Pedagogik asoslari

---

Sahifa | 83
ues.
2. AXLOQ TARBIYASINING
PEDAGOGIK ASOSLARI
Shaxsni tarbiyalash va tarbiyalash
amaliyoti insoniyat sivilizatsiyasida chuqur
ildiz otgan. Shaxsni tarbiyalash va
rivojlantirishda ichki ma'naviy-axloqiy
qadriyatlar o'ziga xos o'rin tutadi. Qadriyatlar
va ideallar tarixiy omillar bilan chambarchas
bog'liq. Axloqiy mazmun mavzularining o‘quv
rejasi o‘zgargan sari qadriyatlar va ideallar
g‘oyasi ham o‘zgardi. Biroq, din va falsafa
odamlarda shakllanish o'zgarishi bilan bir
qatorda, ming yillar davomida saqlanib
qolgan va avloddan-avlodga o'tib kelayotgan
ko'plab umumiy narsalar saqlanib qolmoqda,
degan fikrni qo'llab-quvvatlaydi. Vaqt
sinovidan o'tgan axloqiy me'yorlar
umuminsoniy ma'naviy-axloqiy qiymatga
aylanadi
Pedagogikaning fan sifatida vujudga
kelishi chex pedagogi Jon Amos Komenskiy
bilan chambarchas bog'liq. Axloqiy tarbiyaga
oid koÿplab gÿoyalar uning “Buyuk didaktika”
asarida oÿz ifodasini topgan boÿlib , bugungi
kunda ham oÿz ahamiyati va dolzarbligini
yoÿqotmagan. Yan Amos Komenskiy Aflotun
va Aristotelning fazilatlari haqidagi falsafiy
fikrlarni hisobga olib, donolik, vazminlik,
jasorat va solihlikni asosiy fazilatlar deb
hisobladi. Bu fazilatlarga ko'ra, Komenskiy
o'quvchilarda hayo, itoatkorlik, o'zgalarga
xayrixohlik, punktni bilish, xushmuomalalik,
hurmat va mehnatsevarlikni rivojlantirishni
maslahat bergan. Axloqiy tarbiya vositasi
sifatida u ota-onalar, o'qituvchilar, tengdoshlar,
1.KIRISH
Ma'naviy qadriyatlarni rivojlantirish maktabi
axloqiy va diniy xarakterga ega bo'lgan
narsalar o'qitiladigan cherkov edi.
www.ijcrsee.com
Xalq pedagogikasida axloqiy tarbiya
juda muhim o'rin tutadi. Og'zaki xalq
an'analari (san'ati) vositasida yosh avlod
tarbiyasida katta rol o'ynagan axloqiy g'oyalar
ko'chirildi. ÿQadimgi ta’lim maktabida talaba
faqat o‘qigan ma’ruzalari bilan
tarbiyalanmagan, balki u o‘zlashtirgan axloqiy
muhit orqali ko‘proq bilimga ega bo‘lgan. U
nafaqat ma'ruza paytida, balki doimiy
ravishda shakllanish, munosabat, his-tuyg'ular
va odatlar bilan shug'ullangan" (Klyuchevskiy,
1987: 227). Axloqiy qadriyatlarning
rivojlanishiga atrof-muhit, urf-odatlar va
hayotiy misollar katta ta'sir ko'rsatdi.