Qaraqalpaq fol`klori


Download 0.68 Mb.
bet25/56
Sana22.03.2023
Hajmi0.68 Mb.
#1286062
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   56
Bog'liq
folklor

Jobasi`


  1. Jumbaqtin` aniqlamasi ha`m do`reliw tariyxi. Jumbaqtin` a`hmiyeti.

  2. Jan`iltpashlardin` janrliq o`zgesheligi, qurilisi ha`m mazmuni

  3. Jan`iltpashtin` ta`rbiyaliq a`hmiyeti

  4. Jan`iltpashtag`i yumor-satiraliq elementler haqqinda

Paydalanilg`an a`debiyatlar



  1. Da`wqaraev N. Shig`armalarinin` toliq jiynag`i No`kis-uu, II tom. qei-r0-betler

  2. Maqsetov Q., Palimbetov K. Qaraqalpaq jan`iltpashlari Bilim, No`kis-oe.

  3. Maqsetov Q., Ta`jimuratov a`. Qaraqalpaq fol`klori No`kis-uo, qrr-qt0-betler

  4. Maqsetov Q. Qaraqalpaq xalqinin` awizeki ko`rkem do`retpeleri. No`kis-oy, qrw-tw-betler

q. Jumbaqtin` aniqlamasi ha`m do`reliw tariyxi. Jumbaqtin` a`hmiyeti.
«Jumbaq»-»jum» ha`m «baq» degen eki so`zdin` qosindisinan do`regen atama.
Jumbaq-uyqasinli ko`rkem qatarlardin` ja`rdeminde bir na`rsege usatiw arqali jasirg`an zatti tabiw.
Jumbaqlar xaliq arasinda og`ada erte zamanlardan baslap aytilip kiyatirg`anliqtan onin` mazmuni ha`r tu`rli. Jumbaqlar o`zinin` da`slepki shig`isinda tez oylap tabiwg`a, son` kewil ko`teriw, tamasha, qiziq retinde qollanilatug`in boldi.
Jumbaqlar uzaq da`wirlerden baslap do`retilip kiyatir ha`m ele de do`reliwi dawam etpekte.
qotq-jili basilg`an N.Baskakovtin` «Karakalpakskiy yazik» kitabinin` I tominda qt0 den aslam qaraqalpaq jumbaqlarinin` u`lgisi berilgen, qoye-jili S.Abbazov ha`m a`.Alimovlar tayarlawinda «Jumbaqlar» toplami, qou0-jili A.Alimovtin` tayarlawinda «Jumbaqlar» toplami basilip shiqti. «Qaraqalpaq fol`klori» nin` XX tomlig`inin` III tomi jumbaqlarg`a arnalg`an.
Jumbaqlar tematikasi jag`inan og`ada bay. Jumbaqlar en` da`slep ha`mmege tu`sinikli, ju`da` tanis, u`y buyimlarin, u`y haywanlarin ha`m o`simliklerdi jumbaqlawdan baslanadi. a`piwayidan qospali zatti jumbaqlawg`a o`tedi. Bul balalardin` oyin tapqirlig`in a`ste-aqirin rawajlandiriw ushin paydali.
Jumbaqlar ko`binese ta`biyatqa, adamzat, haywanatlar du`n`yasina, o`simlikke baylanisli do`reydi.
Misali`

  1. Tam basina tari jaydim (Juldiz)

  2. Aq sandig`im ashildi

Ishinen gu`mis shashildi (ku`n)
Al o`simlik, miywe paliz o`nimlerine baylanisli`

  1. Jer astinda qatara qaziq (geshir)

  2. Qabat-qabat toni bir

Kishkene g`ana boyi bar (piyaz)
Adam mu`sheleri haqqinda da qiziq jumbaqlar toqilg`an.
1. Bir tawdin` basinda eki lashin
Ko`rmeydi qansha ushsa da tawdin` basin (bas, ko`z)
Jumbaqlardin` a`dewir bo`legi haywanatlar du`n`yasina baylanisip keledi.

  1. Tu`bi bir, shaqasi min` (attin` quyrig`i)

  2. Basi toraq, quyrig`i oraq (qoraz)

Jumbaqlardag`i so`z etilgen belgiler o`z gezeginde sol zatlardin` anaw yamasa minaw o`zgesheliklerin bildiredi.
Jumbaqlardin` basqa fol`klorliq shig`armalardan ayirmashilig`i, ba`rinen burin onin` mazmunindasheshiwdi talap etetug`in sirdin` jasirilip beriliwi menen ko`rinedi. Jumbaq atamasinin` kelip shig`iwi da usig`an baylanisli.

Download 0.68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   56




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling