XVIII asr birinchi yarmida Buxoro xonligida
siyosiy tarqoqlik
Buxoro xonligi Ubaydullaxon II davrida. Subhonqulixon 1702 yil vafot
etgach, taxtni o`g’li Ubaydullaxon II (1702-1711) egallaydi. U isyonkor
qabilalarga,
bo`ysunmas
mahalliy
hukmdorlarga
va
bostirib
kirgan
ko`chmanchilarga qarshi urush olib boradi. Ubaydullaxonning asosiy maqsadi
siyosiy tarqoqlikni tugatishdan iborat edi, u ana shu maqsad yo`lida harakat qildi.
Ubaydullaxon dastlab Balxni bo`ysundirish yo`lini izladi. Subhonqulixon
Balxni qatag’on qabilasi boshlig’i, Badaxshon hokimi Mahmudbiy otaliqqa
alohida xizmatlari uchun tortiq qilgan edi. Mahbudbiy Balxda hokimiyatni to`la
o`z qo`liga oladi va o`zini 1706 yil Xon deb e’lon qilib, tez orada Termizni ham
egallaydi. Ubaydullaxon aval Termizni, 1707 yil Balxni egallagach, Mahmudbiy
qochib ketadi. Ubaydullaxon Buxoroga qaytgach Balxni yana Mahmudbiy
egallaydi. Ubaydullaxon uning mustaqilligini tan olishga majbur bo`ladi.
Ubaydullaxon II davrida ichki ziddiyatlar yanada keskinlashdi.
Buxoro tasarrufida bo`lgan Farg’ona vodiysi ham XVIII asr boshida ajralib
chiqib, hokimiyat avval Chust yaqinidagi Chodak xo`jalari qo`liga o`tadi. 1710 yil
ming urug’i boshlig’i Shohruhbiy hokimiyatni egallab, mustaqil Qo`qon xonligiga
asos soladi. Mustaqillikka intilayotgan viloyat hokimlari Ubaydullaxonga qashi
fitna uyushtiradi va u 1711 yil o`ldirildi. Parokandalikka qarshi, oliy hokimiyatni
kuchaytirish va mamlakat birligini ta’minlash uchun kurashgan Ubaydullaxonning
hukmronligi fojiali yakunlandi.
Ubaydullaxonning inisi Abulfayzxon (1711-1747) taxtga o`tqizildi. U fitna
ishtirokchilarining
hammasini
mukofatladi
va
katta
lavozimlar
berdi.
Ubaydullaxonning amaldorlari va yaqinlarining mol-mulki talandi va qatl etildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |