ПИНХАСОВ
Ҳозирги ўзбек
адабий тили
ЛЕКСИКОЛОСИЯ ВА ФРАЗЕОЛОГИЯ
(Педагогика институтлари филология факультетларининг сиртқи
бўлим студентлари учун қўлланма)
Ў з С С Р Олий ва махсус ўрта таълим
министрлиги тасдиқлаган
.ЎКИТУВЧИ* НАШРИЁТИ
ТОШКЕНТ - 1969
www.ziyouz.com kutubxonasi
АВТОРДАН
Узбекистондаги педагогика
институтларининг
ўзбек тили ва адабиёти факультетларида ўтилади-
ган тилшунослик циклига кирадиган фанлар ора-
сида «Ҳозирги ўзбек адабий тили»
курси асосий
ўринни эгаллайди. Бу курс кириш, лексикология
ва фразеология,
фонетика ва орфоэпия, графика
ва орфография, грамматика (морфология, синтак-
сис) ва пунктуация қисмларидан иборатдир.
Республика олий ўқув юртларида сиртдан ўқи-
ётган студентлар учун 1957 йилда «Узбек
тили фра-
зеологияси ҳақида» ва 1960 йилда «Ҳозирги замон
ўзбек тили лексикаси», 1965 йилда «Ҳозирги ўзбек
адабий тили» (морфология, лексикология)
номли
қўлланма ва конспектив курслар
нашр қилинди.
Кейинги йиллар ичида республика олий ўқув юрт-
ларинииг ўқув планларига бирмунча ўзгартиришлар
киритилди. Тилшунослик фани соҳасида бир қадар
янгиликлар юзага кслди.
Мазкур қўлланма юқорида номлари келтирил-
ган
ишларнинг давоми, уларнинғ кейинги йиллар-
даги ўзгаришларни ҳисобга олган ҳолда кенгайти-
рилиши сифатида тавсия қилинади.
Қўлланма икки қисмдан — лексикология ҳамда
фразеология қисмларидан иборат.
Биринчи қисмда сўз ва унинг маънолари, ҳозир-
ги ўзбек адабий тилининг луғат
состави ва унинг
www.ziyouz.com kutubxonasi
ривожланиш йўллари, сўзларшшг тарихий жиҳат-
дан, ижтимоий-диалектал состави жиҳатдан, экс-
прессив-стилистик жиҳатдан турлари тўғрисида
ҳамда қисман бўлса-да, ўзбек терминологияси тўғ-
рисида материаллар берилади.
Иккинчи қисмда сўзлар
богланмаси ва унинг
турлари, барқарор сўзлар богланмаси ёки фразео-
логик иборалар ва унинг
аеосий тиллари (фразео-
логик чатишма,
фразеологик бирлашма, фразео-
логик қўшилма), шунингдек, фразеологик ибора-
ларнинг баъзи бир грамматик вп
стилистик хусуси-
ятлари ҳамда ўзбек лексикографияси тўғрисида
фикр юртилади.
Узбек лексикологияси ва фразеологиясига доир
баъзи терминлар ҳали барқарор бир ҳолга келиб
етмаганидан бу ишда қатьнйлашмаган баъзи бир
терминлар ишлатилди.
Ушбу қўлланма
1962 йнлда пашр қилинган
«Ҳозирги ўзбек адабий тилп»
программаси асосида
ёзилди.
Узбек тилшунослари ва тнл-адабиёг ўқитувчи-
ларининг қўлланмада учрайднган камчиликлар ва
етишмовчиликларни
бартараф этиш
борасидаги
фикрларини автор мамнуннят билаи қабул қилади.
www.ziyouz.com kutubxonasi