Proffessor Hamidov Hojiakbar Hamidovich Ernazarov Shermuxammat Eshbekovich Raxmonov Bahodir Mirzaevich

Bobur Mirzo. XVI asr bo`sag’asida Temuriylar taxti uchun kurashga 
Temurning uchinchi o`g’li Mironshohning chevarasi Bobur Mirzo chiqdi. Bobur 
1483 yil 14 fevralda Andijon shahrida tug’ilgan, bolaligi Andijon va Axsi 
shaharlarida o`tgan. Bobur o`z davriga yarasha barcha zarur bilimlarni otasi 
Umarshayx Mirzo (1455-1494) saroyida egallagan.

---

139 
Umarshayx otasi Abu Said Mirzo davrida dastlab Kobul viloyatiga, so`ng 
Farg’ona viloyatiga hukmdor etib tayinlangan. Umarshayxga akasi Sulton Ahmad 
davrida Toshkent va Sayram ham berilgan. O`zaro ichki kurashlar natijasida 
Umarshayx qo`l ostida faqat Farg’ona, Xo`jand va O`ratepa qolgan. Umarshayx 
Mirzo 1494 yil baxtsiz hodisa tufayli halok bo`lgach, hokimiyat 12 yoshili Bobur 
Mirzo qo`liga o`tdi. Bobur yosh bo`lgani uchun davlatni ishonchli beklardan 
Hojiqozi va onasi Qutlug’ Nigorxonim yordamida boshqargan.
Bobur Mirzoning siyosiy kurash maydoniga chiqishi Temuriylar saltanatida 
harbiy-siyosiy vaziyat og’irlashgan sharoitga to`g’ri keldi. Bu davrda 
Samarqandda - Boysung’ur, Toshkentda - Boburning tog’asi Sulton Mahmudxon, 
Hirotda - Husayn Boyqaro hukmronlik qilardi.
Boburning ham orzusi bobosi Amir Temur saltanatining markazi - 
Samarqand taxtini egallash edi. Boysung’ur va ukasi Sulton Ali taxt uchun kurash 
boshlaganinidan xabar topgan Bobur 1496 yil Samarqand qamal qildi. Biroq qish 
yaqinlashib qolgani uchun qamalini to`xtatib Andijonga qaytadi. 
Bobur 1497 yil yana Samarqandga yurish boshlab, qamal qildi, qamal 7 
oydan ortiq davom etdi. SHahar ichida oziq-ovqat tanqisligi tufayli Boysung’ur 
askarlari orasida parokandalik ro`y beradi. Boysung’ur Qunduz hukmdori 
Xusravshoh huzuriga qochdi. Bobur 1497 yil noyabr oxirida Samarqand taxtini 
egallashga muvaffaq bo`ldi.
Biroq bu hol uzoqqa bormadi. Boburning Andijondagi dushmanlari ukasi 
Jahongir Mirzoni Andijon taxtiga o`tqazadi. Bobur Andijonni saqlab qolishga 
qaror qiladi va Samarqandni 100 kun idora etgach tark etishga majbur bo`ldi. 
Samarqand taxtini Sulton Ali Mirzo egalladi.
Bobur va Jahongir Mirzolar o`rtasida 1500 yil sulh tuzildi. Unga ko`ra 
Sirdaryoning shimoli va Axsi shahri Jahongirga, daryoning janubi va Andijon 
shahri Boburga berildi.
Temuriylar saltanatining boshqa qismlarida ham Farg’onadagi kabi taxt 
uchun kurash davom etayotgani haqida o`sha davr tarixchisi Muhammad Solih 
«hamma bir-biridan qo`rqar edi, o`zlaricha shohlik talab qilib mamlakatda ig’vo 

---

140 
urug’ini sochardilar» - deb yozgan. Muhammad Shayboniyxon Movarounnahr va 
Xurosonni egallashi uchun qulay sharoit vujudga keldi.