi. Bir ob'ekt tomonidan boshqa ob'ektning xususiyatlarini o'zlashtirmasdan turib , integratsiya haqida gap bo'lishi mumkin emas. ­Assimilyatsiya bilan bir qatorda zamonaviy psixologiya ­turar joy va muvozanat tushunchalarini ko'rib chiqadi. Invariant SPD mexanizmlarining markaziy guruhini ifodalovchi bu uchta toifadir . Bunda, birinchidan , bu kategoriyalar inson psixikasini ­o'rganishga sintetik yondashuvning eng ko'zga ko'ringan vakili ­– J.Piaje asarlarida yetakchi o'rinni egallashi ham hisobga olinadi; ikkinchidan, bu kategoriyalar ­bugungi kunda deyarli cheksiz harakat maydoniga ega bo'lib, to'liq ma'noda umumiy ilmiy tushunchalarga aylangan.
J. Piagetning fikricha, assimilyatsiya - bu jismlarning organizm tuzilmalariga qo'shilishi ­, akkomodatsiya - bu tuzilmalarning tashqi muhit ta'sirida o'zgarishi , muvozanatlash - ­yangi tuzilmalarning shakllanishiga olib keladigan tashqi buzilishlarning kompensatsiyasi [315] ­]. Ushbu tushunchalarning barchasi tegishli transformatsiyalangan holda, SDI mexanizmlarini tavsiflash vositasi sifatida ishlatilishi mumkin. Keyin assimilyatsiya xorijiy hamkorlik komponentlarini integrativ ­asosning mavjudligi sharoitlariga ­moslashtirish jarayoni bo'ladi ­. Akkomodatsiya integratsiya jarayonining asosiy komponentini unga xorijiy komponentlarni kiritish jarayonida o'zgartirishni nazarda tutadi . ­Muvozanat - bu integrativ o'zaro ta'sirning barcha ishtirokchilarining ma'lum bir muvozanat va uyg'unligiga erishish jarayoni.
Taqdim etilgan mexanizmlar universaldir. Ular pedagogik integratsiyaning barcha darajalarida samarali. Va shunga qaramay, ularning namoyon bo'lishi uchun eng nozik muhit ilmiy va ­pedagogik sohadir. Buni misol bilan ko'rsatamiz.
Ilmiy fanlar shakllanishining butun tarixi uzluksiz o'zaro ta'sir, o'zaro almashish, o'zaro o'tish va o'zaro egallash jarayonidir. Ilm-fan rivojini boshqaradigan "aloqa tomirlari" tamoyili haqida gapirish mumkin: "fan - bu ichki bir butunlik ", bu erda "fizika va kimyodan biologiya ­va antropologiya orqali ijtimoiy fanlargacha uzluksiz zanjir mavjud. ­hech bir joydan topib bo‘lmaydi, o‘zboshimchalikdan tashqari parchalanib ketgan” [173, b. 145]. Pedagogika eng integratsion-intensiv fanlardan biridir. Undagi tushunchalarning atigi 14 foizi sof pedagogik [30], qolganlari esa juda boshqacha kelib chiqishi borligini aytish kifoya ­. Pedagogika o'ziga xos "pulsatsiyalanuvchi olam", kengayuvchi yoki qisqaruvchi, u uzluksiz rivojlanish, shakllanish va shakllanish jarayonidir. Ushbu jarayonda markaziy o'rinni ­chet ellik ilmiy elementni pedagogiklashtirish - uning ­markaziy mexanizmi assimilyatsiya bo'lgan pedagogik ahamiyatga ega xususiyatlar, xususiyatlar va funktsiyalarni ­o'zlashtirish hisoblanadi. “Pedagogikada boshqa fanlar yutuqlaridan foydalanish ­, – deb yozadi V. E. Gmurman, – faqat pasayish, ya’ni yuqorini pastga tushirish, pedagogik qonuniyatlarni biologik, psixologik, fiziologik darajaga tushirish deb talqin qilish mumkin emas ­. . Shuningdek, deduksiya bilan cheklanib bo‘lmaydi, deylik, pedagogika qoidalarini ­falsafa yoki sotsiologiyaning umumiy tushunchalaridan chiqarish... biz bu ­jarayonni pedagogikaning o‘z predmetiga mos ravishda boshqa ilmiy ma’lumotlarni o‘zlashtirishi sifatida tavsifladik” [98, p. 55].
Pedagogiklashtirishning mohiyatini "assimilyatsion" tushuntirish ­ko'p jihatdan tizimlar nazariyasining taniqli postulatiga asoslanadi: yangi yaxlitlikning bir qismiga aylangan element o'ziga xos ­xususiyatlarga ega bo'lishi bilan bir qator o'ziga xos fazilatlarini yo'qotadi . ­Shu ma'noda ­, na kibernetika, na psixologiya, na boshqa pedagogik bo'lmagan fanlar o'rganishning pedagogik mohiyatini ifoda etmaydi , balki ­uni hodisa sifatida to'liqroq ko'rsatishga yordam beradi , degan pozitsiya o'zini oqlaydi. ­Psixologik va kibernetik bilimlar didaktik nazariyaga nisbatan “empirik ­darajadagi” bilimlar vazifasini bajaradi [73, p. 168].
Assimilyatsiya akkomodatsiya bilan birga bo'lishi mumkin emas - ­integratsiyaning asosiy komponentining o'zgarishi, bu holda uning roli ­pedagogikadir. Xorijiy ilmiy bilimlarni o'zlashtirib, uning o'zi muhim o'zgarishlarga duchor bo'lib, uning ba'zi ­xususiyatlarini oladi. Masalan, kasbiy pedagogikaning texnik bilim elementlarini o’zlashtirish jarayonida u tizimli ­, qat’iy, bir ma’noli, grafik va hammaga ma’lum bo’lgan sxematik ­xarakter xususiyatlariga ega bo’ladi . ­Boshqa tomondan, gumanitar bilimlarning ta’siri pedagogika tilini qattiqqo‘l, ilmli, harakatchan, dialogik, ochiq va o‘quvchiga yo‘naltirilgan holga keltiradi.
integratsiya jarayonining rivojlanishining ­ma'lum bir bosqichida integratsiyalashgan komponentlar o'rtasidagi munosabatlarni ­zarur darajada uyg'unlashtirishga erishish, ­ularning bir doirada birga yashashi (o'zaro ta'sir qilish, hamkorlik qilish) imkonini beradi. ma'lum bir integrativ neoplazmaning ramkasi . Shunday qilib, pedagogik va texnik bilimlarning integratsiyalashuvi jarayonida ularning assimilyatsiya va akkomodatsiya bosqichlarida sodir bo'ladigan o'zgarishlari ­sifat jihatidan yangi gnoseologik ta'lim - kasbiy pedagogikaning ­paydo bo'lishiga yordam beradi ­, bu esa o'z navbatida bilimlarni saqlab qolish vositasi rolini o'ynaydi. bilimlarning ushbu turlari o'rtasidagi muvozanatning zarur darajasi. Aynan shu darajaning mavjudligi kasbiy pedagogikada o'quv-pedagogik va ishlab chiqarish-texnik komponentlarni to'plash, ­pedagogika qonunlarini ham, ishlab chiqarish qonunlarini ham birlashtirishga imkon beradi [25].­