Qaraqalpaq fol`klori

Qadag`alaw sorawlari

1. 
   Anekdotlardin` basqa fol`klorliq shig`armalardan ayirmashilig`i
   
2. 
   Tu`rk tilles xaliqlarda ku`lkili so`z ustalarinan kimlerdi bilesiz
   
3. 
   Anekdotlardi atqariwshilar kimler
   

Tayanish tu`sinikleri`

1. 
   Tip-ja`miyettegi belgili bir adamlardin` toparinin` uliwma belgilerin sa`wlelendiriwshi na`rse
   
2. 
   Xarakter-ko`rkem do`retpede o`zine ta`n minez-quliq da`rejesine ko`terilgen, ha`r ta`repleme ashilg`anashilg`an qaharman obrazi.
   
3. 
   Yumor-turmistag`i geypara qolaysiz momentlerdi ku`lki arqali su`wretlew usili.
   

XIII. Tema` Terme ha`m tolg`aw

Jobasi`

1. 
   Tolg`awlardin` janrliq o`zgeshelikleri
   
2. 
   Termelerdin` janrliq sipatlamasi
   
3. 
   Terme-tolg`awlardin` tariyxqa qatnasi
   
4. 
   Terme ha`m tolg`awdag`i sharayat, a`sbap ritmin ha`m rifmaliq belgiler haqqinda 5. Terme ha`m tolg`awlardin` xaliq awizeki do`retpelerinde tutqan orni Paydalanilg`an a`debiyatlar
   

1. 
   Da`wqaraev N. Shig`armalarinin` toliq jiynag`i, II tom No`kis-uu, qyy-qyo-betler
   
2. 
   Qaraqalpaq fol`klori, t tom, Q-i0, eie-bet
   
3. 
   Ayimbetov Q. Xaliq danalig`i, Q-ii, ei-rr-tu-betler
   
4. 
   Maqsetov Q. Qaraqalpaq xaliq ko`rkem awizeki do`retpeleri, No`kis-oy, wqi-wr-betler.
   
5. 
   Maqsetov Q., Ta`jimuratov a`. Qaraqalpaq fol`klori, No`kis-uo, oq-q0q-betler.
   

1. Tolg`awlardin` janrliq o`zgeshelikleri`

#araqalpaq awizeki do`retpesinde tolg`awlar belgili janr sipatinda qaraladi. Tolg`awlardi termeler ha`m tariyxiy qosiqlar menen shatastirmaw kerek. Tolg`awlar tariyxiy qosiqlardan belgili bir tariyxiy syujetke qurilg`ani menen o`zgeshelenedi.
Tolg`aw - tolg`anip qosiq aytiw, tolg`ay tolg`ay jirlaw degendi an`latadi. Sipati boyinsha termelerge jaqin bolip onda aqil-na`siyattan go`re, uwayim-qayg`i, qiyinshiliq, oylaniw, kewil zari a`dewir basim keledi.
Tag`i da qosiq qatarlari qisqa bolmay belgili syujetine qurildi.
Tolg`awlarda teren` siyasiy ja`miyetlik tariyxiy temalar jirlanadi.
Tolg`awlar ilimpaz Q.Ayimbetovtin` «Xaliq danalig`i» miynetinde «tariyxiy jirlar» degen termin menen berilgen ha`m onda «Ormambet biy» tolg`awi menen «Posqan el» tolg`awi haqqinda aytilg`an.
Qaraqalpaq fol`klorindag`i tolg`awlar xalqimizdin` o`tkendegi u`lken bir tariyxiy waqiyasina arnalg`an, belgili bir syujetke qurilg`an, qobizda o`z aldina tolg`aw namasina aytilatug`in a`dewir ko`lemli poeziyaliq do`retpe bolip, buni jirawlar atqarg`an.
Tolg`awlarda belgili bir tariyxiy waqiyalar, sol tariyxiy da`wirdin` qiyinshiliqlari, xaliqtin` arziw a`rmani, boljawlari menen qosip su`wretlenedi.
Tolg`awlar jirawlardin` epikaliq repertuarinin` belgili bir bo`legin quraydi.
Qaraqalpaq awizeki a`debiyatindag`i en` ko`lemli tolg`awlardan esaplang`an Ormambet biy tolg`awi el basina tu`sken qayg`ili tariyxiy waqiyag`a qurilg`an. Onda XIV-XV a`sirlerdegi nog`aylilardin` Altin Orda xanlig`inin` quraminda bolg`an waqitlardag`i waqiyalar, Temirlannin` Altin Ordani qulatiwi, nog`aylilar menen qaraqalpaqlardin` bu`lginshilikke ushirawi, jung`arlar topilisi, jawgershilikte Ormambet biydin` qazalaniwi so`z boladi. Usinday qayg`ili waqiya, el bu`lginshiligi «Ormambet biy» tolg`awinla jirlanadi. Misali`
Ormanbet biy o`lgende,
On san nog`ay bu`lgende, Ul qalmadi, qiz qaldi,
Sebil nog`ay qozg`aldi.
Xaliq topilis, qirg`inshiliq urislardan son` o`z jaylawin, ma`kanin taslap, Xorezmge ko`she basladi.
Bul tolg`awdin` basqasharaq varianti «Ormambet biy o`lgen ku`n» degen tolg`awda saqlang`an. Bunda xaliqtin` o`tkendegi o`z tuwilg`an elinde tinish jasag`an waqitlari, ko`p uzamay ornina baxitsizliq, bu`lginshilik, apatshiliq bolg`ani tolg`aniw, qayg`ilaniw menen so`z etiledi. Misali`
Ormambet biy o`lgen ku`n,
On san nog`ay bu`lgen ku`n,
Jez qarg`isi ko`k tazi
Jetip tu`lki alalmas,
Qarashil ko`pek bolg`an ku`n, Alti ruw nog`aylin`, Ar-sar bolip qalg`an ku`n.
Bul tolg`awlarda qaraqalpaq xalqinin` Edil Jayiq boyindag`i ma`kanin taslap Tu`rkstan dalaliqlarina kelip qonislang`ani so`z etiledi.
Bunnan basqa qaraqalpaq fol`klorinda «Posqan el», «Talan boldi du`n`ya mal», «El eken», «Xanimiz» tolg`awlari bar.