Proffessor Hamidov Hojiakbar Hamidovich Ernazarov Shermuxammat Eshbekovich Raxmonov Bahodir Mirzaevich
O`zbekistonning ijtimoiy-siyosiy hayoti
Download 4.88 Mb. Pdf ko'rish
|
O`zbekiston tarixi
- Bu sahifa navigatsiya:
- Gdlyan va Ivanov
- Dastlabki norasmiy harakatlar
|
O`zbekistonning ijtimoiy-siyosiy hayoti. O`zbekistonliklar qayta qurish,
islohatlarni katta umid bilan kutib oldi. Biroq tezda aholining hafsalasi pir bo`ldi. O`z xalqini himoya qilishga qodir bo`lmagan, siyosiy irodasi bo`sh kishilar respublika rahbariyatiga kelib qoldi. Bu rahbarlarning ojizligi tufayli “Kadrlar to`dasi” deb nom olgan Markazdan yuborilgan 400 ga yaqin kelgindilar O`zbekistonni o`z bilganicha boshqardi. O`zKP MQda Moskva vakillari Mogilnichenko, Bessarabov, Ponomaryov uya qurib olgan edi. Plenum va yig’ilishlar “kadrlar to`dasi”ning boshliqlari Anishev, Ogaryok, Satin va ularning hamtovoqlari nazorati ostiga olindi. 446 O`zbekistonda «O`zbeklar ishi», «Paxta ishi» deyilgan jinoiy ishlar to`qib chiqarilib, Moskvadan yuborilgan Gdlyan va Ivanov guruhi qamash bilan shug’ullandi. Ular hibsga olgan rahbarlar Moskva qamoqxonalariga tashlanib, 30- yillarda ishlatilgan qiynoq usullaridan foydalandi. Norozilik ayniqsa xotin-qizlar orasida ko`paydi. 1986-1987 yy. respublikada 270 nafar ayol o`zini yondirib yubordi. Kelgindilar va ularga laganbardorlik qilgan ayrim mahalliy rahbarlar xalqni hafsalasini pir qildi. Xalqning an’analarini, diniy qadriyatlarini, tilini kamsitdi, to`y yoki dafnda qatnashganlar jazolandi. Dastlabki norasmiy harakatlar. Jamoatchilik paxta yakkahokimligini tugatish, o`zbek tiliga davlat tili maqomini berish, ekologik holatni sog’lomlashtirish masalalarini ko`tara boshladi. Norasmiy guruh va tashkilotlar paydo bo`lib, siyosiy tusga kira boshladi. Ular dastlab norasmiy deyildi, chunki tashkilotlarni ro`yxatga olish va ularga qonuniy maqom berishga asos bo`ladigan qonun, huquqiy hujjatlar hali yo`q edi. Respublikadagi dastlabki norasmiy harakat 1989 yil tashkil topgan “Birlik” xalq harakati edi. Yana “O`zbekiston erkin yoshlar ittifoqi”, “To`maris” xotin- qizlar tashkiloti, rusiyzabon ziyolilarning “Intersoyuz” harakati tuzildi. Biroq bu harakatlar g’oyaviy, siyosiy, tashkiliy jihatdan etarli darajada uyusha olmadi. Bu harakatlar dastlabki paytda ma’naviy qadriyatlarni tiklash, Orol fojiasining oldini olish, o`zbek tiliga davlat tili maqomini berish, boshqaruvning ma’muriy-buyruqbozlik usulidan voz kechish kabi dolzarb masalalarni ko`tardi. “Birlik” xalq harakati rahbarlari dasturlar ishlab chiqish va siyosiy kurash olib borish o`rniga namoyish va mitinglar uyushtirish, olomonni ehtiroslarini avj oldirish bilan shug’ullandi, oqibatda “Birlik” bo`linib ketdi. “Birlik” harakati faollarining M.Solih boshliq bir guruhi 1990-yil boshida siyosiy partiya tuzishga kirishdi. 1990 yil 30 aprelda «Erk» demokratik partiyasining ta’sis qurultoyi bo`ldi, partiyaning dasturi va nizomi qabul qilindi. “Erk” partiyasi rahbarlari jamiyatni yangilash uchun bir tuzumdan ikkinchi |
