Pul, kredit va banklar

Kredit uyushmalari passiv operatsiyalari– bu mablag‘larni jalb qilish 
bilan bog‘liq operatsiyalaridir. Kredit uyushmalari mablag‘larni pay 
badallari, muddatli va jamg‘arma depozitlar, boshqa moliyaviy 
muassasalardan kredit sifatida jalb qilishi mumkin. Shuningdek, kredit 
uyushmalarining daromad va foydani shakllantirish bilan bog‘liq 
operatsiyalarini ham ularning passiv operatsiyalari sifatida tasniflash 
mumkin.
Kredit uyushmalarini tashkil etishning asosiy passiv operatsiyalari va 
ularni tashkil etishning talablaridan biri ustav kapitalini shakllantirish 
hisoblanadi. Kredit uyushmalari pay badallari (ustav kapitali) uning 
ta’sischilari tomonidan shakllantiriladi.
Kredit uyushmalari ustav fondi pul mablag‘laridan, shuningdek, 
mazkur tashkilot ustav fondi miqdorining yigirma foizidan oshmaydigan 
boshqa mol – mulk hisobidan shakllantirilishi mumkin. Kredit hisobidan va 
garovga olingan mablag‘lardan hamda boshqa jalb etilgan mablag‘lardan 
kredit uyushmalari ustav fondini shakllantirishga ruxsat berilmaydi. 
Kredit uyushmalarining muddatli va jamg‘arma depozitlari unga a’zo 
jismoniy va yuridik shaxslardan, shuningdek, yakka tartibdagi tadbirkorlik 
sub’ektlari hisobidan shakllantiriladi. 
Ta’kidlash joizki, kredit uyushmalarida muddatli va jamg‘arma 
depozitlar bo‘yicha to‘lanayotgan foiz stavklarining yuqoriligi aholining 
kredit uyushmalarida omonatlarni jamg‘arishga bo‘lgan ishtiyoqini 
oshirmoqda. Biroq, bu omonatlar bilan bog‘liq risklarni vujudga kelishiga 
sabab bo‘ladi. 
Kredit uyushmalari, moliyaviy muassasa sifatida qo‘shimcha 
resurslarga kuchli ehtiyoj sezadi. Kredit uyushmalari, albatta ushbu ehtiyojni 

---

ustav kapitali, omonatlar, taqsimlanmagan foyda hisobidan qondirishga 
alohida e’tibor qaratadi. Shunga qaramasdan, ushbu moliyaviy manbalar 
hisobidan shakllantirilgan mablag‘lar yetarli bo‘lmaganda tijorat banklaridan 
qisqa va uzoq muddatli kreditlarni jalb etadi.